Kazimierz III Wielki
Był wysokiego wzrostu, otyły, poważnego lica, włosów gęstych i kędzierzawych, brody długiej; mówił głośno acz nieco zająkliwie. Skłonny do biesiad, miłostek i innych roskoszy; życzliwy ojczyźnie, dla poddanych wyrozumiały, staranny o pomnożenie dobra i chwały swego kraju, uprzejmy i dobroci pełen; ludziom wszelakiego stanu, płci i wieku, łatwy do siebie dawał przystęp.
Kronika Jana Długosza
| rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
| Władysław I Łokietek | Jadwiga, córka Bolesława Pobożnego |
narodziny śmierć |
|---|
30 IV 1310 Kowal k. Włocławka 5 XI 1370🕡ok. 06:30
Kraków |
| małżeństwa (konkubinaty) |
|---|
- ⚭ 1325 - 1339: (Aldona?) Anna, córka Giedymina, wielkiego księcia litewskiego
- imię Aldona pojawia się dopiero w XVI-wiecznej kronice Macieja Stryjkowskiego
♔ 25 IV 1333 - katedra w Krakowie
- ❤po 1340 - ?: nieznana z imienia
- ⚭ 1341 - 1370: Adelajda, córka Henryka II Żelaznego, landgrafa heskiego
♔ 29 IX 1341 - katedra w Poznaniu
- ⚭ 1356 - 1364: Krystyna, wdowa po Mikołaju z Rokiczan, rajcy praskim
- małżeństwo morganatyczne, bigamiczne
- ⚭ 1365 - 1370: Jadwiga, córka Henryka V Żelaznego
|
| potomstwo (naturalne) ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
- Elżbieta (1326/34 - 1361)
Kunegunda (1327/16 V 1335 - 26 IV 1357) - Niemierza (po 1340 - po 4 III 1386)
Pełka (po 1340 - przed 3 XI 1370)
Jan (po 1340 - po 12 II 1383) - Anna (XI 1365/5 IV 1368 - 1425)
- pochodzenie z małżeństwa bigamicznego, nieważnego kanonicznie; legitymowana przez papieża Urbana V bullą z 5 XII 1369 roku
Kunegunda (1366/69 - 1369/3 XI 1370)- pochodzenie z małżeństwa bigamicznego, nieważnego kanonicznie; legitymowana przez papieża Urbana V bullą z 5 XII 1369 roku
Jadwiga (1369/70 - po 6 IV 1380)- pochodzenie z małżeństwa bigamicznego, nieważnego kanonicznie; legitymowana przez papieża Grzegorza XI bullą z 11 X 1371 roku
|
1322
-(wiosna/12 VIII) Zaręczyny z Juttą (Gutą), córką
Jana Luksemburskiego.
1323
-Zaręczyny z córką Giedymina, wielkiego księcia litewskiego.
1325
📖
Kazimierz, syn króla Polski Władysława zwanego Łokietkiem, wziął za żonę księżniczkę, która na chrzcie przyjęła w Chrystusie imię Anna, córkę Giedymina księcia litewskiego [...] - Rocznik Traski-(30 IV) Biskup krakowski Nankier udziela chrztu (Aldonie?) córce Giedymina (przyjmuje imię Anna).
-(16 X) Małżeństwo z Anną, córką Giedymina, wielkiego księcia litewskiego.
1327
-Ciężka (nieznana) choroba Kazimierza.
1329
📖
[...] król Czech Jan z Luksemburga, syn Henryka, niegdyś cesarza, ze swoim wojskiem, a także liczni inni możni, dla odbycia pielgrzymki przeszli do Prus przez ziemię króla Polski wbrew jego woli. Z tego powodu król Polski zebrał wojsko, ile tylko mógł, i podczas gdy mistrz Werner z królem [Czech], a także inni możni oraz ich wojska znajdowali się w ziemi litewskiej, sam podstępnie wkroczył do ziemi chełmińskiej i spustoszył znaczną jej część. - Kronika oliwska-(I) Wyprawa czesko-krzyżacka na Żmudź.
- (II) Władysław z Kazimierzem w odwecie najeżdżają ziemię chełmińską.
1329-1330
-Kazimierz wyjeżdża na Węgry w celu skłonienia króla Karola Roberta do udzielenia pomocy przeciwko Krzyżakom.
1331
-(V) Wiec w Chęcinach.
- (26 V) Objęcie namiestnictwa w Wielkopolsce i na Kujawach.
-(VII) Krzyżacy najeżdżają Kujawy i Wielkopolskę (możliwe iż z powodu zdrady Wincentego z Szamotuł, dotychczasowego namiestnika Wielkopolski i Kujaw).
- Udana obrona Inowrocławia.
- Słupca i Pyzdry zostają spalone przez wojska zakonne.
- (ok. 27 VII) Porażka wojsk polskich w starciu z Krzyżakami pod Pyzdrami.
- Bydgoszcz, Gniezno (31 VII) i Żnin poddają się Krzyżakom.
-(IX) Ponowny najazd krzyżacki.
- Zniszczenie Łęczycy, Uniejowa, Radziejowa, Szadka, Warty, Sieradza, Stawiszyna i Konina przez wojska zakonne.
- Udana obrona Kalisza.
- (23-24 IX) Porażka w starciu pod Koninem.
- Władysław przywraca do łask Wincentego z Szamotuł (?).
- (27 IX) Bitwa pod Radziejowem-Płowcami (zwycięstwo polskie w I fazie bitwy w okolicach Radziejowa, zwycięstwo krzyżackie w II fazie bitwy w okolicach Płowiec).
📖
[...] przybył pod Poznań król Czech Jan i obległ go z machinami i kopaczami, lecz rycerze i mieszkańcy dzielnie się bronili, pięciuset ludzi i wielu kopaczy stracił, machiny pozostawiwszy, z wielkim smutkiem [...] powrócił do Wrocławia. - Rocznik Traski-(1 X/)
Jan Luksemburski wkracza do Polski (realizując porozumienie sojusznicze z Zakonem Krzyżackim).
- (5-11 X) Udana obrona Poznania przed Czechami.
📖
[...] bracia zgodnym umysłem z zaciężnymi żołnierzami swymi, to jest z panem Poponem de Kokeritz i z wodzem wojska de Bergow i innymi, postanowili przejść przez Wisłę do Polski w środę w oktawę Św. Elżbiety, i pustoszyli Polskę i po czternastu dniach powrócili żołnierze zaciężni, mistrz z komandorem ziemi [wrócił] za Wisłę do kraju swego, a żołnierzy zaciężnych rozesłano po miastach. - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga-(20 XI) Krzyżacy wyprawiają się na Kujawy.
1332
📖
Zaś król Polski, zgromadziwszy wojsko, dążąc przez ziemię mazowiecką usiłował przejść Drwęcę i zająć ziemię chełmińską. Widząc to wspomniany wyżej mistrz z całą ilością wojska, jaką mógł [zabrać], pospieszył wyjść mu naprzeciw i przeszedłszy rzekę [Drwęcę], zamknął wojsko króla między dwoma jeziorami, że nie mogli mieć żadnego schronienia, ale musieli albo umrzeć albo walczyć. Widząc to liczni zacni panowie, podjęli się pośrednictwa w budowaniu zgody, aby nie doszło do wielkiego rozlewu krwi między obydwomawojskami. I za natchnieniem Bożym umysły panów, ówczesnych dowódców, skłoniły się nagle do zgody, i zawarłszy rozejm z obu stron, oba wojska powróciły do siebie. - Kronika oliwska-(15 VIII) Uderzenie armii polskiej (wspieranej przez oddziały węgierskie) na ziemię chełmińską.
- Zawarcie układu rozejmowego (ważnego do święta Św. Trójcy 1333 roku).
📖
[...] syn królewski, przesławny Kazimierz, uderza na gród z Węgrami i swoimi [ludźmi], a wziąwszy go siłą, zabija z nimi około 100 ludzi, wśród których było pięćdziesięciu opancerzonych, jedni Ślązacy, inni Czesi, jeszcze inni Niemcy i wielu mężów szlachetnie urodzonych, z których żadnemu nie pozwolił Kazimierz pozostać przy życiu. - Rocznik Traski-Wyprawa przeciwko książętom głogowskim.
- Kazimierz zdobywa Kościan.
1333
-(2 III) Śmierć
Władysława Łokietka.
- Kazimierz przejmuje władzę.
📖
Roku pańskiego 1333-go, w ósmy dzień Kalendów majowych, był Kazimierz ze czcią w kościele krakowskim na króla polskiego koronowany przez czcigodnych w Chrystusie ojców: Jarosława, arcybiskupa gnieźnieńskiego, oraz biskupów - Jana krakowskiego, Jana poznańskiego, Michała kujawskiego i Stefana lubuskiego, w obecności wielu książąt, panów i szlachty polskiej. - Kronika Janka z Czarnkowa-(25 IV) Koronacja Kazimierza w katedrze wawelskiej.
-(31 VII) Kazimierz zawiera układ pokojowy z Brandenburgią.
1334
-(9 X) Rozszerzenie na całą Polskę
przywileju kaliskiego Bolesława Pobożnego.
1334-1335
📖
Aby zaś upewnić pokój i kraje przez Krzyżaków opanowane snadniej odzyskać można, dwóm sędziom polubownym (z których jednego, to jest Karola króla węgierskiego król Kazimierz ze swojej, a drugiego Jana króla czeskiego mistrz i Zakon Krzyżacki ze swojej także obrali strony) poruczono wszystkie sprawy i rozstrzygnienie wszelakich sporów, do czego zupełną otrzymali władzę. Przydany jednak był ten warunek, aby w czasie trwającego rozejmu zamek i miasto Brześć zostawały w ręku Ziemowita księcia mazowieckiego, albo gdyby ten nie chciał, pod władzą Macieja biskupa włocławskiego; w razie zaś, gdyby pomienieni królowie, sędziowie polubowni, pokoju zjednać nie mogli, aby je oddać mistrzowi i Krzyżakom. [...]
Król Polski Kazimierz, troskliwy o swoję sprawę, lubo warunek zastrzeżony w rozejmie co do wydania zamku i miasta Brześcia w ręce trzeciego, to jest Ziemowita księcia mazowieckiego albo Macieja biskupa włocławskiego, przez Krzyżaków nie został dopełniony, udał się dla kierowania tejże sprawy osobiście do zięcia swego Karola króla węgierskiego; [...] - Kronika Jana Długosza-Negocjacje pokojowe z Krzyżakami (prowadzone przy udziale sądu polubownego królów węgierskiego i czeskiego).
1335
-(27 II) Założenie miasta Kazimierz pod Krakowem.
-(28 V) Układ rozejmowy z Czechami (zawarty w Sandomierzu).
-(20 VI) Przymierze w Chojnie z Ludwikiem Wittelsbachem, margrabią brandenburskim.
-(24 VIII) Fiasko wstępnych rokowań pokojowych z
Janem Luksemburskim w Trenczynie (z powodu wysokich żądań strony czeskiej).
-(XI) Zjazd wyszehradzki (na Węgrzech).
- (12 XI) Kazimierz wykupuje od Jana Luksemburskiego jego prawo do korony polskiej (za cenę 20000 kop groszy praskich).
- (13 XI) Układ sojuszniczy z Luksemburgami.
- (26 XI) Arbitraż Jana Luksemburskiego i Karola Roberta w sporze polsko-krzyżackim.
-Kazimierz przyłącza ziemię wieluńską (z Bolesławcem).
1336
-
Bolko Mały - stronnikiem Kazimierza na Śląsku.
1337
-Zawarcie przymierza z książętami pomorskimi.
-(9-10 III) Rokowania pokojowe z Zakonem Krzyżackim w Inowrocławiu.
-(11 III) Zjazd z
Władysławem Garbatym w Pakości.
1338
-Kazimierz zakłada mennicę w Krakowie.
- Rozpoczęcie procederu psucia monety (emisja tzw. półgroszy krakowskich).
1338/1339
-(VII 1338 albo 1339) Zjazd w Wyszehradzie (na Węgrzech) z Karolem Robertem Andegaweńskim (przy udziale prawdopodobnie Bolesława Jerzego II, księcia halicko-włodzimierskiego).
- (9 VII 1338 albo 1339) Potwierdzenie prawa Andegawenów do tronu polskiego, w przypadku bezpotomnej śmierci Kazimierza, w zamian za uznanie przez Węgry praw polskich do Rusi Halicko-Włodzimierskiej.
-(XII 1338/I 1339) Śmierć Przemysła, księcia sieradzkiego.
- (zima 1339) Bezpośrednie włączenie ziemi sieradzkiej do Korony.
1339
-(9 II) Kazimierz zrzeka się praw do shołdowanych na rzecz Czech księstw śląskich i księstwa płockiego.
-(25/29 V) Śmierć Anny.
-(4 II-15 IX) Drugi proces polsko-krzyżacki przed trybunałem papieskim w Warszawie.
- (15 IX) Zakon Krzyżacki zostaje zobowiązany do zwrotu wszystkich zajętych Polsce ziem, do zapłaty 94000 grzywien odszkodowania i pokrycia kosztów procesu (1600 grzywien).
1340
📖
Bolesław, syn Trojdena księcia mazowieckiego, obrany przez Rusinów jednogłośnie na księcia i pana, zgładzony został za pomocą trucizny, bo usiłował zmienić ich prawo i wiarę - Kronika Janka z Czarnkowa-(21 III) Śmierć Bolesława Jerzego II halicko-włodzimierskiego.
- (16 IV) Kazimierz wyprawia się na Ruś Halicką.
- Zdobycie i spustoszenie Lwowa.
- Kazimierz odkupuje (???) od Trojdena I (ojca Bolesława Jerzego II) jego prawa do Rusi Halickiej.
-(VI-VII) Ponowna wyprawa na Ruś Halicką.
- Zwycięstwa w starciach z Rusinami i Tatarami.
- Osadzenie Dymitra Detki na stanowisku namiestnika Rusi Halickiej z ramienia Polski i Węgier.
-Ruś Włodzimierska zastaje zajęta przez Litwinów.
1341
-(I-II) Najazd tatarsko-ruski na Polskę.
- Zwycięstwa nad Tatarami i Rusinami w bitwach nad Wisłą i pod Lublinem.
-(VII) Kazimierz zawiera w Pradze sojusz z Luksemburgami.
📖
W roku pańskim 1341 pan Kazimierz, król Polski, syn króla Władysława, pojął drugą małżonkę, córkę księcia Hesji, która została mu poślubiona i koronowana w dniu Św. Michała w kościele Św. Piotra w Poznaniu. - Rocznik poznański starszy-(29 IX) Małżeństwo z Adelajdą, córką Henryka II Żelaznego, landgrafa heskiego.
1343
-(24 II) Sojusz antykrzyżacki (zawarty w Poznaniu) z książętami zachodniopomorskimi:
Bogusławem V, Barnimem IV i Warcisławem V.
- (24/25 II) Umocnienie układu sojuszniczego poprzez małżeństwo córki Elżbiety z Bogusławem V.
-(8 VII) Pokój wieczysty z Zakonem Krzyżackim w Kaliszu.
- Kazimierz zrzeka się wszelkich praw do Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i ziemimichałowskiej.
- Krzyżacy wycofują się z Kujaw.
-(25 VII) Spotkanie z wielkim mistrzem krzyżackim Ludolfem König von Wattzau w Wierzbiczanach (
k. Inowrocławia).
- Zatwierdzenie ustaleń pokoju kaliskiego (połączone z wymianą dokumentów).
-(lato) Wyprawa przeciwko
Henrykowi Żelaznemu,
Konradowi I oleśnickiemu i
Janowi ścinawskiemu.
- Wojska Kazimierza zostają pobite pod Oleśnicą przez Konrada.
- (VIII) Zajęcie Wschowy.
- Zdobycie i spalenie Ścinawy.
1344
-Kazimierz wyprawia się na Ruś.
- Zajęcie ziemi sanockiej i przemyskiej.
1345
-(1 I) Antyluksemburskie przymierze z
Bolkiem Małym, Wittelsbachami oraz
Ludwikiem Andegaweńskim.
- Kazimierz nadaje przywilej na rzecz kupców świdnickich polegający na swobodnym przejeździe na Ruś trasą przez Kraków i Sandomierz.
-(III) Karol Luksemburski, powracający z państwa zakonnego, zostaje uwięziony w Kaliszu (zapewne z polecenia Kazimierza).
-(IV) Najazd
Jana Luksemburskiego na księstwo świdnickie
Bolka.
-Udana obrona Wschowy przed
Konradem oleśnickim i
Henrykiem Żelaznym.
-(VI) Odwetowa wyprawa Kazimierza na księstwo raciborsko-opawskie.
- Zdobycie Pszczyny i Rybnika.
- Nieudane oblężenie Żor.
📖
A gdy rzeczony Jan król czeski, odparty od Krakowa, cofał się ku Czechom z małym oddziałem, [...] wtedy rycerstwo króla Kazimierza wiedząc, iż Czesi rozdzieleni wyszli kraj polski pustoszyć, porwało się do broni i spiesznie za nimi pobiegło, a naprzód tych, którzy ciągnęli pod Olkusz, u wsi Pogoni, drugich zaś dążących ku Lelowu u wsi Białej doścignąwszy, i z wielkim krzykiem uderzywszy z tyłu na Czechów, wszystek lud najtęższy i najwaleczniejszy z łatwością rozbiło i pokonało. - Kronika Jana Długosza-Czesi najeżdżają Małopolskę.
- (12-20 VII) Udana obrona Krakowa.
- Pobicie wojsk czeskich w starciach pod Pogonią (k. Będzina) i Lelowem.
-Najazd na księstwo oleśnickie.
-(6 IX) Rozejm polsko-czeski w Pyzdrach (do 11 XI).
1346
📖
[...] My Władysław, z łaski Bożej książę bytomski, zawarliśmy takie porozumienie ze sławnym Panem Kazimierzem, królem Polski [...] co do ustanowienia pokoju, a to w ten sposób, że obiecaliśmy temu królowi Panu Polski, iż nie będziemy wpuszczać do naszych grodów żadnych jego przeciwników, a zwłaszcza króla Pana Czech, margrabiego Moraw, księcia Jana - sławnych jego synów, Mikołaja księcia Opawy albo ich starostów czy starostę [...] tak długo, dopóki nie zostanie zawarta ugoda między tymże królem Panem Polski z jednej strony a królem Panem Czech ze strony drugiej. [...]
Wydane w Bytomiu, nazajutrz po świętym Walentym w roku od Wcielenia 1346. - dokument przymierza z roku 1346-(15 II) W związku z sukcesami polskimi w wojnie z Czechami,
Władysław bytomski oświadcza, iż jest sojusznikiem Kazimierza i zobowiązuje się do niewpuszczania w granice swojego księstwa wojsk
Jana Luksemburskiego.
-(19 IV) Lokacja Bydgoszczy na prawie magdeburskim.
-(6 VI) Wiec w Pyzdrach.
1347
-(11 III) Wiec w Piotrkowie.
1348
-Zerwanie rozejmu z Czechami.
- Atak Bolka Małego na Kamienną Górę.
- (III) Najazd na księstwo wrocławskie.
-(22 XI) Kazimierz zawiera pokój z Czechami w Namysłowie.
- Umocnienie zwierzchnictwa Czech nad Śląskiem.
-Początek starań czeskich o oderwanie Śląska od arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.
1349
-(18 VI/4 VII) Kazimierz przejmuje od
Władysława Garbatego księstwo łęczyckie.
-(IX/XII) Opanowanie Rusi Halicko-Włodzimierskiej (bez Łucka).
1349-1350
📖
Po powrocie (Kazimierza) z tryumfem pomyślności do Krakowa, gdzie był wspaniale przez kler i naród przyjęty, zdarzyło się, że za podszeptem diabła, niejaki Marcin Baryczka, wikary kościoła krakowskiego, został przed królem fałszywie oskarżony przez jego przybocznych; w dzień Św. Łukasza uwięziono go, a następnej nocy w rzece Wiśle utopiono, bez żadnej przyczyny, zupełnie niewinnego. - Kronika Janka z Czarnkowa
---
[Kazimierz] targnąwszy się na swobody kościelne, dobra złockie, biskupa krakowskiego dzierżawy, w okolicy Sandomierza leżące, przez nasłanego na nie Ottona z Pilczy, wojewodę i starostę sandomierskiego, herbu Topór, kazał zmuszać do danin powszechnych i robocizny. Takowej krzywdy Bodzanta biskup krakowski znieść nie mogąc, naprzód rzeczonemu Ottonowi z Pilczy wojewodzie i staroście sandomierskiemu, a potem, gdy ten upornie się stawił, Kazimierzowi królowi polskiemu pozwem i klątwą kościelną pogroził. Do odniesienia takowego wyroku naznaczony przez Bodzantę biskupa Marcin Baryczka wikariusz kościoła Krakowskiego (inni bowiem obawiając się gniewu królewskiego nie chcieli się podjąć tego zlecenia) śmiało wszedłszy do króla, złożył mu osobiście pozew i biskupią przestrogę. Kazimierz król, chociaż gniewem uniesiony, wielu zelżywymi słowami obrzucił Marcina Baryczkę, nie podniósł jednak na niego ręki. Potem dopiero, gdy rycerze jego i zausznicy umysł króla sam przez się zapalony bardziej jeszcze podburzyli, mieniąc godnym kary śmierci tego, który poważył się grozić mu klątwą biskupią, zezwolił na największą zbrodnię, i puściwszy wodze swej zapalczywości, kazał w dzień Św. Łucji rzeczonego Marcina Baryczkę ująć, a następującej nocy w rzece Wiśle utopić. Wykonawcą tego zlecenia był Kochan, dworzanin i sługa królewski, główny przywódca i narzędzie tej zbrodni. - Kronika Jana Długosza-Konflikt z biskupem krakowskim, Bodzętą.
- (18 X albo 13 XII 1349) Kazimierz nakazuje utopienie w Wiśle wikarego katedry krakowskiej Marcina Baryczki, który dopuścił się obrazy majestatu.
- Biskup Bodzęta nakłada klątwę na Kazimierza.
- (1350) Kazimierz (w ramach pokuty) funduje kilka kościołów (m.in. w Krakowie i Wiślicy).
- Zdjęcie interdyktu z Kazimierza przez Bodzętę.
1350
-Zajęcie Wołynia przez wojska litewskie.
-(4 IV) Porozumienie polsko-węgierskie w sprawie Rusi.
- Ludwik zrzeka się praw do Rusi Halicko-Włodzimierskiej na rzecz Kazimierza.
-(13 V) Zawarcie układu sojuszniczego z królem duńskim Waldemarem.
-(16 V) Najazd litewski za ziemię łęczycką.
- (20 V) Kazimierz rozbija Litwinów pod Żukowem k. Sochaczewa (na terenie księstwa mazowieckiego).
-(18-19 V) Zjazd z książętami mazowieckimi w Sulejowie (w sprawie zagrożenia ze strony Litwy).
-(24 VIII) Najazd litewski na Ruś.
1351
-(14 III) Papież Klemens VI przeznacza na walkę z Litwą i Tatarami połowę dziesięciny papieskiej z Polski za okres czterech lat.
-Udaremnienie czeskich zabiegów zmierzających do oderwania od metropolii gnieźnieńskiej biskupstwa wrocławskiego i podporządkowania go arcybiskupowi praskiemu.
📖
Alić naostatek Kazimierz król Polski, wsparty posiłkami Ludwika króla węgierskiego, ruszył z wielką wyprawą przeciw Litwinom, a pobiwszy ich wojska, opanował zamek i ziemię włodzimierską, a nadto księcia litewskiego Kiejstuta w stoczonej z nim z osobna bitwie pojmał jeńcem. Ten z wszystkimi bracmi swoimi, książętami litewskimi, i krajami które mu podlegały, obiecawszy przyjąć chrzest i wiarę chrześciańską, do czego przysięgą się zobowiązał, łaskawego i uczciwego doznał od obu królow obejścia, ale potem, złamawszy przysięgę, nocną poru umknął do Litwy. [...]
Umarł na tej wyprawie dnia dziewiętnastego sierpnia Bolesław książę mazowiecki i płocki, syn Wańka; zwłoki jego odprowadzono do Płocka i w tamtejszym kościele pochowano. - Kronika Jana Długosza-(lato) Wyprawa polsko-węgierska przeciwko Litwie.
- (15 VII) Litwini kapitulują przed Ludwikiem.
- (20 VIII) Śmierć Bolesława III płockiego.
- (7 IX) Karol IV Luksemburski przekazuje lenno płockie Henrykowi Żelaznemu.
- (18 IX) Zjazd w Płocku z Siemowitem i Kazimierzem I warszawskim.
- Kazimierz przejmuje dzielnicę płocką, wiską i zakroczymską na mocy uprawnień królewskiego majestatu (nie z tytułu zwierzchności lennej!) i oddaje w lenno ziemię sochaczewską Siemowitowi i Kazimierzowi warszawskiemu.
- Siemowit i Kazimierz warszawski przejmują władzę w ziemi gostynińskiej z nadania Kazimierza (nie jako lenno).
- Zobowiązanie się Kazimierza do uwolnienia ziemi płockiej z hołdu złożonego Czechom.
1351/1352
-(5 VI 1351/IV 1352) Śmierć
Władysława Garbatego.
- Wcielenie ziemi dobrzyńskiej do Korony.
1352
-(III) Kolejna wyprawa polsko-węgierska przeciw Litwie.
- (28-31 III) Nieudane oblężenie Bełzu.
-Przekazanie dzielnicy płockiej w zastaw (za 2000 grzywien) Kazimierzowi i
Siemowitowi.
-(wiosna) Najazd tatarski na ziemię lubelską.
- (15 V) Papież Klemens VI wydaje bullę wzywającą Polskę, Czechy i Węgry do krucjaty przeciwko Tatarom.
-(2 IX) Konfederacja szlachty wielkopolskiej pod przywództwem Maćka Borkowica.
-(IX) Zawarcie układu rozejmowego z Litwinami.
- Ruś Halicka pozostaje przy Polsce.
1352/1352
-(11 IX 1352/24 II 1353) Uzależnienie lenne
Siemowita III i Kazimierza I warszawskiego.
1353
-(lato) Najazd litewski na Ruś.
- Lwów (V) i Halicz (7 VII) zostają zdobyte i splądrowane przez Litwinów.
-Odwetowa wyprawa polska na Bełz.
-Zamknięcie dróg na Ruś dla obcych kupców.
-Otoczenie Płocka murem.
przed 1354
-Lokacja Rzeszowa na prawie magdeburskim.
1354
-(10 XI) Papież Innocenty VI wydaje bullę wzywającą Polskę, Czechy i Węgry do krucjaty przeciwko Tatarom i Litwinom.
-Zamordowanie wojewody Beniamina przez konfederatów wielkopolskich.
- Kazimierz skazuje konfederatów na banicję.
1355
-Polsko-węgiersko-czeska wyprawa na Ruś.
- Kazimierz podbija Ruś Włodzimierską.
-(24 I) Zjazd w Budzie z
Ludwikiem Andegaweńskim.
📖
Ponadto, w roku Pańskim 1355 zmarł w Płocku książę Kazimierz, syn Trojdena, księcia Mazowsza. - Spominki płockie
---
Kazimierz książę mazowiecki, syn Trojdena księcia mazowieckiego, dnia dwudziestego szóstego listopada zakończył życie: pochowano go w kościele płockim. - Kronika Jana Długosza-(26 XI albo 5 XII) Śmierć Kazimierza I warszawskiego.
- (27 XII) Hołd lenny Siemowita w Kaliszu.
- Kazimierz nadaje lenna w postaci ziemi warszawskiej, Ciechanowa, Sochaczewa, Wiskitek, Nowogrodu i Nowego Dworu Siemowitowi.
- Siemowit zwraca ziemię płocką Kazimierzowi i daruje mu dług 2000 grzywien.
- Przekazanie Siemowitowi w zarząd (na okres 3 lat) ziemi zakroczymskiej i wiskiej.
1356
-(20 I) Wiec w Wiślicy.
-Adelajda opuszcza Kazimierza i powraca do Hesji.
-(IV-V) Udział w zjeździe w Pradze z Karolem IV Luksemburskim.
- (1 V) Kazimierz rezygnuje z roszczeń do Byczyny i Kluczborka oraz z praw do księstwa świdnicko-jaworskiego w zamian za rezygnację Czechów z praw do Mazowsza.
-(17 VI) Lokacja Lwowa na prawie magdeburskim.
-Zawarcie porozumienia pokojowego z Litwą.
-(IX/X) Małżeństwo z
Krystyną Rokiczaną.
-(5 X) Kazimierz tworzy Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego na zamku krakowskim.
1357
-Wydanie
Synodyku Jarosława - zbioru statutów synodalnych o charakterze urzędowym.
1357-1363
-Spór o obsadę biskupstwa płockiego (zakończony zatwierdzeniem Imisława Wrońskiego, kandydata Kazimierza).
ok. 1357-1362
-
Statuty piotrkowsko-wiślickie.
- Kodyfikacja prawa polskiego (najpierw dla Wielkopolski, a następnie dla Małopolski).
1358
-Kazimierz nadaje Zapilcze
Siemowitowi.
-(lato) Zawarcie pokoju z Litwinami.
-Ułaskawienie Maćka Borkowica.
-Maćko Borkowic powraca do praktyk zbójeckich.
-(7 XII) Wielki przywilej dla miasta Krakowa.
1358-1359
-Utworzenie biskupstw: chełmskiego, włodzimierskiego i lwowskiego.
1359
-(I) Zjazd z Karolem IV Luksemburskim we Wrocławiu.
-(14 II) Zjazd z
Siemowitem III w Łowiczu.
- Kazimierz decyduje o przekazaniu Płocka wraz z okręgiem na rzecz Siemowita, pod warunkiem swojej śmierci bez męskiego potomka.
- Siemowit zostaje zobowiązany do złożenia hołdu lennego z dzielnicy płockiej męskim potomkom Kazimierza.
- Powrót Zapilcza (obszar ziemi czerskiej pomiędzy rzekami Radomką i Pilicą) do władztwa Siemowita.
-Maćko Borkowic zostaje pojmany, osadzony w lochach zamku w Olsztynie (
k. Częstochowy) i skazany za śmierć głodową.
-Nieudana wyprawa do Mołdawii.
1360
-Umocnienie układu pokojowego z Litwą poprzez małżeństwo
Kazimierza słupskiego (wnuka Kazimierza) z Kenną (Joanną), córką Olgierda.
-(26 VII) Karol IV Luksemburski zatwierdza przynależność diecezji wrocławskiej do arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i zobowiązuje się do nie podejmowania żadnych kroków w celu zmiany tego stanu.
-Przywilej lokacyjny dla miasta Radomia.
ok. 1360
-(/17 IV 1361) Kazimierz nadaje
Władysławowi Białemu w lenno Inowrocław.
1361
-(5 X) Wielki wiec ustawodawczy w Krakowie.
1362
-(22 IV) Kazimierz spotyka się z
Henrykiem Żelaznym w Pyzdrach.
- Projekt małżeństwa z córką Henryka.
-(18 VII) Lokacja Koła na prawie magdeburskim.
1362/1363
📖
Lecz gdy Stanisław Kiwała, sędzia kujawski, wytoczył księciu Białemu przed królem Kazimierzem sprawę o rozgraniczenie pewnych włości dziedzicznych i książę był uwięziony, aby żalącemu się sędziemu odpowiadał, wówczas podrażniony miasto to królowi odstąpił, a chociaż chętnie byłby wziął je na powrót, jednakże za życia króla już go odzyskać nie mógł. - Kronika Janka z Czarnkowa-(13 II 1362/1 III 1363) Spór (przed sądem królewskim) o rozgraniczenie włości dziedzicznych
Władysława Białego i Stanisława Kiwały, sędziego kujawskiego.
- Władysław zostaje uwięziony przez Kazimierza (w celu przymuszenia do poszanowania praw Stanisława Kiwały).
- Zrzeczenie się (dobrowolne?) lenna inowrocławskiego przez Władysława.
1363
-(6 IV) Suplika do papieża Urbana V w sprawie wyrażenia zgody na założenie uniwersytetu (
studium generale) w Krakowie oraz utworzenie biskupstwa łacińskiego we Lwowie.
-(21 V) Kazimierz wydaje swoją wnuczkę Elżbietę za cesarza Karola IV Luksemburskiego.
-Utworzenie biskupstwa ormiańskiego we Lwowie.
-(V-12 XII) Kazimierz i
Bolko - arbitrami w sporze cesarza Karola IV z Rudolfem Habsburgiem i
Ludwikiem.
-(13 XII) Zawarcie przymierza z królem duńskim Waldemarem IV.
1363/1364
📖
Po śmierci wspomnianej swej żony, którą wielce miłował, przejęty smutkiem, nie chciał żenić się z inną, lecz złożywszy swoje księstwo w ręce króla polskiego i otrzymawszy od niego tysiąc florenów, w licznym towarzystwie szlachty odbył pielgrzymkę do grobu Chrystusowego [...] - Kronika Janka z Czarnkowa
---
[Władysław] z dwóch księstw przez Kazimierza został usunięty i jako najbliższy i prawny dziedzic tronu przez nienawiść króla wystawiony, z obawy przed zdradziecką śmiercią kraj opuścić był zmuszony. - fragment bulli papieża Klemensa VII z 1382 roku-(29 V 1363/5 IV 1364) Objęcie w zastaw księstwa gniewkowskiego od
Władysława Białego (za kwotę 1000 florenów).
ok. 1364
-Lokacja Kielc na prawie magdeburskim.
1364
-(20 IV) Kazimierz wysyła suplikę do papieża Urbana V o unieważnienie wszelkich układów, w których zrzekł się ziem należących do Królestwa Polskiego i zwolnienie książąt tych ziem od obowiązków lenników na rzecz obcych władców.
-(8 V) Zawarcie (w Krakowie) układu sukcesyjnego z
Ludwikiem Andegaweńskim, zamykającego prawo żeńskiego potomstwa Kazimierza do dziedziczenia tronu polskiego.
- Pierwszeństwo do tronu polskiego otrzymuje męskie potomstwo Kazimierza urodzone z żony z książęcego rodu, natomiast w przypadku braku takiego potomstwa, tron przypadnie Ludwikowi.
-(12 V) Kazimierz wydaje akt uposażenia Akademii Krakowskiej.
- (1 IX) Papież Urban V ustanawia uniwersytet.
-(2 VI ?) Śmierć Elżbiety Giedyminówny, wdowy po
Wacławie płockim.
- Przejęcie kasztelanii wyszogrodzkiej (z Wyszogrodem i Płońskiem) przez Kazimierza.
-(IX) Krakowski zjazd monarchów.
-Kazimierz oddala
Krystynę Rokiczanę.
1365
-(25 II) Małżeństwo z Jadwigą, córką
Henryka Żelaznego.
-(III) Zjazd z
Henrykiem Żelaznym w Żarnowcu.
-(2 VI) Shołdowanie na rzecz Polski Santoka i Drezdenka.
-(29 IX) Papież Urban V wydaje bullę stwierdzającą, iż Kazimierz zawarł nielegalny związek z Jadwigą żagańską.
1366
-(lato) Kazimierz (wraz z posiłkami mazowieckimi) wyprawia się na Wołyń.
- Włączenie Krzemieńca i Oleska do Rusi Halickiej.
- Przyjęcie hołdu Jerzego Narymuntowicza z ziemi chełmskiej i bełskiej.
- Pokój polsko-litewski.
- Kazimierz przejmuje większość Rusi Włodzimierskiej (bez Łucka, Brześcia Litewskiego).
📖
Zdarzyło się w jesieni, że król Kazimierz zjechał do Malborka do mistrza dla wypatrzenia stanu kraju. Mistrz przyjął go jak przystało na króla, uczcił i otworzył piwnicę, kuchnię i szafował mu, co było potrzeba i koniom jego. I został tam trzy dni i razem się cieszyli i prosił mistrza wysoko to ceniąc i jeśliby się to panom podobało, że radby był obejrzał zamek ponad mieszkaniem itd. Mistrz na to kazał wszystko otworzyć, wezwawszy socjusza swego, kazał mu iść z królem i wszystko pokazać. - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga-(jesień) Wizyta Kazimierza w Malborku.
1368
-Nieudana wyprawa na Mołdawię.
-Najazd litewski na Mazowsze i Ruś Halicką.
-(15 II) Opanowanie ziemi wałeckiej (z Wałczem), Drahimia, Czaplinka i Drawska oraz obszaru między rzekami Rawą i Chudą.
-(21 IV) Ordynacja dla podkrakowskich żup solnych.
-(26 V) Papież Urban V ostatecznie nie wyraża zgody na rozwiązanie małżeństwa z Adelajdą.
-Rozciągnięcie jurysdykcji Sądów Wyższych Prawa Niemieckiego w Krakowie i Poznaniu na dobra kościelne.
-Zjazd w Kaliszu z
Ludwikiem Andegaweńskim.
1369
-(1-13 IV) Zjazd z
Henrykiem VI Starszym,
Siemowitem III,
Kazimierzem IV słupskim,
Przemysławem Noszakiem i Wacławem niemodlińskim w Płocku, a następnie w Łowiczu.
-Antyczeski układ sojuszniczy polsko-węgierski w Budzie.
-Rozciągnięcie
przywileju dla Żydów na ziemie ruskie.
1370
📖
[...] król, nie zważając na rozsądną rade, wsiadł na wóz i pośpieszył do lasu na łowy. Tam, nazajutrz, goniąc jelenia, gdy się koń pod nim przewrócił, spadł z niego i otrzymał niemałą ranę w lewą goleń. Z tego uderzenia niebawem wywiązała się gorączka, która jednakże w krótkim czasie go opuściła. - Kronika Janka z Czarnkowa-(6 IX) Wypadek na polowaniu w okolicach Przedborza.
📖
Synowi ukochanej swej nieboszczki córki Elżbiety, żony Bogusława, księcia szczecińskiego i pana Kaszubów, wnukowi swemu, imieniem Kazimierz, zapisał księstwa dobrzyńskie, kujawskie, sieradzkie i łęczyckie, z zamkami kruszwickim, bydgoskim, Wielatowem, Wałczem. - Kronika Janka z Czarnkowa-(3 XI) Zapisanie
Kazimierzowi słupskiemu w testamencie ziemi dobrzyńskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, znacznej części Kujaw (z Kruszwicą i Bydgoszczą), Wałcza i Złotowa.
-(5 XI) Śmierć Kazimierza III Wielkiego w Krakowie.
