Władysław III Warneńczyk (Jagiellończyk)
Był król Władysław urody średniej, czarnych włosów i oczu, wdzięczny na wejrzeniu, śniadej płci i oblicza.
Kronika wszystkiego świata Marcina Bielskiego
1425
-(25 IV) Zjazd w Brześciu Kujawskim.
- (30 IV) Szlachta polska dokonuje elekcji Władysława.
1426
-(VI) Zjazd w Łęczycy.
- Władysław Jagiełło odmawia potwierdzenia aktu elekcji syna i nadania nowych praw szlachcie.
- Szlachta unieważnia akt elekcji Władysława.
1427
-(17 VI) Zjazd ruskiej szlachty w Haliczu.
- Możni ruscy uznają Władysława za następcę tronu.
1432
-(IV) Zjazd w Sieradzu.
- Możni polscy uznają dziedziczne prawa synów Jagiełły do tronu.
1434
-(1 VI) Śmierć
Władysława Jagiełły.
-(13 VII) Zjazd opozycji małopolskiej w Opatowie.
- Małopolanie pod przywództwem Spytka z Melsztyna i Dziersława z Rytwian kwestionują pomysł koronacji Jagiellończyka i proponują przekazanie tronu Siemowitowi V.
- Biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki uspokaja nastroje opozycyjne i przekonuje do akceptacji koronacji Władysława.
📖
Przez kilka dni potem odbywały się tak publicznie jak i na osobności mnogie narady między starszyzną (już bowiem lud i pospolita szlachta ustąpiła była do swoich domów) w celu orzeczenia, jak i przez kogo w czasie małoletności króla Władysława miały być sprawowane rządy królestwa, iżby w nim utrzymać można porządek i zgodę. Liczne ku temu nastręczały się środki, a wielu uważało za rzecz najwłaściwszą, aby Ziemowit książę mazowiecki, na ów czas obecny w Krakowie, wziął na siebie rząd i opiekę, już to jako pokrewieństwem najbliższy, już jako znany z przymiotów dobroci i roztropności. Większa część jednak nie rada była temu wyborowi, już to obawiając się, aby opiekun nie przywłaszczył sobie berła, już za wstyd sobie poczytując, jednemu książęciu, hołdownikowi królestwa, podlegać. - Kronika Jana Długosza-(25 VII) Koronacja Władysława III w katedrze krakowskiej.
- Nieudana próba przekazania rządów opiekuńczo-regencyjnych Siemowitowi V przez opozycję.
1435
-(8 V) Zjazd w Sieradzu.
- Władysław wyraża zgodę na uwolnienie byłego hospodara mołdawskiego, Eliasza I (więzionego od 1433 roku na zamku sieradzkim) i jego powrót na tron mołdawski przy militarnym wsparciu rycerstwa polskiego.
-(1 IX) Zwycięstwo wojsk polsko-litewskich nad siłami Świdrygiełły, Krzyżaków, Zakonu Inflanckiego i Tatarów pod Wiłkomierzem nad Świętą.
📖
Gdy nadszedł dzień Św. Mikołaja, złożono według umowy zjazd walny w Brześciu w celu ułożenia pokoju. Przybyła nań wielka liczba prałatów i panów królestwa, a nadto posłowie znakomici wielkiego księcia Zygmunta, książąt mazowieckich i księcia słupskiego, którzy na ów czas z Królestwem Polskim byli w przymierzu. [...]
Jakoż po załatwieniu wszelkich trudności, w przeddzień uroczystości Obrzezania Pańskiego ułożono i zatwierdzono pokój wieczysty, który w kościele parafialnym brzeskim, ze strony królestwa przez Zbigniewa biskupa krakowskiego, ze strony zaś Prus przez Franciszka biskupa warmińskiego ogłoszony został. - Kronika Jana Długosza-(31 XII) Pokój w Brześciu Kujawskim (kończący dwuletnią wojnę w Krzyżakami).
1436
-(19 IX) Eliasz I, hospodar mołdawski składa (we Lwowie) hołd Władysławowi.
1437
-Układ polsko-litewski w Grodnie.
- Potwierdzenie zwierzchnictwa Polski nad Wielkim Księstwem Litewskim.
-Szlachta zawiązuje konfederację w Sieradzu (przeciwko rządom biskupa Zbigniewa Oleśnickiego i możnowładztwa).
-(16 X) Spotkanie (w Krakowie) z książętami oświęcimskimi:
Wacławem,
Przemysławem i
Janem.
1438
📖
[Dziersław z Rytwian] we wtorek zapustny przybył pod miasteczko Zator, a przystawiwszy drabiny w nocy, kiedy mieszczanie bynajmniej się nie spodziewali zdrady, miasto opanował, i wszystkich mieszkańców z domów powyrzucał, ich zaś majątki zagrabił. [...]
Ale gdy około środopościa wojsko zaborcy wysłane pod Toszek powracało ze zdobyczą i stanęło noclegiem w powiecie siewierskim przy wsi Wojkowicach, gdzie lud rozwolniony po trudach podróży oddal się był opilstwu, i niepomny, iż się znajdował w nieprzyjacielskiej ziemi, słabą albo raczej żadną nie ubezpieczał się strażą, napadli je w nocy Ślązacy i pobili. Część zginęła pod mieczem, a część dostała się w niewolę. - Kronika Jana Długosza-(II) Najazd Dziersława z Rytwian na księstwo oświęcimskie i ziemię siewierską.
- (25 II) Zdobycie Zatora.
- Porażka najeźdźców z starciu z siłami Wacława I cieszyńskiego i książąt oświęcimskich pod Wojkowicami Kościelnymi.
-(2 III) Zjazd panów czeskich w Kutnej Horze.
-(III) Do Krakowa przybywa poselstwo czeskie ofiarujące koronę Królestwa
Kazimierzowi.
📖
Gdy więc zebrano się na zjazd w Nowym Mieście, trwały narady przez dni kilka, i rozmaite na obie strony dawały się słyszeć głosy. Wszyscy prałaci, tudzież książęta mazowieccy Ziemowit i Władysław, którzy osobiście na zjeździe byli obecni, odradzali, ażeby Królestwa Czeskiego, nie tylko domowymi skołatanego wojnami, ale i kacerstwem zarażonego, królewicz Kazimierz nie przyjmował, zwłaszcza że część jedna narodu innego obrała książęcia. Wszelako Zygmunt wielki książę litewski, tudzież inni książęta i wszyscy senatorowie młodsi, a osobliwie ci, którzy byli dozorcami i rządcami kraju, głosowali za przyjęciem Królestwa Czeskiego, i nalegali o nie usilnie, wiedząc, że skoro by wybuchła jaka wojna, nie mogliby być pociągani do zdawania rachunku z dochodów królewskich, którymi zarządzali. - Kronika Jana Długosza-(20 IV) Zjazd w Nowym Mieście Korczynie.
- Szlachta, wbrew stanowisku biskupa Zbigniewa Oleśnickiego i książąt mazowieckich: Siemowita V i Władysława I, postanawia o przyjęciu korony czeskiej dla Kazimierza.
-(VI) Najazd tatarski na Podole.
📖
W tym czasie Polacy chcieli plądrować Śląsk. Zebrali wielkie wojsko i przybyli przez Odrę w okolice Brzegu. I uciekli, a Wszemysł ze Śmigla wraz z innymi utonęli w Odrze. [...]
Roku Pańskiego 1438, w piątek Suchych Dni przed Św. Michałem, przybyli Polacy pod Ostrów Tumski w Głogowie, z zamiarem zniszczenia i splądrowania chwalebnej kolegiaty Błogosławionej Dziewicy Maryi, wykorzystując do tego zdradę. Tego nie zniosła Błogosławiona Dziewica, a [Polacy] ciężko zostali poranieni, w końcu powaleni, a liczni zabici. We czwartek przed Św. Szymonem i Judą zostało zabitych pod Wschową 14 mężów i zdobyto tam wielkie łupy. - Roczniki głogowskie-(20 IX-XI) Nieudana wyprawa intronizacyjna do Czech.
- Wojska polskie dokonują szeregu niszczycielskich najazdów na ziemie Piastów śląskich, zwolenników Albrechta Habsburga.
- (23 IX) Porażka czeskich zwolenników Kazimierza pod Żelenicami.
- Zobowiązanie się książąt oświęcimskich (2 X): Wacława, Przemysława i Jana IV, książąt opolskich (6 X): Bolesława V Wołoszka, Bernarda, Jana i Mikołaja I oraz Wacława II Przemyślidy, księcia opawsko-raciborskiego (18 X) do złożenia hołdu Kazimierzowi po jego koronacji na króla czeskiego.
- (XI) Wojska polskie wycofują się spod Opawy.
-(8-19 XII) Zjazd z Piotrkowie.
- (11 XII) Władysław zostaje uznany za pełnoletniego i zaprzysięga przywileje Królestwa i przynależność doń Litwy, Rusi, Podola i Mołdawii.
1439
-(V) Konfederacja Spytka z Melsztyna (pod hasłami obrony zagrożonych sądów ziemskich oraz zwolenników husytyzmu).
- (3 V) Wojska wierne biskupowi Oleśnickiemu rozbijają konfederatów pod Grotnikami (nad Nidą).
- Śmierć Spytka z Meltszyna podczas bitwy.
-(27 X) Śmierć króla czeskiego i węgierskiego Albrechta II Habsburga.
- (zima) Biskup Oleśnicki wysyła poselstwo do panów węgierskich z propozycją unii personalnej polsko-węgierskiej.
1440
-(I) Szlachta węgierska powołuje Władysława na tron Węgier.
- (8 III) Władysław wyraża zgodę (w katedrze wawelskiej) na przejęcie władzy na Węgrzech i małżeństwo z Elżbietą Luksemburską, wdową po Albrechcie II Habsburgu.
-(20 III) Śmierć Zygmunta Kiejstutowicza, wielkiego księcia litewskiego.
- (V) Władysław wysyła brata Kazimierza na Litwę (w charakterze namiestnika).
- (29 VI) Bojarstwo litewskie wynosi Kazimierza na tron wielkoksiążęcy.
-(9 IV) Władysław powołuje namiestników na czas swojego pobytu na Węgrzech: kasztelana krakowskiego Jan Czyżowskiego i wojewodę łęczyckiego Wojciecha Malskiego.
-Wyjazd na Spisz (23 IV), a następnie na Węgry (6 V).
- (29 VI) Panowie węgierscy potwierdzają elekcję Władysława.
- (17 VII) Władysław zostaje koronowany w Székesfehérvár na króla Węgier.
-(29 VIII) Zjazd w Korczynie.
- Biskup Oleśnicki przekonuje szlachtę polską do udzielenia pomocy zbrojnej Władysławowi na Węgrzech.
📖
A lubo król trzymał to miasto [Zator] niejaki czas przez swoich starostów w posiadaniu, później jednak zwrócił je Wacławowi księciu oświęcimskiemu, a wziął od niego zamek Barwałd, przyjąwszy zarazem hołd wierności i przysięgi, tak iż rzeczony zamek Barwałd stał się odtąd własnością królewską, a sam książę wieczystym Królestwa Polskiego lennikiem i hołdownikiem. - Kronika Jana Długosza-(26 X) Władysław zwraca Zator książętom oświęcimskim w zamian za zamek w Barwałdzie, obietnicę hołdu i likwidację fortyfikacji obronnych.
1440-1442
-Wojna domowa na Węgrzech (ze stronnikami wdowy po Albrechcie II Habsburgu, Elżbiety i jej nowo narodzonego syna, Władysława Pogrobowca).
- (XII 1440) Zwycięstwo pod Battaszék.
- (II 1441) Zdobycie Ostrzyhomia.
- (II 1441) Jan Giskra (dowódca wojsk Elżbiety) rozbija siły królewskie pod Samoborem i Koszycami.
- (19 VIII 1441) Ugoda z Fryderykiem i Ulrykiem Cilly - dotychczasowymi stronnikami Elżbiety.
- (lato/1 IX 1441) Nieudane oblężenie Koszyc.
- (15 X 1441) Władysław traci Kieżmark.
- (X/XI 1441) Udana obrona oblężonej Tyrnawy.
- (15 XII 1442) Władysław zawiera z Elżbietą układ pokojowy w Györ.
- (19 XII) Śmierć Elżbiety Luksemburskiej.
- Traktat z Györ przestaje obowiązywać.
1441
-(9 I)
Wacław oświęcimski przyrzeka złożenie hołdu lennego królowi polskiemu (w przeciągu 4 tygodni) w imieniu własnym oraz swych młodszych braci.
-Przywilej lokacyjny dla miasta Grodna.
-Powstaje
Collegium Medicinae w Krakowie.
1442
-(IV) Zjazd w Sieradzu.
- Nakłonienie Władysława do zakończenia konfliktu na Węgrzech.
-Udana obrona Siedmiogrodu przed najazdami tureckimi.
1443
-(1 I) Papież Eugeniusz IV wydaje bullę nadającą wyprawie przeciwko Turcji status krucjaty.
-Przywilej na rzecz duchowieństwa ruskiego.
-Władysław zostaje obdarowany przez papieża Eugeniusza IV Mieczem Poświęcanym i Czapką.
1443-1444
-(X 1443-I 1444) Wyprawa przeciwko Turcji.
- (3 XI 1443) Zwycięstwo nad Turkami pod Aleksinac.
- (1 XII 1443) Wojska chrześcijańskie zajmują i palą Sofię.
- (12 XII 1443) Rozbicie sił tureckich pod Zlatnicą.
- (15 XII 1443) Nieudana próba przełamania tureckich pozycji obronnych w drugim starciu pod Zlatnicą.
- (16 XII 1443) Wojska chrześcijańskie rozpoczynają odwrót.
- (24 XII 1443) Zwycięstwo nad Turkami pod Melsticą.
- (2 I 1444) Zwycięstwo nad wojskami tureckimi w bitwie w wąwozie Kunowica.
1444
-Lwów uzyskuje prawo składu.
-(12 VI) Sułtan Murad II podpisuje traktat pokojowy z Węgrami (na okres 10 lat).
- Zobowiązanie się Turków do opuszczenia Serbii oraz wydania Węgrom i Serbom 24 zamków naddunajskich.
- Władysław zaprzysięga (w Szegedynie) węgiersko-turecki traktat pokojowy.
-(4 VIII)
Manifest szegedyński.
- Władysław (pod wpływem legata papieskiego Juliana Cesariniego) zrywa pokój z Turcją.
-(26 VIII) Zjazd w Piotrkowie.
- Szlachta polska namawia Władysława do dotrzymania pokoju i powrotu do kraju.
- Władysław (poprzez posła, kanclerza Jana Gruszczyńskiego) nakazuje szlachcie polskiej wspomóc zbrojnie Bolesława IV, spodziewającego się najazdu ze strony Kazimierza Jagiellończyka.
-(IX) Ponowna wyprawa przeciwko Turkom.
- Uzyskanie wsparcia zbrojnego od Vlada II Diabła, hospodara wołoskiego (w postaci 4000 żołnierzy dowodzonych przez syna Mirczę).
- Zdobycie Widynia (29 IX), Szumenu (25 X) i Prowadii (4 XI).
- (10 XI) Porażka pod Warną.
- Śmierć Władysława III podczas bitwy.
- Rozpad unii personalnej polsko-węgierskiej.
heraldyka:
wybrane pieczęcie:
S WLADISLAVS TERTIVS DEI GRA REX POLONIE NNO TRARV CRACOVIE SADOMIE SYRADIE LACIE CUYAVIE LITWANIE PNCEPS SVPM POMORANIE RVSSIEq DNS HERES TC
S WLADISLAI TER DEI GRA REG POLO LITWA Q3 PNCIP SUPM ET HED RUSSIE ETCET
ciekawostka:
19 grudnia 1442 roku zmarła nagle Elżbieta Luksemburska, wdowa po królu czeskim i węgierskim Albrechcie II Habsburgu. Cztery dni wcześniej zawarła ona w Györ układ pokojowy z Władysławem (po ciężkiej dwuletniej wojnie domowej). Król polski i węgierski miał ofiarować Elżbiecie kilka pięknych szub ze skór sobolich, a ona królowi kilka wałachów. Przyczyną śmierci królowej była ostra biegunka, co pozwala przypuszczać, iż została otruta. Na Węgrzech krążyła plotka, iż trucizną przesycona była szuba od Władysława...
ciekawostka:
Władysław był posądzany o skłonności homoseksualne. Jan Długosz, który osobiście znał króla, a także kontaktował się z ludźmi z jego otoczenia napisał, iż Jagiellończyk skłonny do rozkoszy męskich, ani w czasie pierwszej wyprawy przeciw Turkom, ani w czasie tej drugiej, którą wtedy prowadził, gdy szalała wojna, gdy naokoło panował strach i było mnóstwo wrogów przy garstce jego wojska, kiedy należało przebłagać miłosierdzie Boże i pozyskać je sobie, on, nie zważając zupełnie na własne niebezpieczeństwo i na zagrożenie całego wojska, nie porzucał swych, przeciwnych czystości, wstrętnych rozkoszy.
przyczyna śmierci:
zginął w bitwie z Turkami pod Warną (zgodnie z relacją tureckiego kronikarza Chodzy Effendiego, janczar o imieniu Chodża Chyzyr dzielnym natarciem ranił mu [Władysławowi] konia, zwalił na ziemię wychowańca piekła, uciął nikczemną głowę i, przynosząc ją padyszachowi, pochwały, względy i hojną nagrodę osiągnął)
pochówek:
