Stanisław I Leszczyński
(wł. Stanisław Bogusław Leszczyński h. Wieniawa)
Otyły, średniego wzrostu, twarz okrągła, duże brwi siwe, nos mierny orli, zęby zniszczone, sczerniałe od tytoniu.
fragment listu gończego
| rodzice |
|---|
| Rafał Leszczyński, wojewoda poznański | Anna, córka Stanisława Jana Jabłonowskiego, hetmana wielkiego koronnego |
narodziny chrzest śmierć |
|---|
20 X 1677
Lwów 21 X 1677
Lwów 23 II 1766🕓16:00
Lunéville |
| małżeństwa (konkubinaty) |
|---|
- ⚭ 1698 - 1747: Katarzyna, córka Jana Karola Opalińskiego, kasztelana poznańskiego
♔ 4 X 1705 - kolegiata Św. Jana Chrzciciela w Warszawie
- ❤1725 - ?: Maria Anna Ossolińska, żona hrabiego Fryderyka de la Taillebourg
- ❤1734 - po 1736: Katarzyna Dorota z Jabłonowskich, żona podskarbiego wielkiego koronnego Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego
- ❤ok.1741 - przed 1747: Charlotte Nicole - Francuzka, córka księcia Marka de Beauvau-Craon, żona markiza Leopolda Clementa de Bassompiere
- ❤przed 1747 - 1766: Marie Françoise Catherine - Francuzka, córka księcia Marka de Beauvau-Craon, żona markiza Ludwika Franciszka de Boufflers
|
| potomstwo (naturalne) |
|---|
- Anna (25 V 1699 - 20 VI 1717)
Maria Karolina Zofia Felicja (23 VI 1703 - 24 VI 1768)
|
1695-1696
-Stanisław odbywa podróż po krajach Europy Zachodniej.
1696
-Objęcie starostwa odolanowskiego.
1697
-(IX)
August II mianuje Stanisława podczaszym koronnym.
1698
-(V) Małżeństwo (zawarte w Krakowie) z Katarzyną, córką Jana Karola Opalińskiego, kasztelana poznańskiego.
1699
-(2 IV) Objęcie urzędu wojewody poznańskiego.
1704
-(30 I) Zawiązana zostaje w Warszawie konfederacja przeciwników
Augusta II pod przywództwem prymasa
Michała Stefana Radziejowskiego.
- (14 II) Konfederaci, dzięki wsparciu wojsk szwedzkich, pozbawiają Augusta II tronu i ogłaszają bezkrólewie.
📖
[Jakub Ludwik i Konstanty Władysław] w grubą niewolę saską rozbójniczym sposobem na publicznej drodze schwytani z karety barbarissime wywleczeni na konie liche bardzo wsadzeni do Saxoniej wielkim pędem poprowadzeni. - fragment listu Aleksandra Benedykta Sobieskiego do starosty wrzesińskiego-(27 II)
Jakub Ludwik i Konstanty Władysław, synowie
Jana III Sobieskiego - konfederaci warszawscy - zostają porwani (spod Oławy) przez oddziały saskie i osadzeni w Lipsku w twierdzy Pleissenburg.
-Przybycie Aleksandra Benedykta Stanisława Sobieskiego do króla szwedzkiego Karola XII z prośbą o interwencję w sprawie uwięzionych braci.
- Aleksander Benedykt Stanisław odmawia przyjęcia korony polskiej (prawdopodobnie w nadziei na zintensyfikowanie szwedzkich starań o uwolnienie Jakuba Ludwika i Konstantego Władysława).
- Karol XII zwraca się z ofertą przekazania korony do Stanisława Leszczyńskiego.
-(20 V) Konfederacja generalna sandomierska (pod przywództwem Stanisława Denhoffa) popierająca
Augusta II.
-(VI) Stanisław przyrzeka (pisemnie) Aleksandrowi Benedyktowi Stanisławowi, iż koronę (której jeszcze nie otrzymał!) odda
Jakubowi Ludwikowi Sobieskiemu, gdy ten odzyska wolność.
-(12 VII)
Elekcja Stanisława Leszczyńskiego.
-(4 IX) Konfederaci sandomierscy zajmują Warszawę.
-(6 IX) Zdobycie Lwowa przez siły szwedzkie.
-(jesień) Udana obrona oblężonego Poznania przed wojskami
Augusta II.
-(jesień) Wojska saskie palą i pustoszą Leszno (posiadłość Stanisława).
-Ponowne przejęcie Warszawy przez wojska Karola XII.
1705
-(4 X) Koronacja Stanisława Leszczyńskiego w kolegiacie Św. Jana Chrzciciela w Warszawie.
-(28 XI) Stanisław zawiera (w Warszawie) traktat z Karolem XII.
- Formalne uzależnienie Rzeczypospolitej od Szwecji.
1706
-(13 II) Szwedzi i stronnicy Stanisława zwyciężają armię saską pod Wschową.
-(1 IX) Wkroczenie wojsk szwedzkich do Saksonii.
- (24 IX) Traktat w Altranstädt.
- August II zrzeka się korony polskiej (zachowując jednak formalny tytuł króla polskiego) i zobowiązuje się do zerwania sojuszu z Rosją, wydania twierdz polskich w ręce Stanisława oraz do uwolnienia Jakuba Ludwika i Konstantego Władysława Sobieskich.
- (17 XII) Jakub Ludwik i Konstanty Władysław Sobiescy odzyskują wolność.
-(29 X) Zwycięstwo wojsk sasko-rosyjsko-polskich pod Kaliszem nad Szwedami (i wspierającymi ich stronnikami Stanisława).
1707
-Tajny pakt o nieagresji między hetmanem kozackim Iwanem Mazepą a Szwecją i Stanisławem Leszczyńskim.
1708
-(28 X) Układ z Iwanem Mazepą w sprawie odbudowy obubrzeżnej Ukrainy pod polskim protektoratem.
-(2 XI) Zdobycie przez Rosjan Baturyna, kozackiej siedziby hetmańskiej.
-(28 XI) Porażka zwolenników Stanisława w bitwie z siłami polsko-litewskimi pod Koniecpolem.
1709
-(III) Sicz Zaporoska przechodzi na stronę Karola XII i Stanisława Leszczyńskiego.
-(V) Zdobycie i spalenie Siczy Zaporoskiej przez wojska rosyjskie.
-(8 VII) Klęska wojsk szwedzko-kozackich pod Połtawą.
-(19 VIII) Stanisław wydaje manifest opatowski.
- Ogłoszenie gotowości do dyskusji nad przyszłością Rzeczypospolitej (a także do abdykacji).
-(19 VIII)
August II wycofuje się z umowy z Altranstädt, powraca do Rzeczypospolitej i nie przystępuje do rozmów ze Stanisławem.
- (VIII) Ucieczka Stanisława Leszczyńskiego.
1712
-(jesień) Stanisław wraz z wojskami szwedzkimi generała Magnusa Stenbocka ląduje na Pomorzu.
- Duńczycy niszczą szwedzką flotę inwazyjną.
-(5 XII) Tajny układ z
Augustem II w Ribnitz (na Pomorzu).
- Stanisław zrzeka się pretensji do tronu polskiego i wydaje oryginał aktu zrzeczenia się korony polskiej przez Augusta II.
- August II zwraca majątek rodziny Leszczyńskich.
1713-1714
-Pobyt w Turcji.
- (zima 1713) Stanisław zostaje początkowo uwięziony w Jassach z rozkazu sułtana.
- (1713) Zabiegi o interwencję turecką i tatarską przeciwko Rosji.
- (1713) Stanisław zrywa układ z Ribnitz (za namową Karola XII).
- (1713) Nieudana wyprawa z Tatarami na Ukrainę, w celu wywołania buntu przeciwko Augustowi II (wobec wrogiej postawy Imperium Habsburskiego i Rosji).
- (1714) Uznanie tytułu królewskiego Augusta II przez sułtana tureckiego Ahmeda III.
1714-1719
-Pobyt pod opieką szwedzką w Księstwie Dwóch Mostów.
- (15 VIII 1717) Nieudany zamach na życie Stanisława (zorganizowany z polecenia Augusta II).
- (11 II 1719) Stanisław wraz z rodziną opuszcza Księstwo i udaje się do Francji.
- (III 1719) Osiedlenie w alzackim Wissemburgu.
1724
-Wykrycie i udaremnienie kolejnego sprzysiężenia (zainicjowanego z polecenia
Augusta II) mającego na celu zabicie Stanisława.
1725
-(5 IX) Małżeństwo córki Marii Karoliny z królem Francji, Ludwikiem XV.
- Stanisław przeprowadza się do zamku Chambord.
- Ludwik XV nadaje Stanisławowi Order Św. Ducha.
1733
-(2 II) Śmierć
Augusta II.
-(27 IV-23 V) Sejm konwokacyjny.
- Podjęcie uchwały o wyłączeniu z kandydowania cudzoziemców.
- Sejm pozbawia innowierców praw politycznych i dostępu do urzędów.
-(12 IX)
Elekcja Stanisława Leszczyńskiego.
-(22 IX) Stanisław wyjeżdża do Gdańska (w nadziei na pomoc Francji).
-(10 X) Wybucha austriacko-francuska
wojna o sukcesję polską (interwencja wojsk rosyjskich i saskich w interesie
Fryderyka Augusta Wettina).
1734
-(I-29 V) Oblężenie Gdańska przez wojska rosyjskie.
- (20/21 IV) Zwycięstwo Rosjan nad stronnikami Stanisława pod Wyszecinem.
- Spalenie Gdyni (12 V) i Sopotu przez Rosjan.
- (27 V) Niedany atak korpusu francuskiego na pozycje rosyjskie.
- (28 VI-3 VII) Stanisław ucieka (przebrany za chłopa) do Kwidzyna (na terenie Królestwa Prus).
- (7 VII) Gdańsk kapituluje przed Rosjanami.
-(16 I) Rosjanie zdobywają Toruń.
-(17 I) Koronacja
Augusta III w katedrze wawelskiej.
-Zwycięstwo stronników Stanisława nad siłami saskimi pod Miechowem.
-(24 VI) Marszałek Ożarowski wydaje uniwersał wzywający szlachtę do obrony ojczyzny i praw Stanisława Leszczyńskiego.
-(5 XI) Zawiązanie konfederacji w Dzikowie (pod przywództwem Adama Tarły) popierającej Stanisława.
1735
-(3 X) Traktat pokojowy (w Wiedniu) między Francją i Imperium Habsburskim.
- Zakończenie wojny o sukcesję polską.
- Francja i Imperium Habsburskie uznają elekcję Augusta III.
1736
-(27 I) Stanisław zrzeka się się tronu polskiego.
-Wyjazd Stanisława Leszczyńskiego do Francji.
-(25 VI-9 VII) Obrady sejmu pacyfikacyjnego.
- Pełne uznanie elekcji Augusta III.
- Ogłoszenie amnestii dla stronników Stanisława Leszczyńskiego.
1737
-(II) Stanisław przybywa do Lunéville w Lotaryngii.
1738
-Objęcie zarządu nad księstwem Lotaryngii i Baru.
1743
-Wydanie drukiem dzieła
Głos wolny wolność ubezpieczający (z fałszywą datą wydania - 1733), w którym zawarto program naprawy ustroju Rzeczypospolitej (zniesienie pańszczyzny i zastąpienie jej czynszem, ograniczenie
liberum veto, zwiększenie liczebności armii do 100000), a którego autorstwo przypisuje się najczęściej Stanisławowi Leszczyńskiemu (chociaż istnieje również pogląd, iż jest to dzieło litewskiego szlachcica Mateusza Białłozora).
1747
-(19 III) Śmierć Katarzyny Opalińskiej.
1766
-(23 II) Śmierć Stanisława I Leszczyńskiego w Lunéville.
