Jakub Ludwik Fanfanik Sobieski
(wł. Ludwik Henryk Jakub Sobieski h. Janina)
W pierwszych latach dzieciństwa dawał o sobie piękne nadzieje, lecz nie ziścił ich w dojrzalszych. Drobny wzrostem, cienki, chudy, szpetnej twarzy, ułomny, piskliwego głosu, nie na wodza wojsk, chociaż mówią, że zna się na wojskowości, słowem jest bardzo delikatny i zniewieściały.
relacja anonimowego francuskiego księdza
| rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
| Jan III Sobieski | Maria Kazimiera, córka margrabiego Henryka de La Grange d'Arquein, wdowa po Janie Zamoyskim, wojewodzie sandomierskim |
narodziny chrzest śmierć |
|---|
2 XI 1667
Paryż ok. 18 V 1668
Paryż 19 XII 1737🕚23:00
Żółkiew |
| małżeństwa |
|---|
| ⚭ 1691 - 1722: Jadwiga Elżbieta Amalia, córka Filipa Wilhelma Wittelsbacha, elektora Palatynatu Reńskiego |
| potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
Maria Joanna Leopoldyna Eleonora Karolina Amalia (30 V 1693 - 14 VII 1695)
Maria Kazimiera Józefa Anna Teresa Karolina (20 I 1695 - 18 V 1723)
Maria Aleksandra Zofia Elżbieta Karolina Ludwika Jadwiga Katarzyna Marie Charlotte (26 XI 1697 - 8 V 1740)
Jan Józef Kajetan Antoni Innocenty Franciszek Ludwik Kazimierz (21 X 1699 - 3 VII 1700)
Maria Klementyna Ludwika Franciszka Dorota Teresa Konstantyna Józefa Amalia (17 VII 1701 - 17 I 1735)
Maria Magdalena (III 1704) |
| panowanie |
|---|
| 1691-1737: Oława (użytkowanie, bez prawa do niezależnego zarządu) |
1683
-(VIII-XII) Jakub Ludwik bierze udział w wyprawie wiedeńskiej.
- Król Hiszpanii, Karol II Habsburg nadaje Jakubowi Ludwikowi Order Złotego Runa.
1684
-(VIII-XI) Udział w wyprawie
Jana Sobieskiego do Mołdawii.
- Zajęcie Jazłowca przez wojska polskie.
1687
-(7 IV) Śmierć Ludwika Leopolda Hohenzollerna, margrabiego brandenburskiego.
- Jan Sobieski i Maria Kazimiera podejmują (nieudane) działania w celu ożenienia Jakuba Ludwika z wdową po margrabim brandenburskim, Ludwiką Karoliną z Radziwiłłów.
- Ludwika Karolina wyraża gotowość do zawarcia małżeństwa z królewiczem.
- (17 VII) Jakub Ludwik udaje się do Berlina celem poznania narzeczonej.
- Pisemne zobowiązanie Ludwiki Karoliny do poślubienia Jakuba Ludwika i do przekazania mu swojego majątku, jeżeli do małżeństwa nie dojdzie.
- (10 VIII) Potajemne małżeństwo Ludwiki Karoliny z Karolem III Filipem Wittelsbachem, księciem neuburskim.
1688
-(27 I-5 III) Sejm w Grodnie (pod laską Andrzeja Giełguda).
- (5 III) Pierwszy przypadek zerwania sejmu przed ukonstytuowaniem (obiorem marszałka), spowodowany sprzeciwem roku Sapiehów wobec próby uczynienia Jakuba Sobieskiego oficjalnym następcą tronu.
1688-1689
-
Jan Sobieski i
Maria Kazimiera podejmują działania w celu ożenienia Jakuba Ludwika z księżniczką francuską albo niemiecką.
- (lato 1689) Dwór cesarski wstępnie akceptuje plan małżeństwa Jakuba Ludwika z córką palatyna reńskiego, Jadwigą Elżbietą Amalią.
1690
-(16 XI) Umowa małżeńska pomiędzy Sobieskimi i cesarzem Leopoldem I (reprezentującym dwór palatyński).
- Jadwiga Elżbieta Amalia otrzymuje 100 tysięcy florenów posagu.
- Jan Sobieski zobowiązuje się do wypłaty 100 tysięcy florenów tytułem wiana, kolejnych 100 tysięcy florenów jako podarunku dla Jadwigi Elżbiety Amalii oraz 200 tysięcy florenów na zabezpieczenie jej ewentualnego wdowieństwa.
-(31 XII) Cesarz Leopold I wyraża zgodę na przekazanie Oławy (wraz z okręgiem) w czasowe użytkowanie Jakubowi Ludwikowi, jego przyszłej małżonce i ich męskiemu potomstwu.
1691
-(8 II) Małżeństwo
per procuram z Jadwigą Elżbietą Amalią, córką Filipa Wilhelma Wittelsbacha, elektora Palatynatu Reńskiego (zawarte poprzez księcia Jan Chrystiana von Sulzbach).
- (3 III) Układ wrocławski.
- Jan Sobieski przekazuje wiano Jakuba Ludwika (100 tysięcy florenów) przedstawicielowi cesarza Leopolda I, Krzysztofowi Leopoldowi Schaffgotschowi.
- Formalne przejęcie Oławy (wraz z okręgiem).
- (25 III) Ślub z Jadwigą Elżbietą Amalią.
-(15 III) Jakub Ludwik otrzymuje Order Złotego Runa (nadany mu w roku 1683).
-(lato-jesień) Jakub Ludwik bierze udział w wyprawie
Jana Sobieskiego do Mołdawii.
1696
-(17 VI) Śmierć ojca
Jana III Sobieskiego.
- Jakub Ludwik zgłasza swoją kandydaturę do tronu polskiego.
-(29 VIII-27 IX) Sejm konwokacyjny (zerwany).
1697
-(15 V-17 VII) Sejm elekcyjny.
1701
-(lato) Jakub Ludwik otrzymuje od cesarza Leopolda I nominację na urząd gubernatora Styrii (z siedzibą w Grazu).
- Rezygnacja ze stanowiska (i z wyjazdu) wobec udanej ofensywy wojsk szwedzkich w Inflantach i Kurlanii (i związanych z tym nadziei na przyszłe uzyskanie tronu przy wsparciu szwedzkim).
1702
-Wyjazd do Rzymu.
- Nie dochodzi do spotkania z papieżem Klemensem XI, w związku ze sporem dotyczącym ceremoniału.
-Jakub Ludwik udaje się do Wiednia, celem uzyskania poparcia cesarza dla swojej przyszłej elekcji.
1703
-(23 XII) Król szwedzki, Karol XII (w tzw.
Dyplomie asekuracji) zapewnia tron Rzeczypospolitej Jakubowi Ludwikowi.
1704
-(30 I) Zawiązana zostaje w Warszawie konfederacja przeciwników
Augusta II pod przywództwem prymasa
Michała Stefana Radziejowskiego.
- (14 II) Konfederaci, dzięki wsparciu wojsk szwedzkich, pozbawiają Augusta II tronu i ogłaszają bezkrólewie.
📖
[Jakub Ludwik i Konstanty Władysław] w grubą niewolę saską rozbójniczym sposobem na publicznej drodze schwytani z karety barbarissime wywleczeni na konie liche bardzo wsadzeni do Saxoniej wielkim pędem poprowadzeni. - fragment listu Aleksandra Benedykta Sobieskiego do starosty wrzesińskiego-(27 II) Jakub Ludwik i Konstanty Władysław Sobiescy - konfederaci warszawscy - zostają porwani (spod Oławy) przez oddziały saskie i osadzeni w Lipsku w twierdzy Pleissenburg.
-Przybycie Aleksandra Benedykta Stanisława Sobieskiego do króla szwedzkiego Karola XII z prośbą o interwencję w sprawie uwięzionych braci.
- Aleksander Benedykt Stanisław odmawia przyjęcia korony polskiej (prawdopodobnie w nadziei na zintensyfikowanie szwedzkich starań o uwolnienie Jakuba Ludwika i Konstantego Władysława).
-(VI)
Stanisław Leszczyński przyrzeka (pisemnie) Aleksandrowi Benedyktowi Stanisławowi, iż koronę (której jeszcze nie otrzymał!) odda Jakubowi Ludwikowi Sobieskiemu, gdy ten odzyska wolność.
1706
-(lato) Przeniesienie więźniów Jakuba Ludwika i Konstantego Władysława do twierdzy Königstein.
-(1 IX) Szwedzi wkraczają do Saksonii.
- (24 IX) Traktat w Altranstädt.
- August II zrzeka się korony polskiej (zachowując jednak formalny tytuł króla polskiego) i zobowiązuje się do zerwania sojuszu z Rosją, wydania twierdz polskich w ręce Stanisława Leszczyńskiego oraz do uwolnienia Jakuba Ludwika i Konstantego Władysława.
- (25 XI) Jakub Ludwik podpisuje deklarację rezygnacji z pretensji do korony polskiej.
- (17 XII) Jakub Ludwik i Konstanty Władysław odzyskują wolność.
-Car Rosji, Piotr I proponuje Jakubowi Ludwikowi podjęcie starań o koronę polską, oferując mu swoje poparcie.
- Karol XII, wiedząc o kontaktach Jakuba Ludwika z carem, przysyła posłów żądających (bezskutecznie) wydania pisemnego zobowiązania Stanisława Leszczyńskiego do zrzeczenia się korony polskiej na rzecz Jakuba Ludwika.
1707
-(wiosna) Piotr I ponownie namawia Jakuba Ludwika do przyjęcia korony polskiej (przy wsparciu rosyjskim).
- (IV) Odmowna odpowiedź Jakuba Ludwika.
1713
-Jakub Ludwik udaje się do Wenecji, w odwiedziny do siostry Teresy Kunegundy.
1718
-(25 II-4 VIII) Negocjacje z przedstawicielami Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta, pretendenta do tronu Anglii i Szkocji w sprawie jego małżeństwa z jedną z córek Jakuba Ludwika.
- Jakub Ludwik wyraża zgodę na wydanie za mąż córki Marii Klementyny.
-(18 IX) Maria Klementyna i towarzysząca jej matka, Jadwiga Elżbieta Amalia opuszczają Oławę i udają się do Italii, celem zawarcia małżeństwa z Jakubem Franciszkiem Edwardem Stuartem (pod pretekstem pielgrzymki do Loreto).
- (IX) Maria Klementyna i Jadwiga Elżbieta Amalia zostają zatrzymane i uwięzione na zamku Ambras w Innsbrucku z rozkazu cesarza Karola VI (sojusznika panującej w Anglii dynastii hanowerskiej).
1719
-Jakub Ludwik odmawia ugoszczenia w Oławie przejeżdżającego przez Śląsk
Fryderyka Augusta II.
-(IV) Maria Klementyna ucieka z niewoli (w przebraniu służącej), przedostaje się do Italii (30 IV) i poślubia Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta (9 V).
-(V/6 VI) Jadwiga Elżbieta Amalia zostaje uwolniona i powraca do Oławy.
-(6 VI) Cesarz Karol VI obsadza zamek w Oławie załogą wojskową i zmusza Jakuba Ludwika do opuszczenia miasta (pod pretekstem wspierania wroga króla angielskiego).
1719-1720
-Jakub Ludwik udaje się do Niemiec poszukując pomocy w przekonaniu cesarza do swojego powrotu do Oławy.
1720-1722
-(lato 1720-12 VII 1722) Pobyt w Konopiskach i Zagórzu (majątkach należących do klasztoru paulinów w Częstochowie).
1722
-(12 VII/) Jakub Ludwik powraca do Oławy (dzięki zezwoleniu cesarza Karola VI).
-(10 VIII) Śmierć Jadwigi Elżbiety Amalii.
1723
-Podróż do Wenecji.
1733
-(2 II) Śmierć
Augusta II Mocnego.
- Jakub Ludwik odmawia kandydowania w zbliżającej się elekcji.
1734
-Jakub Ludwik ostatecznie opuszcza Oławę i osiada na Rusi, w rodowym majątku w Żółkwi.
1737
-(19 XII) Śmierć Jakuba Ludwika Sobieskiego w Żółkwi.
heraldyka:
ciekawostka:
Nietypowe przezwisko Fanfanik albo Fanfan królewicz zawdzięcza rodzicom i tylko oni zwali go w ten sposób. Powstało ono od francuskiego słowa fanfan oznaczającego dziecko, dziecinę, berbecia. Sobiescy nadali większości swoich dzieci zdrobniałe pieszczotliwe przezwiska, którymi posługiwali się na co dzień, szczególnie w swojej bogatej korespondencji.
ciekawostka:
W roku 1684 Jakub Ludwik uczestniczył w kampanii mołdawskiej swego ojca, Jana III Sobieskiego. Wyprawa ostatecznie okazała się nieudana, jednak królewicz osiągnął osobisty sukces w jednej z potyczek z oddziałami tatarskimi - zdobył jeńca. Książę strzałem z pistoletu strącił z konia jednego z nich. Wziął go następnie do niewoli i przyprowadził ojcu. Okazało się, iż ranny żołnierz tatarski to syn wielkiego muftiego Krymu. Zdecydowano o wyleczeniu więźnia, celem uzyskania za niego stosownego okupu. Jakub Ludwik zdobył również bachmata (konia), którego następnie przesłał w prezencie młodszemu bratu, Konstantemu Władysławowi.
ciekawostka:
W roku 1702 Jakub Ludwik udał się do Rzymu, celem uzyskania poparcia papieskiego dla swoich planów przejęcia tronu w Rzeczypospolitej przy wsparciu szwedzkim. Do audiencji u Klemensa XI jednak nie doszło z powodu... sporu o ceremoniał. Jakub życzył sobie być przyjętym przez papieża w sposób zastrzeżony dla synów królewskich: na taborecie wyściełanym poduszkami, w kapeluszu i z tytulaturą Jego Królewskiej Wysokości. Klemens XI nie wyraził na to zgody (prawdopodobnie nie chcąc psuć stosunków z królem-neofitą Augustem II Mocnym), przez co plan audiencji upadł.
ciekawostka:
Gdy w styczniu 1716 roku zmarła we Francji królowa Maria Kazimiera de La Grange d'Arquein, Jakub Ludwik postanowił spełnić jej ostatnie życzenie wyrażone w testamencie i pochować ją obok męża, Jana III Sobieskiego (którego ciało złożone było wówczas u kapucynów warszawskich). Francuscy wierzyciele zmarłej królowej - licząc zapewne na regulację długów - uniemożliwili legalne wywiezienie ciała (uzyskanie stosownego paszportu). Przedsiębiorczy słudzy Jakuba Ludwika podjęli wówczas decyzję o... przeszmuglowaniu zwłok. Tym właśnie sposobem w lutym następnego roku (1717) ciało Marii Kazimiery przywieziono do Warszawy, gdzie już wkrótce (w marcu) spoczęła obok swego królewskiego małżonka w kościele kapucynów. W styczniu 1734 roku szczątki pary królewskiej przeniesiono na Wawel, gdzie spoczywają po dziś dzień.
przyczyna śmierci:
nieznana (w ostatnich godzinach życia, królewicz dostał paraliżu)
pochówek:
| 30 XII 1737 | kolegiata Św. Wawrzyńca w Żółkwi (🇺🇦) |
|---|
