władcy zwierzchniJagiellonowieZygmunt I Stary

Zygmunt I Stary

Włosy miał ciemne, duże brwi, groźne wejrzenie, policzki zabarwione naturalnym rumieńcem; cała postawa wzbudzała szacunek, a roztropna natura nie pominęła niczego, co się łączyło z pełnią ludzkiej urody.
Księga o czasach króla Zygmunta Decjusza
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne
Kazimierz IV JagiellończykElżbieta, córka Albrechta Habsburga, króla rzymskiego, czeskiego i węgierskiego
narodziny
 
śmierć
1 I 1467
Kozienice
 
1 IV 1548🕧ok. 12:30
Kraków
małżeństwa (konkubinaty)
  1. ok.1499 - 1509: Katarzyna Ochstat de Thelnicz (Telniczanka)
  2. 1512 - 1515: Barbara, córka Stefana Zápolyi, hrabiego na Spiszu i wojewody siedmiogrodzkiego, wnuczka Przemysława II cieszyńskiego
    • 8 II 1512 - katedra w Krakowie
  3. 1518 - 1548: Bona, córka Jana Galeazza Sforzy, księcia Mediolanu
    • 18 IV 1518 - katedra w Krakowie
potomstwo (naturalne) ⇒ drzewo genealogiczne
  1. Jan (8 I 1499 - 18 II 1538)
    Regina (1500/01 - 20 V 1526)
    Katarzyna (ok. 1503 - przed 9 IX 1548)
  2. Jadwiga (15 III 1513 - 7 II 1573)
    Anna (1 VII 1515 - 8 V 1520)
  3. Izabela (18 I 1519 - 15 IX 1559)
    Zygmunt (1 VIII 1520 - 7 VII 1572)
    Zofia (13 VII 1522 - 28 V 1575)
    Anna (18 X 1523 - 9 IX 1596)
    Katarzyna (1 XI 1526 - 16 IX 1583)
    Wojciech (Olbracht) (20 IX 1527)
terytoriumpoprzednik (pokrewieństwo)okres panowanianastępca (pokrewieństwo)
LitwaAleksander I Jagiellończyk (brat)1506 - 1548Zygmunt II August (syn)
PolskaAleksander I Jagiellończyk (brat)1506 - 1548 (♔ 1507)Zygmunt II August (syn)

1485

-(6 III-19 IV) Sejm ziem pruskich w Toruniu.

1494

-(17 IV-6 V) Zjazd Jagiellonów w Lewoczy.

1495

-Jan Olbracht proponuje Aleksandrowi, by nadał Kijowszczyznę Zygmuntowi.

1496

-(II) Litewski sejm odrzuca propozycję nadania Zygmuntowi Kijowa.
-(26 XI-XII) Zjazd z Janem Olbrachtem i Aleksandrem w Parczewie.

1497

-(VI) Wyprawa Jana Olbrachta w celu odbicia Kilii i Białogrodu z rąk tureckich.

1498

-(4 I) Prawdopodobny udział w zjeździe z Janem Olbrachtem i Fryderykiem w Łowiczu.
-(3 X) Zygmunt wyjeżdża do Budy, na dwór brata Władysława Jagiellończyka.

ok. 1499

-Małżeństwo (?) z morawską szlachcianką, Katarzyną Ochstat de Thelnicz (Telniczanką).

1499

-(XII) Zygmunt uczestniczy w spotkaniu z bratem Władysławem II Jagiellończykiem w Preszburgu (Bratysławie).

1500

-(4 IX) Objęcie księstwa głogowskiego (z nadania Władysława Jagiellończyka).

1501

-(lato) Zygmunt przejmuje Syców od Władysława.
-(8 XII) Władysław przekazuje w lenno księstwo opawskie Zygmuntowi.

1504

-(4 V) Spotkanie w Legnicy z Fryderykiem II legnickim.
-(17 V) Władysław wyznacza Zygmunta na namiestnika Dolnych Łużyc.
-(jesień) Zygmunt obejmuje stanowisko starosty generalnego na Śląsku (z ramienia Władysława), w miejsce odwołanego Kazimierza II cieszyńskiego.
-(XII) Zygmunt zostaje namiestnikiem Górnych Łużyc (z nadania Władysława).

1506

-(I) Uchwały sejmu w Prudniku o przeciwdziałaniu rozbojom na Śląsku.
-(19 VIII) Śmierć Aleksandra Jagiellończyka.-(IX) Najazd mołdawski na Pokucie.

1507

-(24 I) Zygmunt zostaje koronowany w katedrze wawelskiej.
-(2 III) Potwierdzenie przywilejów koronnych i litewskich.
-(21 III-IV) Poselstwo litewskie w Moskwie żąda zwrotu Siewierszczyzny.
-(IV) Najazd moskiewski na Litwę.-(12 V) Hołd lenny Jana V zatorskiego.
-(jesień) Wasyl III ponownie najeżdża ziemie litewskie.

1508

-(III) Michał Gliński, marszałek nadworny litewski wszczyna bunt przeciwko Zygmuntowi i przechodzi na stronę Wasyla III.
-(lato) Ofensywa wojsk polskich i litewskich na Smoleńszczyźnie.-(8 X) Litewsko-moskiewski pokój wieczysty.

1509

-(VI) Najazd mołdawski (spowodowany odmową wydania przez Zygmunta siostry Elżbiety za mąż za hospodara Bogdana Jednookiego).-Odwetowa wyprawa polska do Mołdawii.

ok. 1509

-Zygmunt oddala Katarzynę Telniczankę.

1510

-(21 I) Zawarcie (w Kamieńcu) traktatu pokojowego z Mołdawią.-Najazd tatarski na Litwę.
-Sejm uchwala zakaz przekazywania w testamencie nieruchomości Kościołowi.
-(zima) Odnowienie rozejmu z Turcją.

1511

-Potwierdzenie przywilejów pruskich.
-Zygmunt zapewnia duchowieństwu prawosławnemu niezawisłość sądownictwa (przy czym sąd królewski rozpatruje apelacje) i swobodę w obsadzie urzędów duchownych (biskupi i metropolita muszą być kandydatami królewskimi).
-Zaostrzenie kar za zbiegostwo chłopów.
-Jerzy Radziwiłł i Jerzy Olelkowicz rozbijają Tatarów na uroczysku Rutku (nieopodal Kijowa).
-(2 XII) Układ o małżeństwo z węgierskim rodem Zápolyów.

1512-1514

-Królewskie próby reform skarbowo-wojskowych.

1512

-(8 II) Małżeństwo z Barbarą, córką Stefana Zápolyi, hrabiego na Spiszu, wojewody siedmiogrodzkiego.
-(19 II) Zygmunt zawiera tajny układ antyhabsburski ze stronnictwem Zápolyów.
-(IV) Najazd Tatarów Mengli-Gireja.-(22 V) Zygmunt wydaje dekret zabraniający sądom miejskim odwoływania się do Magdeburga.
-Odnowienie rozejmu polsko-tureckiego.
-(zima) Wybuch wojny z Moskwą.

1513

-(wiosna) Udana odsiecz oblężonego Smoleńska przez zaciężnych litewskich.
-(VI) Kolejny (nieudany) atak moskiewski na Smoleńsk.
-Odnowienie rozejmu z Turcją.
-(IX-X) Kolejna (nieudana) próba opanowania Smoleńska przez Moskwę.
-(17 IX) Śmierć Jana V zatorskiego.

1514

-Cesarz Maksymilian I Habsburg zawiera antypolskie przymierze w Wasylem III moskiewskim.
-(30 VII) Utrata Smoleńska na rzecz Moskwy.
-(8 IX) Konstanty Ostrogski rozbija siły moskiewskie pod Orszą.

1515

-(2 X) Śmierć Barbary Zápolya.
-(17-22 VII) Zjazd wiedeński z Władysławem Jagiellończykiem i cesarzem Maksymilianem Habsburgiem.

1516

-(VIII) Najazd Tatarów Ahmeta na Podole i Ruś.
-Oblężenie Witebska przez wojska moskiewskie.

1517

-(10 III) Wasyl III zawiera antypolski układ z Zakonem Krzyżackim.
-(lato-18 X) Nieudane oblężenie Opoczki.
-(6 XII) Małżeństwo per procuram z Boną, córką Jana Galeazza Sforzy, księcia Mediolanu (zawarte w Wiedniu poprzez kasztelana kaliskiego Stanisława Ostroroga i sekretarza królewskiego Jan Konarskiego).

1517-1522

-Zygmunt organizuje flotę kaperską.

1518

-(4 III) Cesarz Karol V Habsburg nadaje Zygmuntowi Order Złotego Runa.
-Zrzeczenie się prawa do sądzenia sporów między szlachtą i jej poddanymi.-(18 IV) Ślub z Boną i jej koronacja w katedrze wawelskiej.
-(lato) Wojska moskiewskie wkraczają na Litwę.

1519

-(lato) Jednoczesny najazd moskiewski na Litwę i tatarski - na ziemię kijowską i Wołyń.

1519-1520

-(4 XII-7 I) Sejm w Toruniu.

1520

📖
Tegoż roku wielki mistrz w Prusiech, margrabia Albrecht brandenburski, zatarg miał z królem Polski o Malbork, Gdańsk, ziemi nadwiślańskie oraz inne dobra i poprowadziwszy około dziewięciu tysięcy piechoty i kilka setek konnicy - wśród której służył mu ze stu zbrojnymi końmi hrabia Jerzy z Nowogardu - przez Frankfurt nad Odrą do Polski na Międzyrzecz, zdobył tę miejscowość oraz kilka innych i ruszył pod Gdańsk, gdzie wojsko czas jakiś siedziało, nic nie mogąc wskórać i głód cierpiąc wielki, toteż wnet, nie załatwiwszy sprawy, musieli się wycofać i odeszli w rozsypce. - Pomerania Tomasza Kantzowa
-Wojna z Krzyżakami.-(3 V i 24 VII) Edykty zakazujące sprowadzania do kraju, kupna i sprzedaży książek luterańskich (pod karą konfiskaty dóbr i wygnania).
-Zygmunt otrzymuje propozycję objęcia tronu Szwecji.
-(25 X) Chan Mehmet-Girej zaprzysięga przymierze z Zygmuntem.

1521

-(5 IV) Zawieszenie broni w wojnie polsko-krzyżackiej (na okres 4 lat), zawarte głównie dzięki mediacji Fryderyka II legnickiego, pełnomocnika króla czeskiego i węgierskiego.
-Bitwa z Tatarami pod Skałą.

1522

-Obwarowanie Wilna murami.
-(4 XII) Rada litewska uznaje sukcesję syna Zygmunta na tronie wielkoksiążęcym.
-(zima) Zygmunt zawiera pięcioletni rozejm z Wasylem III.

1522-1524

-Spór z papiestwem o obsadę biskupstwa płockiego.

1523

-(7 III) Zygmunt wydaje edykt grożący śmiercią na stosie i konfiskatą dóbr zwolennikom luteranizmu.
-(5 V) Nieudany zamach na życie Zygmunta.-Wydanie Formula processus, kodyfikacji procesu sądowego (wprowadzającej m.in. zasadę instancyjności).
-(5 IX) Edykt zezwalający na poszukiwania w domach książek luterańskich.

1524

-(14 III) Sojusz z Jerzym i Barnimem, książętami Pomorza Zachodniego oraz z Henrykiem Meklemburskim.
-(VI) Najazd turecki i tatarski na Podole.

1524-1525

-(21 XII-24 II) Sejm w Piotrkowie.

1525

-(11 III-8 IV) Negocjacje z Albrechtem Hohenzollernem.-Zygmunt zostaje obdarowany przez papieża Klemensa VII Mieczem Poświęcanym i Czapką.
-Władze Gdańska zostają obalone przez pospólstwo i plebs miejski.

1526

-(wiosna-lato) Stłumienie rewolty pospólstwa w Gdańsku.-(9/10 III) Śmierć Janusza III mazowieckiego.-(29 VIII) Śmierć Ludwika Jagiellończyka, króla Czech i Węgier, bratanka Zygmunta, w bitwie pod Mohaczem.-Zawarcie układu rozejmowego z Moskwą.
-Wzmocnienie lennej zależności książąt pomorskich z Lęborka i Bytowa.
-(zima) Najazdy tatarskie na Polskę i Litwę.

1526-1528

-Reforma monetarna.

1527

-(27 I) Konstanty Ostrogski zwycięża nad Olszanicą Tatarów powracających z wyprawy litewskiej.

1528

-(wiosna) Najazd wojsk habsburskich na Spisz.
-(VI) Zwycięskie starcie z Tatarami pod Kamieńcem Podolskim.
-(26 X) Podpisanie pięcioletniego zawieszenia broni z Turcją.

1529

-(29 IX) Początek obowiązywania nowej kodyfikacji prawa litewskiego (tzw. Pierwszego Statutu Litewskiego).
-(18 X) Syn Zygmunt zostaje wyniesiony na tron wielkoksiążęcy litewski.
-(18 XII) Elekcja vivente rege Zygmunta na tron polski.
-(27 XII) Inkorporacja Mazowsza do Korony.

1530

-(20 II) Koronacja Zygmunta Augusta w katedrze wawelskiej.
-(XI) Najazd hospodara mołdawskiego, Piotra Raresza (Petryły) na Pokucie.

1531

-(3-21 II) Nieudane rokowania pokojowe z Mołdawią.
-(lato) Wyprawa Jana Tarnowskiego przeciwko Petryle.-Uchwalenie Zwodu Prażmowskiego - kodyfikacji prawa mazowieckiego.

1532

-(zima) Układ rozejmowy z Mołdawią (ważny do maja 1533).
-(29 I) Zatwierdzenie Zwodu Prażmowskiego przez Zygmunta i sejm koronny.
-(wiosna) Przedłużenie rozejmu z Moskwą do końca grudnia 1533.
-Zygmunt zapewnia Żydom swobodę handlu w całym państwie.
-Przywilej piotrkowski.
-Opracowanie projektu poprawy praw (tzw. Korektura Taszyckiego).

1533

-(I) Zawarcie traktatu pokoju i przyjaźni z sułtanem tureckim Sulejmanem.

1534

-Zygmunt zwalnia Żydów z obowiązku noszenia specjalnych, wyróżniających się ubrań.
-(VIII) Najazd litewski na Siewierszczyznę.
-(XI) Odwetowy najazd moskiewski na Litwę.

1534-1535

-(30 XI-20 I) Sejm w Piotrkowie.

1535

-(lato) Wojska moskiewskie wznoszą twierdzę Siebież na północnym pograniczu z Litwą.
-Ofensywa polsko-litewska na Siewierszczyźnie.-(VIII-IX) Najazdy Petryły na pograniczne ziemie polskie.

1536

-(II-VII) Litewska przeciwko Moskwie.

1537

-(25 III) Zawarcie pięcioletniego rozejmu z Moskwą.-Mikołaj Sieniawski i Jan Mielecki rozbijają Tatarów chana Ezibeka.
-Przygotowania do wyprawy na Mołdawię.-(XI) Mikołaj Sieniawski zdobywa i pali mołdawskie Czerniowce.

1538

-(I) Najazd Petryły na Pokucie.-Sejm wydaje ustawę o przymusie wyzbycia się (w przeciągu 4 lat) przez mieszczan posiadłości ziemskich, pod groźbą ich utraty.

1538-1539

-(20 XII-7 III) Sejm w Krakowie.

1540

-(17 I) Zatwierdzenie Zwodu Goryńskiego - kodyfikacji praw Mazowsza.
-Traktat przyjaźni z Sahib-Girejem, chanem Tatarów krymskich.

1543

-Sejm wydaje ustawę odbierającą chłopom prawo wykupywania się od poddaństwa oraz zaostrzającą zakaz opuszczania wsi bez zgody pana.

1544

📖
Tam [na sejmie brzeskim - przyp. wł.] była rada o wielu rzeczach; lecz ta była najgłówniejsza, jeśli król stary miał puścić Księstwo Litewskie synowi czy po staremu sam oboje dzierżeć, a syna i z żoną mieć przy sobie. Było wielu panów, którzy nie radzili tego dzielić. Tegoż zdania była i królowa Bona; lecz większa część senatorów, łapając łaski u pana młodego, przemogła, iż król puścił synowi Księstwo Litewskie, zostawiwszy sobie tylko ten tytuł: Sumpremus Dux Lituaniae. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-Sejm litewski w Brześciu.

1545

-(11 III) Sejm w Warszawie.-Zawarcie porozumienia pokojowego z Tatarami.
-(13 X) Oddziały kozackie starosty barskiego Bernarda Pretwicza, napadają i plądrują turecki Oczaków.

1548

-(1 IV) Śmierć Zygmunta I Starego w Krakowie.
źródła:literatura:ilustracje:
POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowaWydawnictwo Avalon
do góry