Władysław II Wygnaniec
Przywilejem pierworództwa świetny i następstwem w królestwie [wysoko] wyniesiony, lecz żądny zaszczytów z jednego [powodu], a pychą uniesiony z drugiego. Tym smutniejsze były jego rządy, im więcej oddawał się rozkoszy w objęciach żony. [...] Tak więc książę, sam w sobie bardzo ludzki, pod wpływem zawziętości żony wyzbywa się ludzkości.
Mistrza Wincentego Kronika Polska
1120/1126
-Małżeństwo z
Agnieszką, córką Leopolda III Babenberga, margrabiego Austrii.
1137
📖
Książę Sobiesław i książę Bolesław spotkali się na Zielone Święta w grodzie Kłodzko, który jest na pograniczu Czech, i tam zawarli przymierze pokoju, po czym wrócili do domu. Po świętach zaś syn Bolesława, Władysław w grodzie Niemcza podniósł z chrzcielnicy nowo narodzonego syna księcia Sobiesława i dał mu imię Wacław. - Kronika Kanonika Wyszehradzkiego-(30 V) Zjazd pokojowy
Bolesława z Sobiesławem czeskim w Kłodzku.
- (VI/VII) Władysław zostaje ojcem chrzestnym Wacława, syna Sobiesława.
1138
📖
Roku Pańskiego 1138, w wieku 56 lat, w klasztorze braci Św. Benedykta, [pod wezwaniem] Św. Trójcy zlokalizowanym w Sochaczewie, szczęśliwie zasnął w Panu [...] B[olesław] Krzywousty. - Rocznik świętokrzyski nowy (rękopis sochaczewski)-(28 X) Śmierć ojca
Bolesława Krzywoustego.
- Wdrożenie w Polsce systemu senioralnego.
- Początek rozbicia dzielnicowego Polski.
1139
-(30 VI) Śmierć Ottona, biskupa Bambergu.
- (20 X) Biskupstwo bamberskie traci (kościelną) władzę zwierzchnią nad Pomorzem.
1139-1140
📖
A Lachy pustoszyły ziemię Władymirki, pomagając Wsiewołodowi. - Latopis kijowski-Walki na Rusi z przeciwnikami księcia kijowskiego Wsiewołoda Olegowicza.
1140
📖
Na wieki [...] czcigodny bracie biskupie Wojciechu skłoniliśmy się łaskawie ku Twym słusznym prośbom i powierzony tobie kościół pomorski przyjęliśmy pod świętego Piotra i naszą opiekę i przywilejem niniejszego pisma warujemy. Ustanawiając, aby w mieście Wolin w kościele błogosławionego Wojciecha była po wieczne czasy stolica biskupia. - fragment bulli Innocentego II z dnia 14 października 1140 roku-(14 X) Papież Innocenty II tworzy biskupstwo pomorskie w Wolinie.
- Wojciech - pierwszym biskupem pomorskim.
1141
📖
Wtedy Zdik, biskup ołomunieckiego kościoła, biorąc krzyż z świętego ołtarza świętego Piotra [...], ze swoimi dosiadł konia przeciw poganom zwanym Prusowie, aby wszczepił im wiarę w Świętą Trójcę i ochrzcił ich. Lepiej jednak jest zamilczeć o jego podróży, ponieważ na próżno się trudził, i cieszyć się z jego powrotu. - Kronika Kanonika Wyszehradzkiego-Nieudana pruska misja ewangelizacyjna biskupa ołomunieckiego Henryka Zdika (działającego zapewne w porozumieniu z Władysławem).
-Wiec w Łęczycy.
1142
-Władysław krzyżuje plany macochy i książąt-juniorów i sprzymierza się z Wsiewołodem Olegowiczem, wielkim księciem kijowskim.
- Małżeństwo syna Bolesława ze Zwienisławą, córką Wsiewołoda Olegowicza.
-(zima) Wyprawa Rusinów (sprzymierzonych z Władysławem) na Mazowsze
Bolesława Kędzierzawego.
1142/1143
📖
[Władysław] stłumiwszy w sobie uczucie braterskiej miłości usposabia się wrogo i z okrutną zaciekłością prześladuje małoletnich jeszcze braciszków, a zająwszy ich grody, postanawia ich wydziedziczyć. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Władysław zajmuje niektóre grody braci przyrodnich.
1144
-Udział w wyprawie Wsiewołoda Olegowicza kijowskiego przeciwko zbuntowanemu księciu halickiemu Włodzimierzowi.
-(27 VII) Śmierć
Salomei z Bergu.
- Zajęcie Łęczycy przez wojska juniorów.
- Konflikt z książętami-juniorami.
- Władysław odmawia przekazania ziemi sandomierskiej Henrykowi.
1145
📖
I rzekł Wsiewołod: "Wzywa mnie Władysław, lacki kniaź, na braci swoich". I rzekł Igor: "Nie chodź ty, lecz pójdziemy my". I poszedł Igor z bratem swoim Światosławem i z Włodzimierzem, a Iziasław Mścisławicz zachorował i poszedł od Włodzimierza, ale Światosław Wsiewołodycz poszedł. I poszli do środka ziemi lackiej. Spotkali braci dwóch Władysławowych - Bolesława i Mieszka, stojących za błotem. I przejechali na tamtą stronę. I pokłonili się [tamci] Igorowi i braciom jego i całowali krzyż między sobą, i tak rzekli: "Jeżeli kto przestąpi krzyżowe całowanie, na tego będą wszyscy". I dali bratu swojemu Władysławowi cztery grody, a Igorowi z braćmi Wiznę. I tak powrócili do siebie, mnogi łup wziąwszy. - Latopis kijowski
---
Otóż Władysław, niezbyt ufając swoim zastępom, zaciągnął cudzoziemskie, które tamci [książęta-juniorzy] małą garstką pobili tak, że jak wieść niesie, rzeka Pilica, nad którą stoczono walkę, wezbrała od ich krwi. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Najazd na ziemię łęczycko-sieradzką (przy wsparciu ruskim).
- Porażka w bitwie nad Pilicą (?).
- Porozumienie pokojowe.
- Władysław przejmuje cztery grody (m.in. Łęczycę).
📖
Tejże zimy Władysław, lacki kniaź, pojmał męża swojego Piotrka, oślepił i język jemu urżnął, i dom jego rozgrabił, tylko z żoną i z dziećmi wygnał z ziemi swojej. I poszedł [Piotr] w Ruś. - Latopis kijowski-(XII) Oślepienie, obcięcie języka i wygnanie palatyna Piotra Włostowica.
1146
-(zima) Bunt możnowładztwa przeciwko władzy seniora.
-(31 III) Zjazd z królem niemieckim Konradem III w Kainie.
- Władysław uzyskuje zatwierdzenie swych planów unifikacji i pozbawienia braci ich dzielnic.
- Złożenie hołdu lennego królowi niemieckiemu (?).
📖
Przeto Władysław, bynajmniej nie ufając swoim, ściąga zastępy z obcych narodów i każe im godzić na zgubę braci. Ci nie spodziewając się na przyszłość żadnej skutecznej pomocy schronili się wreszcie z bratem Mieszkiem do miasta Poznania, które jedyne pozostało na ich obronę. [...]
I podczas gdy Władysław przez jakiś czas przebywał przy oblężeniu grodu poznańskiego, niosąc ziemiom polskim zagładę przy pomocy barbarzyńskiego ludu swego wojska, Jakub I, arcybiskup gnieźnieński, zbliżywszy się do wojskowych placówek wjechał do obozu Władysława siedząc na swoim małym wózku i karcąc upomniał go pod groźbą kary Bożej, aby zaniechał prześladowania braci i [...] aby starał się przejednać braci i odszedł do swoich ziem. A gdy on jak faraon z sercem zatwardziałym wzgardził usłuchaniem napomnień czcigodnego arcybiskupa, ten wnet skrępował go tamże więzami klątwy jako pyszałka i wroga wiary chrześcijańskiej. - Kronika wielkopolska
---
[Władysław] już rozwinął dokoła całą pomysłowość, całą potęgę sztuki oblężniczej, tym bezpieczniejszy, im większe miał wojsko. Tymczasem młodzi umyślnie ukryli się z małą wprawdzie, lecz zaprawioną w boju garstką, potajemnie naradzając się nad ruszeniem grodowi na odsiecz. [...] [Juniorzy] idą z wolna naprzód na nieprzyjaciela, podkradają się ostrożnie, z dala od obozu pochwytują straże wrogów, wiążą [je], wymuszają [na nich] wydanie tajemnic obozowych. Poznają, że przeciwnik nic nie podejrzewa i wśród uczty gnuśnieje w swawolnej beztrosce. [...] Rzucają się na ucztujących, powalają niebacznych, zabijają oszołomionych. Przez otwarte bramy wypadają grodzianie, wybiega z grodu załoga: ze wszystkich stron rozpraszają gromady nieprzyjaciół, spychają powolnych, wypatrują uciekających i wszędzie szaleją jak lwy wśród trzody kóz. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
[Władysław] następnie zwrócił się do swych braci i przysięgą potwierdził wiarę i pokój z nimi. - Roczniki magdeburskie-(III-V) Ofensywa (przy wsparciu ruskim) na Mazowszu i w Wielkopolsce.
- Początkowe sukcesy w walce z braćmi.
- (V) Władysław ponosi klęskę podczas oblężenia Poznania.
- Ekskomunika arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina.
- Zawarcie układu rozejmowego.
-(VI) Władysław pozostawia żonę
Agnieszkę (z synami) w Krakowie i wyjeżdża do Niemiec w poszukiwaniu sojuszników.
📖
Tymczasem Bolesław i Mieszko, już nie jako małoletni, lecz jako najdzielniejsi z książąt, ściskają Kraków potężnym oblężeniem i ową tygrysicę, która broniła zamku, zmuszają do poddania się. Ona, wyparta wreszcie z grodu i wyzuta z mienia, musiała pójść za mężem i wraz z nim zmarniała wśród utrapień wygnania. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(VI) Ponowny wybuch walk (spowodowany obawą juniorów przed interwencją niemiecką).
- (VI/VII) Utrata większości grodów śląskich i małopolskich.
- (VII) Książęta-juniorzy zdobywają Kraków.
- Wyjazd Agnieszki (z synami) do Niemiec.
📖
Książęta przybyli do króla, a przyrzekłszy trybut otrzymali z rąk jego swą ojcowiznę. - Roczniki magdeburskie-(16 VIII-IX) Wyprawa Konrada III na Polskę w celu odzyskania tronu dla Władysława.
- Juniorzy wypłacają okup Konradowi III.
- (IX) Wycofanie się wojsk niemieckich.
-(IX) Osadzenie Władysława z rodziną w Altenburgu przez Konrada III.
1146/1147
📖
Ażeby zaś nie wydawało się, że król rzymski Konrad poniechał zupełnie sprawy Władysława i zapomniał o niej, dał mu na początek [oddział] zbrojnych. Przy ich pomocy zbudował dwa zamki: Niemce i Grodek i licznymi wypadami gnębił Polskę. - Kronika Jana Długosza-Władysław podejmuje (nieudaną) próbę opanowania Śląska.
1147-1149
-Prawdopodobny
udział w krucjacie cesarza Konrada III do Ziemi Świętej.
1149
-(III/IV) Biskup ołomuniecki, Henryk Zdik, zdejmuje (z polecenia papieża Eugeniusza III) ekskomunikę z Władysława.
-Legat papieski Gwidon rzuca klątwę na juniorów.
- Zatwierdzenie klątwy przez papieża Eugeniusza III.
- Bojkot interdyktu przez Episkopat, książąt-juniorów i możnowładztwo polskie.
1157
📖
Cesarz Fryderyk, połączywszy się z księciem Władysławem [II Przemyślidą] i bratem jego Dypoldem, z silnym wojskiem najechał Polskę, poddał jej książąt Bolesława i Mieszka pod swoje panowanie, wziął niezliczone pieniądze w złocie i srebrze i następnie - w celu utwierdzenia i ustalenia pokoju przyjmując ich synów jako zakładników - wrócił, osiągnąwszy zwycięstwo według swojego życzenia. - Kronika Sazawska
---
[Polacy] gwałtownie przestraszyli się, i nie spodziewając się już niczego oprócz zguby i zniszczenia kraju, ze strachu przed nami spalili silnie obwarowane grody Głogów i Bytom oraz wiele innych, których nieprzyjaciel wpierw nie zajął, a sami uciekli sprzed naszego oblicza, chociaż z pomocą sąsiednich ludów, tj. Rusinów, Kumanów, Połowców, Prusów, Pomorzan zebrali ogromne wojsko. [...]
[...] na terytorium Krzyszkowa, wspomniany książę Bolesław, upadłszy do stóp majestatu naszego, za wstawiennictwem książąt w takim porządku został przyjęty do naszej łaski: najpierw musiał przysiąc w imieniu własnym i wszystkich Polaków, że jego brat wygnaniec nie został wygnany na hańbę cesarstwa rzymskiego; następnie przyrzekł, że da nam dwa tysiące grzywien i książętom tysiąc, a żonie naszej dwadzieścia grzywien złota i dworowi naszemu dwieście srebra z powodu tego lekceważenia, że nie przybył na nasz dwór i za swój kraj nie złożył nam należnego hołdu wierności. Przysiągł również, że weźmie udział w wyprawie do Italii. Następnie przysiągł, że przybędzie do Magdeburga na nasz zjazd, który ma się odbyć w dniu Bożego Narodzenia, aby dać wyczerpującą odpowiedź w sprawie wygnanego brata swego. I gdy nam złożono przysięgę wierności i gdy dla poręki [...] przyjęliśmy jako zakładników Kazimierza, brata księcia, oraz innych wielmożów, wracamy z chwałą prowadzeni przez Boga. - fragment listu cesarza Fryderyka Barbarossy do Wibalda z Korbei, opata w Stablo-(21 VIII) Armia cesarza Fryderyka Barbarossy (wsparta przez wojska czeskie Władysława II i Dypolda I Przemyślidów) wkracza do Polski w celu odzyskania tronu dla Władysława.
- Bolesław i Mieszko nie podejmują otwartej walki i palą grody w Głogowie i Bytomiu.
- Wojska cesarskie wkraczają do Wielkopolski.
- (30 VIII) Układ w Krzyszkowie.
- Książęta-juniorzy utrzymują władzę w Polsce za cenę hołdu lennego, wypłatę kontrybucji i obietnicę militarnego wsparcia wyprawy włoskiej Fryderyka Barbarossy.
1159 (1163)
-(30 V) Śmierć Władysława II Wygnańca w Altenburgu (?).
