księstwo głogowsko-żagańskie

Głogów | Żagań | Kożuchów | Sulechów | Przewóz | Sądowel | Straszów

Głogów

Głogów, woj. dolnośląskie, miasto powiatowe
W źródłach pisanych nazwa Głogowa pojawiła się po raz pierwszy w kronice Thietmara pod opisem wydarzeń wojennych z roku 1010: Gdy wymienieni tu wielmoże przechodzili w szyku bojowym koło grodu zwanego Głogów (Glogua), gdzie znajdował się i skąd mógł ich obserwować Bolesław, wzniecili wśród przypatrujących się im z murów rycerzy zapał do walki. Sam gród był znacznie starszy: już w IX wieku stanowił siedzibę słowiańskiego plemienia Dziadoszan, niektórzy badacze identyfikują miejscowość Lugidunum ujętą w dziele "Geografia" Klaudiusza Ptolemeusza z lat 142-147 właśnie z Głogowem (inna teoria wskazuje na Legnicę). Od roku 990 w granicach państwa Mieszka I. W roku 1109 gród został oblężony przez wojska niemieckie króla Henryka V i czeskie księcia Świętopełka. Pomimo użycia przez najeźdźców machin oblężniczych, nie został zdobyty, co wskazuje na jego doskonałe ufortyfikowanie. W roku 1157 podczas najazdu cesarza Fryderyka Barbarossy gród głogowski został spalony z rozkazu książąt Bolesława Kędzierzawego i Mieszka III, by utrudnić najeźdźcy zaopatrzenie własnych wojsk. Stolicą odrębnego księstwa staje się w roku 1177, kiedy to książę wrocławski Bolesław I Wysoki wydziela bratu część swego władztwa: pierwszym księciem głogowskim zostaje Konrad Laskonogi. Po śmierci tego księcia (pomiędzy rokiem 1180 i 1190) Głogów powraca do władztwa Bolesława. Dopiero od roku 1251 Głogów ponownie zostaje stolicą odrębnego władztwa. Księciem głogowskim zostaje Konrad I. Władca ten dokonuje w roku 1253 lokacji miasta na prawie magdeburskim. Głogów pozostawał stolicą odrębnego piastowskiego księstwa do roku 1331, kiedy to król czeski Jan Luksemburski zbrojnie zdobył miasto i włączył go do Korony Czeskiej. Dopiero w roku 1349 Głogów (a w zasadzie połowa miasta) powraca w ręce piastowskie (Henryka V Żelaznego, księcia żagańskiego) i stan taki trwa do roku 1488, kiedy to książę Jan II Szalony zrzekł się księstwa głogowskiego na rzecz króla węgierskiego, za kwotę 20000 florenów węgierskich. W latach 1491-1506 w Głogowie - w imieniu króla czeskiego - rządzili Jagiellonowie, późniejsi królowie polscy: Jan I Olbracht (1491-98), a następnie Zygmunt I Stary (1499-1506).
Do najważniejszych zabytków epoki piastowskiej (i jagiellońskiej) należy zaliczyć przede wszystkim zamek książęcy z zachowaną romańską cylindryczną wieżą z połowy XIII wieku, gotycką kolegiatę na Ostrowie Tumskim - nekropolię piastowską (w podziemiach kolegiaty znajdują się relikty romańskiego kościoła grodowego) oraz ruinę gotyckiego kościoła Św. Mikołaja.
2010
Pomnik Dzieci Głogowskich i zamek piastowski
▲ Pomnik Dzieci Głogowskich i zamek piastowski
2010
zamek piastowski
▲ zamek piastowski
2010
romańska wieża zamkowa - widok od strony dziedzińca
▲ romańska wieża zamkowa - widok od strony dziedzińca
2010
kolegiata - nekropolia piastowska
▲ kolegiata - nekropolia piastowska
2010
kolegiata
▲ kolegiata
2010
kolegiata
▲ kolegiata
2010
relikty romańskiego kościoła grodowego
▲ relikty romańskiego kościoła grodowego w podziemiach kolegiaty
2010
model oblężenia Głogowa w roku 1109
▲ model oblężenia Głogowa w roku 1109 (ze zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie)

Żagań

Żagań, woj. lubuskie, miasto powiatowe
W źródłach pisanych nazwa Żagania pojawiła się po raz pierwszy w dokumencie księcia Henryka I Brodatego dla klasztoru cystersów w Lubiążu z roku 1202 (w dokumencie wspomniany jest kasztelan Stefan z Żagania). Przypuszcza się, że gród powstał w II połowie XII wieku z inicjatywy księcia Bolesława IV Kędzierzawego. Konrad I głogowski dokonuje pomiędzy rokiem 1253 i 1260 lokacji miasta na prawie magdeburskim. Miasto początkowo pozostawało w granicach księstwa głogowskiego, jednak już w roku 1278 stało się stolicą odrębnego władztwa piastowskiego. Pierwszym księciem żagańskim zostaje Przemko. Miasto wraz z okręgiem pozostaje w rękach władców piastowskich do roku 1472, kiedy to książę Jan II Szalony sprzedaje je książętom saskim, Ernestowi i Albrechtowi, za kwotę 50000 florenów węgierskich.
Do najważniejszych zabytków epoki piastowskiej zaliczyć należy poaugustiański zespół klasztorny z kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - nekropolią książąt żagańskich, a także barokowy pałac Lobkowitzów, wzniesiony w miejscu średniowiecznego zamku Piastów z przełomu XIII i XIV wieku.
2012
kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - nekropolia książąt żagańskich
▲ klasztor poaugustiański i kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - nekropolia książąt żagańskich
2012
zabudowania poklasztorne
▲ zabudowania poklasztorne (wzniesione w miejscu pierwszego zamku żagańskiego)
2012
postać Jana I żagańskiego we wnętrzu kościoła
▲ postać Jana I żagańskiego we wnętrzu kościoła
2012
płaskorzeźba przedstawiająca księżną Scholastykę, żonę Jana I żagańskiego
▲ płaskorzeźba przedstawiająca księżną Scholastykę, żonę Jana I żagańskiego
2012
pochówek księcia Henryka IV Wiernego († 22 I 1342)
▲ pochówek księcia Henryka IV Wiernego († 22 I 1342)
2012
korytarz klasztorny
▲ korytarz klasztorny
2010
pałac Lobkowitzów
▲ pałac Lobkowitzów
2018
pieczęć herbowa Jana I żagańskiego (ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu)
▲ pieczęć herbowa Jana I żagańskiego (ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu)

Kożuchów

Kożuchów, woj. lubuskie, pow. nowosolski
W źródłach pisanych nazwa Kożuchowa (Cosuchov) pojawiła się po raz pierwszy w dokumencie księcia Konrada I głogowskiego z roku 1273 (w dokumencie wspomniany jest kasztelan Dietrych). Przypuszcza się, że gród istniał już od dawna i już w IX wieku stanowił jedną z siedzib słowiańskiego plemienia Dziadoszan. Lokacji na prawie niemieckim dokonał prawdopodobnie również książę Konrad I głogowski (przed 1273 rokiem). Miasto wraz z okręgiem pozostaje w rękach władców piastowskich do roku 1488, kiedy to książę Jan II Szalony, za cenę 20000 florenów węgierskich, zrzeka się całego księstwa głogowskiego na rzecz króla węgierskiego. W następnych latach Kożuchów przez krótki okres czasu pozostawał również we władaniu Jagiellonów: Jana Olbrachta (1491-1498) i Zygmunta (1500-1506), sprawujących władzę w księstwie głogowskim z nadania starszego brata, Władysława, króla czeskiego i węgierskiego.
Do najważniejszych zabytków epoki piastowskiej zaliczyć należy kościół Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny, w podziemiach którego (w kaplicy mansjonarzy) spoczywają książęta głogowscy: Henryk IX Starszy i - prawdopodobnie - Henryk XI, a także zamek (pałac), wzniesiony w miejscu średniowiecznego zamku Piastów z przełomu XIV i XV wieku.
2011
zamek - widok od strony południowej
▲ zamek - widok od strony południowej
2011
kościół Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny - nekropolia piastowska
▲ kościół Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny - nekropolia piastowska
2011
wieża kościoła Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny
▲ wieża kościoła Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny

Sulechów

Sulechów, woj. lubuskie, pow. zielonogórski - zamek książęcy, następnie rezydencja magnacka
Zamek w Sulechowie po raz pierwszy pojawia się w źródłach w roku 1319, jednak przeprowadzone w roku 2008 badania archeologiczne pozwoliły ustalić, iż murowane założenie powstało już na początku XIV wieku, najpewniej z inicjatywy księcia Henryka III głogowskiego. Najstarszym elementem tego zamku była (zachowana do dziś) gotycka wieża i piwnice w skrzydle zachodnim. Pozostałe elementy warowni były drewniane. Tak umocniony obiekt pozostawał w rękach Piastów głogowskich do roku 1476, kiedy to zmarł książę Henryk XI głogowski. Wówczas zamek został na krótki czas zajęty przez Brandenburczyków. Jeszcze w tym samym roku przejął go zbrojnie najbliższy krewny zmarłego Henryka XI, książę Jan II Szalony. W rękach tego Piasta zamek sulechowski pozostawał do roku 1482, kiedy to zgodził się na wydanie go Brandenburczykom (w zamian za dożywotnie lenno w postaci połowy księstwa głogowskiego, z nadania króla Macieja Korwina). W późniejszych latach zamek kilkukrotnie przebudowywano, m.in. pod koniec wieku XVI (stracił wówczas cechy obronne i stał się renesansową rezydencją), a także w XVIII i XIX wieku, które nadały mu obecny kształt.
2016
gotycka wieża
▲ gotycka wieża
2016
gotycka wieża
▲ gotycka wieża
2016
XX-wieczny neogotycki budynek dawnego zboru kalwińskiego i zamek
▲ XX-wieczny neogotycki budynek dawnego zboru kalwińskiego i zamek

Przewóz

Przewóz, woj. lubuskie, pow. żarski - zamek książęcy
Prawdopodobnie murowany zamek wzniesiono w końcu XIII wieku lub na początku wieku XIV. W miejscu tym zapewne istniała wcześniejsza warownia drewniana, której ślady jednak nie zachowały się. Nie można ustalić budowniczego założenia, z uwagi na fakt, iż w tym właśnie czasie Przewóz kilkakrotnie zmieniał właściciela. Początkowo byli to Piastowie śląscy, następnie Piastowie z linii głogowskiej. W wieku XIV Przewozem władali możnowładcy brandenburscy, Luksemburgowie, Czesi, a nawet książę świdnicki Bolko II Mały (w latach 1364-68). Ponowny powrót do dziedzin piastowskich nastąpił dopiero w roku 1413, kiedy to Jan I żagański zajął zamek wraz z okręgiem. Zamek w Przewozie pozostaje w rękach dynastii tylko do roku 1472, kiedy to Jan II Szalony sprzedaje go książętom saskim, Ernestowi i Albrechtowi, za kwotę 50000 florenów węgierskich. Średniowieczny, nie unowocześniany zamek został zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej. W roku 1871 istniały jeszcze czytelne ruiny, które później rozebrano, pozostawiając jedynie okrągłą wieżę. Wieża ta, zbudowana z cegły i kamienia polnego ma średnicę 11 metrów i wysokość 22 metrów, a jej mury są grube na 385 centymetrów. Te imponujące parametry pozwalają przyjąć, iż w czasach średniowiecznych zamek w Przewozie stanowił potężny punkt oporu.
15 lipca 1472 roku w więzieniu w Przewozie (urządzonym w wieży) zmarł książę żagański Baltazar. Miał on zostać zagłodzony z rozkazu własnego brata, Jana II Szalonego. Informacja ta nie pojawia się jednak w najlepiej poinformowanych źródłach, zatem nie do końca zasługuje na zaufanie. Niemniej jednak, wieża zamkowa w Przewozie nazywana jest "Wieżą Głodową".
2011
'Wieża Głodowa'
▲ "Wieża Głodowa"
2011
'Wieża Głodowa'
▲ "Wieża Głodowa"
2011
wnętrze 'Wieży Głodowej'
▲ wnętrze "Wieży Głodowej"
2011
tablice upamiętniające śmierć księcia Baltazara na zamku
▲ tablice upamiętniające śmierć księcia Baltazara na zamku

Sądowel

Sądowel, woj. dolnośląskie, pow. górowski, gm. Wąsosz, soł. Lechitów - grodzisko średniowieczne
Gród w dolinie rzeki Baryczy powstał w wieku XI, zapewne w jego II połowie. Obiekt posiadał średnicę ok. 120 metrów i otoczony został fosą o szerokości ok. 5 metrów zasilaną wodami pobliskiej rzeki (obecnie koryto Baryczy znajduje się na zachód od grodziska w wyniku XIX-wiecznych prac regulacyjnych). Założenie szybko zyskało na znaczeniu, skoro bulla papieża Hadriana IV z 1155 wymienia Sądowel już jako gród kasztelański. W roku 1218 odbył się w Sądowlu zjazd książąt Henryka I Brodatego i Władysława III Laskonogiego, podczas którego Piastowie zawarli porozumienie polityczne. Kolejny zjazd książęcy w grodzie sądowelskim miał miejsce w roku 1281. Wówczas to książę wrocławski Henryk IV Probus zaprosił na zjazd Przemysła II, Henryka III głogowskiego i Henryka V Brzuchatego i podstępnie ich uwięził, celem uzyskania szeregu ustępstw terytorialnych i politycznych. Gdy w roku 1290 zmarł książę Henryk IV Probus, doszło do zawarcia porozumienia pomiędzy Henrykiem III głogowskim i Henrykiem V Brzuchatym, na mocy którego książę głogowski w zamian za rezygnację ze swych praw do Wrocławia objął m.in. Sądowel. Od tego też czasu kasztelania stała się częścią władztwa Piastów z linii głogowskiej. W roku 1293 z polecenia księcia Henryka III głogowskiego do Sądowla przywieziony został wzięty do niewoli i w niegodziwy sposób nago wyciągnięty z łaźni, wsadzony w lichym płaszczyku na konia i zmuszony do pospiesznej jazdy przez cały dzień i noc książę Henryk V Brzuchaty. Upadek grodu wiąże się z walkami pomiędzy synami Henryka III głogowskiego i Henryka V Brzuchatego w latach 1312-1317 i następnie 1321-1323. W wyniku najazdu wojsk wrocławsko-legnickich doszło do spalenia założenia. Po raz ostatni Sądowel - jako znaczący punkt administracyjny - pojawia się akcie hołdu księcia Konrada I oleśnickiego złożonego królowi czeskiemu Janowi I Luksemburskiemu w roku 1329. W kolejnych latach znaczenie grodu zmalało na rzecz pobliskiego Wąsosza i Góry, lokowanych na prawie niemieckim w końcu wieku XIII. Prawdopodobnie w wieku XIV i XV na terenie grodu sądowelskiego funkcjonowała siedziba rycerska, której nieznaczne pozostałości odkryli archeolodzy podczas badań w roku 2005.
2022
widok od strony północnej
▲ widok od strony północnej
2022
widok od strony północnej
▲ widok od strony północnej
2022
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2022
widok od strony wschodniej
▲ widok od strony wschodniej

Straszów

Straszów, woj. lubuskie, pow. żarski, gm. Przewóz - obronny kościół pw. Św. Marii
Informacje o czasie powstania świątyni ani jej fundatorze nie zachowały się. Mógł być to któryś z kolejnych piastowskich właścicieli pobliskiego Przewozu. Pierwsza wzmianka źródłowa o kościele pw. Św. Marii w Straszowie pochodzi dopiero z roku 1346, chociaż badacze wskazują, iż jest to założenie obronne pochodzące jeszcze z wieku XIII. Obecnie obiekt pozostaje w stanie ruiny. Po rozbudowie na początku wieku XVI (wieża na planie kwadratu), kościół został poważnie zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej. W roku 1815 uderzenie pioruna dokonało dzieła zniszczenia.
2011
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2011
widok od strony północnej
▲ widok od strony północnej
2011
widok od strony wschodniej
▲ widok od strony wschodniej
2011
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
FOTO.POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis stanowi część niekomercyjnego portalu poczet.com, który wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowa
do góry