Eryk I Pomorski
(wł. Bogusław)
Eryk Szczeciński [...] był przystojnym mężczyzną, o złocistych włosach, dość dużych oczach, płonącej rumieńcem cerze i bladej, wąskiej szyi. Ubierał się nieostentacyjnie i zasłaniał swój blady kark lnianą szarfą, wszelako spiętą złotą sprzączką. Bez żadnej pomocy i dotykania strzemion wskakiwał na swego konia. Każda kobieta, która go widziała, a szczególnie cesarzowa, była rozpalona z pożądania.
relacja Eneasza Sylwiusza Piccolominiego, późniejszego papieża Piusa II
| rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
| Warcisław VII, książę słupski | Maria, córka Henryka III, księcia meklemburskiego |
| życie |
|---|
| (/11 VI) 1382 (Darłowo) - /16 VI (3 V?) 1459 (Darłowo) |
| małżeństwa (konkubinaty) |
|---|
- ⚭ 1406 - 1430: Filipa, córka Henryka IV Lancastera, króla angielskiego
- ❤ok. 1430 - 1459: Cecylia, była dwórka Filipy Lancaster
- możliwe małżeństwo morganatyczne zawarte pomiędzy 1451 a 1453 rokiem, kiedy to Cecylia została opisana jako uxor ("żona") Eryka w księdze klasztoru kartuzów w Darłowie
|
| potomstwo (naturalne) ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
- Eryk
- pochodzenie niepewne; jedyna wzmianka o jego istnieniu pochodzi z XVI-wiecznej Historia rerum Prussicarum Kaspra Schütza
|
| panowanie |
|---|
| 1449-1459: Darłowo, Gryfice, Sławno, Słupsk, Stargard, Szczecinek, Trzebiatów |
| terytorium | poprzednik (pokrewieństwo) | okres panowania | następca (pokrewieństwo) |
|---|
| Norwegia | Małgorzata I (siostra babki) | 1389 - 1441 (♔ 1392) | Krzysztof Bawarski (siostrzeniec) |
|
| Dania | Małgorzata I (siostra babki) | 1396 - 1439 (♔ 1397) | Krzysztof Bawarski (siostrzeniec) |
|
| Szwecja | Małgorzata I (siostra babki) | 1396 - 1439 (♔ 1397) | Krzysztof Bawarski (siostrzeniec) |
1387
-(3 VIII) Śmierć Olafa Haakonssona, króla duńskiego i norweskiego.
- (10 VIII) Regencję w królestwie duńskim obejmuje Małgorzata, matka Olafa i siostra babki Bogusława.
1388
-(2 II) Małgorzata zostaje proklamowana regentką królestwa norweskiego.
-(22 III) Układ w Dalaborgu.
- Stany szwedzkie poddają się pod protekcję Małgorzaty i uznają ją za prawowitą regentkę królestwa szwedzkiego.
-Małgorzata podejmuje zabiegi w sprawie instalacji Bogusława na tronach Danii, Norwegii i Szwecji.
1388/1389
-(zima) Warcisław VII wraz z synem przybywa na dwór Małgorzaty duńskiej.
- Małgorzata dokonuje adopcji Bogusława.
- (/VI 1389) Bogusław przyjmuje imię Eryka.
- Eryk pozostaje pod opieką Małgorzaty do czasu osiągnięcia pełnoletniości.
1392
-(IV) Eryk zostaje koronowany w Oslo na króla Norwegii.
1397
-(17 VI) Koronacja Eryka (w Kalmar) na króla Danii i Szwecji.
1401
-Eryk zostaje uznany za pełnoletniego.
- Zakończenie regencji Małgorzaty.
ok. 1405
-Przyjęcie Orderu Podwiązki z nadania króla angielskiego, Henryka IV Lancastera.
1406
-(26 X) Małżeństwo z Filipą, córką Henryka IV, króla angielskiego.
1418
📖
Następnie zachorzał też książę Bogusław [VIII] pomorski i aż do 1417 roku słabował, potem zaś umarł. - Pomerania Tomasza Kantzowa-(11 II) Śmierć Bogusława VIII, księcia słupskiego, stryja Eryka.
- Objęcie opieki nad nieletnim bratem stryjecznym, Bogusławem IX.
- Eryk podejmuje zabiegi dotyczące zapewnienia tronu duńskiego, szwedzkiego i norweskiego Bogusławowi IX, po swojej bezpotomnej śmierci.
1419
-(VI-VII) Negocjacje z Królestwem Polskim w sprawie zawarcia antykrzyżackiego sojuszu.
1423
📖
Królowi Erykowi zaś bardzo ciążyły na sercu mordy i swawole, których się wespół z ludźmi swymi był dopuścił na nieszczęsnych mieszkańcach Imbry, tedy ślub uczynił, iż do Jeruzalem pojedzie, do Grobu Świętego, i poruczywszy rządy królowej swojej Filippie oraz przydawszy jej Barnima [VIII] Młodszego wołogoskiego wraz z kilkoma radcami państwowymi, pobłogosławił ich i ruszył na Pomorze, gdzie przybyli doń wszyscy jego kuzyni, ażeby go uczcić, i wiele mu okazawszy przyjaźni, szczęśliwego życzyli powrotu. - Pomerania Tomasza Kantzowa-(VIII) Eryk opuszcza Skandynawię i udaje się w podróż po Europie.
- Faktyczną władzę obejmuje królowa Filipa.
-(15 IX) Udział w zjeździe książąt pomorskich (Ottona II, Kazimierza V, Warcisława IX, Barnima VII oraz Bogusława IX) z wielkim mistrzem krzyżackim w Szczecinku.
-(XII) Wizyta w Krakowie na dworze królowej
Zofii holszańskiej.
1424
📖
W kilka dni po świętach Narodzenia Pańskiego, Władysław król Polski wybrał się z niezwykłym pośpiechem z Grodna do Polski, dla przygotowania obchodu koronacji. [...]
Z Litwy wyjechawszy król Władysław, przybył do Jedlnej, a stąd przez Iłżę, Łysą Górę i Wiślicę do Krakowa, aby się zająć przygotowaniem obchodu. Spodziewał się bowiem z pewnością przybycia Zygmunta króla rzymskiego i węgierskiego, tudzież innych książąt zaproszonych. Już i Eryk król duński, pobrawszy z sobą rozmaite sprzęty i naczynia złote, do zastawy stołu potrzebne, i nie zażądawszy nawet straży bezpieczeństwa, z wszelką ufnością, w świetnym i wspaniałym orszaku, zaraz po świętach Narodzenia Pańskiego przybył naprzód do Poznania, gdzie z rozkazu i rozporządzenia króla Władysława przyjęty przez znakomitych panów Polskich, a potem odprowadzony do Krakowa, udał się stąd do Węgier. Odwiedziwszy Zygmunta króla rzymskiego i węgierskiego, wrócił znowu do Polski. A gdy się do Krakowa przybliżał, wyjechał przeciw niemu Władysław król Polski do wsi Brzeźnicy niedaleko Bochni, a przyjąwszy go z wielką czcią i uprzejmością, towarzyszył mu aż do Krakowa. Zygmunt król rzymski i węgierski, człek zmiennego umysłu, długo dal na siebie czekać, a potem żądał i znakomitych zakładników i listów ochronnych. Władysław król Polski czyniąc mu zadość, posłał Eryka króla duńskiego, Zbigniewa biskupa krakowskiego i Zbigniewa z Brzezia marszałka królestwa. Ci, gdy we Środę przed Niedzielą Esto mihi i spotkali go w Starej wsi za Szramowicami, Eryk król duński tak do króla rzymskiego Zygmunta przemówił: "I sam z własnej ku tobie, Najjaśniejszy Królu, przychylności, i na żądanie Dostojnego Władysława króla polskiego, przybyłem tu chętnie z dwoma posłami rzeczonego króla, ofiarując ci osobistą rękojmią, ażebyś nas wolnych lub pod strażą póty w twoim królestwie węgierskim zatrzymał, póki zdrowo i szczęśliwie z Polski nie wrócisz." Zygmunt król odpowiedział: "że nigdy nic żądał tak znakomitych zakładników, i o dobrej wierze Władysława króla polskiego nigdy nie wątpił; że więc bez żadnej rękojmi bezpieczeństwa chce jechać do Krakowa." We Czwartek obydwaj królowie, to jest rzymski i duński, wraz z Barbarą królową rzymską przybyli do Nowego Targu na obiad i na nocleg. W Piątek wyruszywszy dalej, zjechali do Myślenic, gdzie ich Władysław król polski w polu otwartym spotkał i z uprzejmym zaproszeniem do Myślenic odprowadził. W Sobotę wszyscy trzej królowie w licznym otoczeniu, strojno i dworno, z Myślenic przybyli do Wieliczki: a zjadłszy przy jednym stole obiad w wyższej sali żupniczej, tego samego dnia, który był nader miły i pogodny, wyjechali do Krakowa. Na ich przyjęcie powychodzili prałaci, rozmaici książęta i panowie, którzy nie tylko z Polski i jej posiadłości, ale i z odległych ziem i królestw zaproszeni licznie się pozjeżdżali, i wszyscy z swoimi drużynami. hufcami, oddziałami rycerstwa, w świetnym i okazałym, jak który mógł przybraniu, z osobna postępowali. Panie także i dziewice zacniejszego stanu w kolebkach i rydwanach złocistych przeciw nim powyjeżdżały. Witał nadto przybywających królów Branda, tytułu Św. Klemensa prezbiter kardynał Placencki, od Marcina V papieża na uroczystość rzeczonej koronacji przysłany; toż Zygmunt książę Korybut, z pocztem pięciuset jazdy. Potem Zofia królowa polska na górze Lasocińskiej kobiercami wysłanej przyjmowała Zygmunta króla rzymskiego i węgierskiego i żonę jego królową Barbarę. Po takowym przyjęciu, wzięła z sobą królową Barbarę do powozu pysznie przyozdobionego, i odwiozła do krakowskiego zamku, gdzie ją umieszczono w komnacie dla Zygmunta króla przygotowanej, to jest w pokoju malowanym. Erykowi królowi wyznaczono wyższą komnatę, która od swego gościa zwana jest dotąd komnatą króla duńskiego. [...]
[...] dwaj królowie, rzymski i duński, usilnymi prośbami namówili trzeciego, to jest Władysława króla polskiego, "aby z nimi połączył się związkiem powinowactwa, i dał w małżeństwo Bogusławowi księciu słupskiemu, bliskim pokrewieństwem "złączonemu z królem rzymskim Zygmuntem, córkę, swoją Jadwigę, "dziewicę, unieważniwszy dawne zrękowiny z synem Fryderyka margrabiego brandenburskiego." Dawali wiele Polsce obydwaj królowie, gdyby to małżeństwo przyszło do skutku, więcej jeszcze obiecywali; między innymi wcielenie na zawsze do Polski pewnych prowincji Królestwu Polskiemu przyległych, które temuż księciu słupskiemu dziedzictwem przypadały. - Kronika Jana Długosza-(4-19 III) Krakowski zjazd monarchów (z okazji koronacji
Zofii holszańskiej).
- Spotkanie z Władysławem Jagiełłą, królem węgierskim i niemieckim Zygmuntem Luksemburskim, księciem bawarskim Ludwikiem, książętami litewskimi, ruskimi, mazowieckimi i śląskimi.
- Eryk i Zygmunt Luksemburski namawiają (bezskutecznie) Jagiełłę do zerwania zaręczyn jego córki Jadwigi z synem margrabiego brandenburskiego i wydania jej za Bogusława IX.
📖
Zygmunt król rzymski i węgierski wraz z Erykiem królem duńskim udali się do Węgier, skąd król duński powtórnie wybrał się do Jerozolimy. - Kronika Jana Długosza
---
Król wolał jednak pierwej ślubu swego dopełnić i ruszył stamtąd do Jerozolimy z podniesioną chorągwią, czego od dawna żaden chrześcijański nie uczynił władca, z obawy przed Turkami i Saracenami.
[...] pewien szlachcic na cesarskim [bizantyńskim] dworze kazał zręcznemu malarzowi sporządzić konterfekt króla Eryka i ze wskazaniem, że król to potężny i wiele może zapłacić, posłał go komuś, kto miał Eryka pochwycić i zażądać okupu. Król dotarł do Wenecji, gdzie dobrze go przyjęto; liczbę czeladzi swej zmniejszył, szaty oblekł nędzne, iżby go obce nie rozpoznały narody, i niby sługa zaczekawszy na właściciela statku, pod eskortą, którą tenże dostał od sułtana, dotarł król na Ziemię Świętą. A kiedy po zakończonej pielgrzymce wrócić chciał na statek, mameluk pewien, który eskortę zapewniał pielgrzymom, zatrzymawszy króla, rzekł mu cichcem, iż dobrze go zna, i pokazał mu ów konterfekt, król zaś aż oniemiał. Właściciel statku jednakże potargował się z mamelukiem i zwiadowcą jednocześnie, tak że tamten przyjął pieniądze i pozwolił królowi odpłynąć. Atoli do domu wrócił Eryk już nie przez Wenecję, ale inną drogą. - Pomerania Tomasza Kantzowa-(24 VIII/-/25 XII) Pielgrzymka do Ziemi Świętej.
1425
📖
Po skończonych chrztu obchodach, król uczciwszy obecnych książąt, tudzież posłów królewskich i książęcych, rozmaitymi upominkami i klejnotami, we Środę po Niedzieli trzeciej postu wyjechał z Krakowa zwykłą drogą do Wielkopolski i święta Zmartwychwstania Pańskiego obchodził w Kaliszu, kędy przybył do niego Eryk król duński, wracający z pielgrzymki jerozolimskiej do Grobu Świętego. Miłym było jego przybycie królowi polskiemu, który przyjąwszy go uprzejmie, opatrywał z hojnością we wszystko, i przez kilkanaście dni u siebie w gościnie zatrzymał, a potem uczczonego rozmaitymi podarunkami z wielką czułością pożegnał i do Danii odesłał. - Kronika Jana Długosza-(IV) Zjazd w Kaliszu z
Władysławem Jagiełłą.
-(24 V) Powrót do Danii.
- Zakończenie władzy regencyjnej królowej Filipy.
1426-1434
-Eryk zobowiązuje poszczególne miasta skandynawskie do uznania Bogusława IX słupskiego jako swojego następcy na tronie duńskim, szwedzkim i norweskim.
- Wzrost niezadowolenia możnych państw unii kalmarskiej, wobec bezprawnych działań Eryka.
1429
-(6 I-IV) Zjazd w Łucku.
- Spotkanie z Władysławem Jagiełłą, Zygmuntem Luksemburskim, Witoldem, wielkim księciem moskiewskim Wasylem II Ślepym, wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Pawłem von Russdorff, wielkim mistrzem zakonu kawalerów mieczowych Zygfrydem, hospodarem Wołoszczyzny, książętami mazowieckimi, pomorskimi, śląskimi i ruskimi, legatem papieskim oraz przedstawicielami cesarza bizantyjskiego Jana VIII Paleologa w celu uzgodnienia wspólnej polityki przeciwko zagrożeniu tureckiemu.
1430
-(5 I) Śmierć Filipy.
1437
-Eryk przekazuje Bogusławowi IX słupskiemu lenno w postaci wyspy Fioni (z zamkami Nyborg, Hindsgavl oraz Hagenskov).
-Nadanie lenna w postaci wyspy Lolland krewnym z dynastii Gryfitów.
- Barnim VIII Młodszy bardowski obejmuje zamek Aalholm.
- Objęcie zamku Ravnsborg przez Warcisława IX wołogoskiego.
1438
-(IV) Zjazd w Vordinborgu.
- Podjęcie nieudanej próby przekonania duńskiej rady państwa do uznania Bogusława IX słupskiego za następcę na tronie Danii.
-(wiosna/lato) Eryk udaje się na Gotlandię do Visborga, który staje się jego nową siedzibą.
1439
-(23 VI) Duńska rada państwa wypowiada przysięgę wierności Erykowi.
- Utrata tronu Danii.
- Gryfici pomorscy zostają usunięci z lenn przekazanych im przez Eryka w roku 1437.
-(IX/X) Szwedzka rada państwa wypowiada przysięgę wierności Erykowi.
1441
-Norweska rada państwa wypowiada przysięgę wierności Erykowi.
1446
📖
Tymczasem Marchijczycy i wołogoszczanie wiele najazdów sobie czynili nawzajem oraz szkód z powodu Pozdawilku, lecz niebawem rozejm zawarto. W czas rozejmu zmarł jednak książę Bogusław [IX] pomorski i pogrzebano go w Kamieniu w roku 1448, dziedziców zaś nie zostawił, tylko córkę jedną imieniem Zofia, którą król Eryk jako najbliższy krewny oraz dziedzic kraju zabrał do siebie. Dostał więc teraz król Eryk całe Pomorze Tylne, w tej części, która do pomorskiego należała władztwa, od Słupska aż po Stargard nad Iną - tak że godne miał dochody oraz utrzymanie. - Pomerania Tomasza Kantzowa-(7 XII) Śmierć Bogusława IX słupskiego.
- Rządy w księstwie - do czasu objęcia ich przez Eryka - obejmuje księżna-wdowa Maria.
1449
-(IV) Eryk przekazuje zamek w Visborgu Duńczykom i opuszcza Gotlandię.
📖
Wrócił tedy Eryk z Vordingborga na Gotlandię, którą obsadził wojskiem i poruczywszy ją poprzednim dowódcom, znowu ze skarbem swoim popłynął na Pomorze, do dziedzicznego swego kraju, przodem zaś poszły dwa okręty z wielkimi dobrami. Z resztą okrętów dotarł król do Darłowa i tamże zamieszkał. Widząc zaś, iż kilka już razy nieszczęścia wielkie spotkały go na morzu i uważając to za ostrzeżenie, zmitygował się zupełnie, a rzetelny dochód z Gotlandii oraz z kraju dziedzicznego książęce mu dawał utrzymanie. - Pomerania Tomasza Kantzowa-Powrót Eryka na Pomorze.
- Objęcie władzy w księstwie stargardzko-słupskim (z Darłowem, Gryficami, Sławnem, Słupskiem, Stargardem, Szczecinkiem i Trzebiatowem.
- Przejęcie opieki nad Zofią, córką zmarłego Bogusława IX słupskiego.
- Eryk ustanawia Zofię jedyną dziedziczką swojego majątku.
-(29 VI) Ugoda kończąca spór pomiędzy biskupem kamieńskim i Kołobrzegiem (zawarta dzięki pośrednictwu Eryka).
1449/1451
-Eryk podejmuje nieudane zabiegi w celu wydania Zofii, córki Bogusława IX słupskiego za
Kazimierza Jagiellończyka (w związku z bliskim stopniem pokrewieństwa).
1451
📖
Książę Warcisław [IX] Starszy wołogoski zmiarkował tymczasem, iż król Eryk rodu żadnego nie ma na Pomorzu, krom jednej jedynej panny o imieniu Zofia, córki świętej pamięci Bogusława [IX]. Zamyślił tedy – jako że on i książę Otto [III] szczeciński najbliższymi byli krewnymi i dziedzicami ziemi pomorskiej po śmierci króla – iżby siebie oraz swoje dzieci zbliżyć do Pomorzan, toteż ułożył się z królem i dał tenże pannę synowi swojemu Erykowi za żonę, ażeby nie rozdzielać ziemi i pieniędzy, albowiem panna owa dziedziczką była gotowizny króla, a książę Warcisław oraz jego dzieci po śmierci króla dziedziczyli ziemię. - Pomerania Tomasza Kantzowa-Doprowadzenie do małżeństwa Zofii, córki Bogusława IX słupskiego z Erykiem II, synem Warcisława IX wołogoskiego.
- Eryk II zostaje uznany przez Eryka za dziedzica księstwa stargardzko-słupskiego.
przed 1457
📖
Zamyślił więc książę Eryk [II] samemu odziedziczyć ziemię pomorską, nie dopuszczając do niej kuzyna swego ze Szczecina, księcia Ottona [III], ani też brata własnego, księcia Warcisława [X], gdyż otrzymał był za żonę jedyną pannę pomorską; postanowił przeto ziemię tę objąć jeszcze za życia króla Eryka [I] i ubiec w ten sposób kuzyna i brata, dlatego też najpierw zajął Maszewo, jako i inne próbował zająć miasta. One jednakże za życia króla Eryka [I] pozwolić mu na to nie chciały. Usłyszawszy te wieści, król, wielce poruszony boleścią choroby swojej i nieprawością zamiarów księcia Eryka [II], rzekł, iż książę krewnym jego nie jest ani sukcesorem, lecz prawym dziedzicem jest książę Otto [III] szczeciński - które to słowa nadzwyczaj strapiły księcia Eryka [II] oraz ród jego. Tak zatem chciwość niegodziwa i łakomstwo zawsze powodem są nieszczęścia. - Pomerania Tomasza Kantzowa-Konflikt z Erykiem II, dążącym do przejęcia samodzielnej władzy w księstwie słupskim.
- Utrata Maszewa na rzecz Eryka II.
- Eryk przedkłada skargę na Eryka II stanom księstwa słupskiego i podejmuje próbę pozbawienia go sukcesji.
- (16 I 1457) Stany słupskie uznają Eryka II za sukcesora Eryka w całym księstwie na wschód od Świny.
1459
📖
Król Eryk jednakowoż zmarł na swoją chorobę w roku 1459 i pogrzebano go w darłowskiej farze. Mąż, którego łacno nazwać można zabawką fortuny, co tak go wysoko wyniosła, iż panem się stał trzech królestw i przez lat trzydzieści je posiadał, potem zaś wyzbył się wszystkiego, jakkolwiek z własnej woli, toteż i łatwiej to ścierpiał, wolał zaś życie ciche, ukryte i spokojne niźli władzę ogromną i królestwa z ciągłym ich niepokojem oraz strapieniami. [...]
Małżonka księcia Eryka stała się więc teraz dziedziczką gotowizny króla Eryka i wszystkie przywiezione przezeń skarby odnalazła i zatrzymała. Atoli o kraj wielka rozgorzała kłótnia, gdyż książę Eryk [II] chciał go mieć tylko dla siebie, a książę Warcisław, brat jego, nie godził się na to. Również i margrabia, jako opiekun księcia Ottona [III] szczecińskiego, nie chciał dopuścić ani księcia Eryka, ani Warcisława, mówiąc, iż kraj należy jedynie do jego siostrzeńca księcia Ottona [III], opierał się zaś na słowach króla Eryka. Gdy jednakowoż książęta uprawnienia swe wykazali oraz pokrewieństwo i się okazało, że tak samo są bliscy, a książę Eryk opiera się jeno na prawach żony swojej, które wszak nie dotyczyły dóbr lennych w tym kraju - margrabia Fryderyk [II] tak ich niebawem ułożył w obecności księcia Albrechta i księcia Henryka meklemburskiego jako krewnych obu stron książęcych, że książę Otto dostał część jedną, tę mianowicie, którą dzisiaj zwiemy Pomorzem Przednim, co między Iną leży a Górą Chełmską, książę Eryk zaś i książę Warcisław wzięli Pomorze Tylne, o które tak się jeszcze ułożyli między sobą, iż Eryk sam je zatrzyma. - Pomerania Tomasza Kantzowa-(/16 VI, 3 V?) Śmierć Eryka I Pomorskiego w Darłowie.
- Dziedzicem księstwa stargardzko-słupskiego zostaje Eryk II.
