władcy zwierzchniJagiellonowieZygmunt II August

Zygmunt II August

Jest miernego wzrostu, bardzo szczupły i chudy, czarno zarasta, ma brodę rzadką, płeć śniadą, i nie zdaje się być bardzo silnej, ale raczej delikatnej konstytucji.
relacja nuncjusza Juliusza Ruggieri'ego
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne
Zygmunt I StaryBona, córka Jana Galeazza Sforzy, księcia Mediolanu
narodziny
chrzest
śmierć
1 VIII 1520🕐01:00
Kraków
1 IX 1520
Kraków
7 VII 1572🕕18:00
Knyszyn
małżeństwa (konkubinaty)
  1. 1543: Weissowa, krakowska mieszczka
  2. 1543 - 1545: Elżbieta, córka Ferdynanda I Habsburga, cesarza rzymskiego, prawnuczka Kazimierza IV Jagiellończyka
    • 6 V 1543 - katedra w Krakowie
  3. 1543 - 1547, 1547 - 1551: Barbara, córka Jerzego Radziwiłła, kasztelana wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego, wdowa po Stanisławie Gasztołdzie
    • 7 XII 1550 - katedra w Krakowie
  4. 1553 - 1572: Katarzyna, córka Ferdynanda I Habsburga, cesarza rzymskiego, wdowa po Franciszku III, księciu Mantui, prawnuczka Kazimierza IV Jagiellończyka
    • 30 VII 1553 - katedra w Krakowie
  5. ok.1560: Regina Szafarzówna, szlachcianka, żona dworzanina Jana Rylskiego
    • związek niepewny; o konkubinie królewskiej Relskiej wspomina tylko Walerian Nekanda Trepka w Liber generationis plebeanorum (Liber chamorum - spis osób i rodzin o wątpliwym szlachectwie)
  6. ok.1565 - 1571/72: Zuzanna Orłowska, naturalna córka kanonika krakowskiego (?)
  7. ok.1570-1572: Anna Zajączkowska, szlachcianka, dwórka Anny Jagiellonki
  8. 1570/71 - 1572: Barbara Giżanka, córka Jana, rajcy Starej Warszawy
potomstwo (naturalne) ⇒ drzewo genealogiczne
  1. Barbara (ok.1560 - po 1587/1592)
    • pochodzenie niepewne; jako o bękartce wspomina o niej Walerian Nekanda Trepka w Liber generationis plebeanorum (Liber chamorum - spis osób i rodzin o wątpliwym szlachectwie)
  2. Barbara (8 IX 1571 - po 5 VI 1615)
    • pochodzenie niepewne
terytoriumpoprzednik (pokrewieństwo)okres panowanianastępca
LitwaZygmunt I Stary (ojciec)1529 - 1569Rzeczpospolita
PolskaZygmunt I Stary (ojciec)1548 - 1569 (♔ 1530)Rzeczpospolita
RzeczpospolitaPolska i Litwa1569 - 1572Henryk Walezy

1522

-(4 XII) Rada litewska uznaje sukcesję Zygmunta na tronie wielkoksiążęcym.

1529

-(18 X) Zygmunt zostaje wyniesiony na tron wielkoksiążęcy litewski.
-(18 XII) Elekcja vivente rege Zygmunta na tron polski.

1529-1534

-Edukacja pod kierunkiem Giovanniego Silvio de Mathio (Amatusa), włoskiego humanisty.

1530

-(20 II) Koronacja młodocianego Zygmunta w katedrze wawelskiej.

1540

-(II) Zygmunt zostaje obdarowany przez papieża Pawła III Mieczem Poświęcanym i Czapką.

1543

-(6 V) Małżeństwo z Elżbietą, córką Ferdynanda I Habsburga, cesarza rzymskiego.

1544

📖
Tam [na sejmie brzeskim - przyp. wł.] była rada o wielu rzeczach; lecz ta była najgłówniejsza, jeśli król stary miał puścić Księstwo Litewskie synowi czy po staremu sam oboje dzierżeć, a syna i z żoną mieć przy sobie. Było wielu panów, którzy nie radzili tego dzielić. Tegoż zdania była i królowa Bona; lecz większa część senatorów, łapając łaski u pana młodego, przemogła, iż król puścił synowi Księstwo Litewskie, zostawiwszy sobie tylko ten tytuł: Sumpremus Dux Lituaniae. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-Sejm litewski w Brześciu.

1545

-(15 VI) Śmierć Elżbiety Habsburżanki.

1546

-Zygmunt porządkuje sprawy monetarne na Litwie.

1547

-(28 VII/6 VIII) Potajemne małżeństwo z Barbarą, córką Jerzego Radziwiłła, kasztelana wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego.

1548

-(1 IV) Śmierć Zygmunta Starego.
📖
Rozumiemyć to my, MKrólu, iż ta cna pani jest uraczona od Boga wszytkimi cnotami, uczciwością, świątobliwością; rozumiemy, iż się w niej wszystko to najduje czego potrzeba w królewskiej żenie; lecz iż ona stanem WKM równą nie jest, iż się to bez rady koronnej, bez wiadomości tych, na których należy, stało, żoną WKM a królową polską być nie może. - fragment wystąpienia Piotra Boratyńskiego, sędziego ziemskiego przemyskiego
-(31 X-12 XII) Sejm w Piotrkowie (pod laską Jana Sierakowskiego).

1549

-(14 V-1 VI) Zamieszki studenckie w Krakowie (tzw. bunt żaków).
-Przedłużenie pokoju polsko-tureckiego.
-Biskup chełmiński Stanisław Hozjusz zawiera (w Pradze) przymierze z Habsburgami (w imieniu Zygmunta).
📖
Tegoż roku od Tatar ruskie i podolskie kraje w ludziach i majętnościach wielkie wzięły szkody. Peremirkę Tatarzyn spalił, kniazia Wiśniowieckiego i z żoną wziął, i wiele przy tym ludzi chrześcijańskich pomordował i wziął z niewolą [...] - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(IX) Najazd tatarski na Podole i Wołyń.-(12 XII) Ratyfikacja traktatu praskiego przez cesarza Karola V (w Brukseli).

1550

-Sejm radomski wydaje uchwałę zakazującą szlachcie polskiej oddawania się zajęciom mieszczańskim (np. handlem lub rzemiosłem) pod karą utraty szlachectwa.
-(15 V-26 VII) Sejm w Piotrkowie (pod laską Mikołaja Sienickiego).-Breve papieża Juliusza III, nakazujące koronację Barbary Radziwiłłówny.
-(7 XII) Koronacja Barbary Radziwiłłówny.
-(12 XII) Zygmunt wydaje edykt przeciw innowiercom.

1551

-Zatwierdzenie praw i przywilejów bojarów litewskich.
-(8 V) Śmierć Barbary Radziwiłłówny.
-(jesień) Najazd tatarski na Kijowszczyznę i Bracławszczyznę.

1552

-(2 II-11 IV) Obrady sejmu (pod laską Rafała Leszczyńskiego).-(lato) Zawarcie przymierza (w Gdańsku) z księciem szczecińskim, Barnimem XI.
📖
[Zygmunt] przyjechał do Królewca, gdzie cały tydzień mieszkał, a książę pruskie podejmował dwór wszystek, i tak hojnie, iż co jedno kto zamyślił, wszystkiego dawano. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(jesień) Wizyta u Albrechta Hohenzollerna w Królewcu.

1553

-(1 II-29 III) Obrady sejmu (pod laską Mikołaja Sienickiego).
-(30 VII) Małżeństwo z Katarzyną, córką Ferdynanda I Habsburga, cesarza rzymskiego, wdową po Franciszku III, księciu Mantui.
-(3 VIII) Traktat pokoju i przyjaźni z sułtanem Sulejmanem Wspaniałym.

1554

-Zakon Inflancki zawiera antypolskie przymierze z Moskwą.
-(25 XI) Pierwszy na ziemiach polskich synod kalwiński (w Słomnikach).

1555

-(22 IV-15 VI) Sejm w Piotrkowie (pod laską Mikołaja Sienickiego).

1556

-(1 II) Bona opuszcza Polskę i udaje się do Bari.
📖
Tego roku poczęły się w Inflanciech nieprzyjaźni pomiędzy arcybiskupem ryskim, powinnym królewskim, a bratem rodzonym książęcia pruskiego, a między nowym inflanckim mistrzem Firstemberkiem. Zaczym król tam posłał Kaspra Łąckiego, który niż dojechał do arcybiskupa, zabit jest od Inflantów nad prawo po wszystkim świecie zachowałe. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-Wilhelm von Fürstenberg, wielki mistrz Zakonu Kawalerów Mieczowych w Inflantach pojmuje i więzi arcybiskupa ryskiego, Wilhelma.

1556-1557

-(6 XII-14 I) Obrady sejmu (pod laską Mikołaja Sienickiego).

1557

-Reforma agrarna.
📖
Ściągnęło się wojsko dosyć prędko, tak iż król miesiąca lipca z Wilna się ruszył i do Pozwola przyszedł z wojski. [...]
[...] chocia król słuszną przyczynę miał zwojować inflancką ziemię i podbić ją pod moc swoją, jednak uchodząc rozlania krwie chrześcijańskiej a mając wzgląd na pokorę Firstemberkową, odpuszcza mu jego występ i do łaski swej przypuszcza. I tak ta wojna skończona jest pokojem. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(VII-VIII) Zygmunt wyprawia się zbrojnie na Inflanty.-Najazd tatarski na Podole.

1558

-W Krakowie powstaje pierwsza poczta, prowadzona przez Włocha Prospera Provanę, służąca głównie celom dyplomatycznym.

1558-1559

-(5 XII-8 II) Obrady sejmu (pod laską Mikołaja Sienickiego).

1559

-(31 VIII) Zygmunt zawiera (w Wilnie) pakt z Gothardem Kettlerem, wielkim mistrzem Zakonu Kawalerów Mieczowych w Inflantach.-Prusy Królewskie uzyskują wolność wyznania luterańskiego.

1561

-(28 XI) Gothard Kettler dokonuje sekularyzacji Zakonu Inflanckiego.

1562

-Odbicie Ozieryszcz z rąk moskiewskich.
-Fiasko rozmów polsko-szwedzkich w sprawie małżeństwa Anny z Magnusem Wazą, księciem Östergötland (w związku ze sprzeciwem króla Szwecji, Eryka XIV).
-(12-14 IX) Zjazd z księciem Finlandii, Janem Wazą w Kownie.
📖
[Zygmunt] czas wesela złożył czwarty dzień października, w niedzielę, roku 1562. [...] Który gdy przyszedł, brało książę finlandzkie ślub z królewną na zamku w wielkim kościele, a dawał go biskup wileński Waleryan. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(4 X) Zygmunt wydaje siostrę Katarzynę za mąż za Jana Wazę.

1562-1563

-(30 XI-25 III) Sejm w Piotrkowie (pod laską Rafała Leszczyńskiego).

1563

📖
[...] Moskiewski Połock wziął, jakoż wziął go 15 lutego 1563. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(I/II) Najazd moskiewski Litwę.-(4 III) Zygmunt zgadza się na dziedziczenie lenna pruskiego przez elektorską linię Hohenzollernów.
-(7 VII) Dopuszczenie prawosławnych litewskich (duchownych i świeckich) do najwyższych urzędów w Wielkim Księstwie Litewskim.
-(5 X) Zygmunt zawiera antyszwedzki sojusz z Danią.

1563-1564

📖
Tedyż też na sejmie warszawskim król odstąpił sukcesyej dziedzicznej na Księstwo Litewskie. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(22 XI-1 IV) Sejm w Warszawie (pod laską Mikołaja Sienickiego).

1564

📖
Moskiewski lekce sobie poważając wojska królewskie [...] zebrał wojska wielkie i państwa litewskie wojować kazał. O których gdy się wojewoda trocki Radziwił hetman, dowiedział, szedł po społu z Hreorem Chodkiewiczem, hetmanem polnym, przeciwko nim i pod rzeką Ułą dał temu wojsku, które Szujski wiódł, bitwę i na głowę je poraził, gdzie i kniaź Szujski, hetman, zabit. Poległo wtenczas Moskwy blisko ośminastu tysięcy i nadto w pogoni siła ich zginęła. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(I-II) Armia moskiewska najeżdża Litwę.-(7 VIII) Zygmunt wydaje (w Parczewie) edykt o banicji ministrów i innowierców cudzoziemskich.
-Przyjęcie ustaleń soboru trydenckiego - sukces kontrreformacji.-(18 XI) Wojska Iwana Groźnego zdobywają zamek w Ozieryszczach.

1565

-(18 I-14 IV) Obrady sejmu (pod laską Mikołaja Sienickiego).-Zwycięstwa nad siłami Iwana Groźnego w bitwach pod Newlem, Wieliżem i Wielkimi Łukami.
-Szlachta otrzymuje potwierdzenie zawieszenia egzekucji starościńskiej w sprawach wiary.
-(30 XII) Reformy administracyjne na Litwie.

1566

-(1 VII) Uchwalenie Drugiego Statutu Litewskiego, nowej kodyfikacji praw Wielkiego Księstwa.
-(VII) Układ rozejmowy z Moskwą (na okres 2 lat).
-Katarzyna Habsburżanka opuszcza dwór krakowski i wyjeżdża do Austrii.

1567

📖
Tego też czasu Roman Sienguszko Moskwy kilka tysięcy poraził. [...] król postanowił ciągnąć z wojskiem na Moskwę [...] - przeto w roku tymże1567 ruszył się z Wilna już w jesień, pierwej do Markowa, a potym do Radoszkowic, gdzie szyk był. Z której zasię przyczyny ta wojna nie doszła i co za poselstwo do króla od Moskiewskiego było, [...] przestąpić to słuszniej jest niż pisać. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-Wznowienie działań wojennych przeciwko Moskwie.-(jesień) Najazd Tatarów Dewlet-Gireja na Podole.

1568

-(24 III) Utworzenie Komisji Morskiej, z Janem Kostką na czele, mającej zajmować się sprawami żeglugi i jurysdykcją nad kaprami.
-(IV) Eskadra polskich statków kaperskich ponosi porażkę w starciu ze Szwedami nieopodal Rewla.
📖
[...] frajbiterowie, które król miał na morzu, dla wiele przyczyn gdańszczanom byli ciężcy, wygubili je, dawszy jedne potracić, a drugie wygnać; czym król obrażonym będąc komisarze do Gdańska posłał, lecz do miasta nie są puszczeni. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(17/18 VI) Konflikt kaprów z zarządem Gdańska.
📖
Tej Uły [...] kniaź Roman Sienguszko bez wielkiego wojska, jedno rozumem, sprawą, a czułością dostał z wielką swą sławą. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(20 VIII) Odbicie Uły z rąk moskiewskich.

1569

-(I) Odbicie Izborska z rąk moskiewskich.
📖
Trwał ten sejm, aż się w końcu lata odprawił roku 1569. Na nim skończyła się unia, lecz nie pierwej, aż król Podlasze i Wołyń do Korony przyłączył. - Dzieje w Koronie Polskiej Łukasza Górnickiego
-(10 I-12 VIII) Sejm w Lublinie (pod laską Stanisława Sędziwoja Czarnkowskiego).-Zygmunt nakazuje internowanie burmistrzów gdańskich.-Powstanie gminy ariańskiej w Rakowie.
-Hołd lenny hospodara mołdawskiego, Bohdana.
-Porażka floty kaperskiej w bitwie z Duńczykami nieopodal Rewla.

1570

-(14 III) Narzucenie Gdańskowi statutów biskupa Stanisława Karnkowskiego, wyszczególniających prawa królewskie na morzu.-(14 IV) Wzajemna gwarancja pokoju religijnego między innowiercami (tzw. ugoda sandomierska).
-(29 IV-16 VII) Obrady sejmu (pod laską Stanisława Szafrańca).
-(lato) Porażka polskich kaprów w starciu z kaprami moskiewskimi nieopodal Rewla.
-(22 VI) Rozejm z Wielkim Księstwem Moskiewskim (na okres 3 lat).

1570-1572

-Nieudane zabiegi Wenecji (27 V 1570), papieża Piusa V (IV 1571) i Habsburgów (VII 1571) o wystąpienie przeciwko Turcji.

1571

-(V) Zygmunt ratyfikuje układ rozejmowy z Moskwą.
-Wydanie Ordynacji, będącej regulaminem floty wojennej.
-(14 VI) Zwodowany zostaje (w Elblągu) pierwszy okręt wojenny (galeon) przeznaczony dla polskiej floty (domniemana nazwa: Smok - ze względu na kształt galionu).
-(VII) Porażka floty kaperskiej w bitwie z Duńczykami nieopodal Helu.

1572

-(28/29 II) Śmierć Katarzyny Habsburżanki.
-(12 III-27 V) Obrady sejmu (pod laską Mikołaja Grzybowskiego).
-(7 VII) Śmierć Zygmunta II Augusta w Knyszynie.
źródła:literatura:ilustracje:
POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowaWydawnictwo Avalon
do góry