władcy zwierzchniPiastowieWładysław I Łokietek

Władysław I Łokietek

Mąż dzielny umysłem i czynem, którego nie należy oceniać ze szczupłej jaką wziął od przyrodzenia postawy, ale z bohaterskiej duszy, co w niedużym lecz krzepkim mieszkała ciele. Od młodości aż do zgrzybiałego wieku zachował czerstwość umysłu i ciała. Gdyby kto o nim sądzić chciał z jego wzrostu, nie znalazłby nawet postawy godnej rycerza: ale ciało jego szczupłe i drobna postawa, dla której nazwano go Łokietkiem, jakby łokieć ledwo trzymającym miary, uzacniała dusza wielka, nagradzając wzrost niski bohaterskimi umysłu przymiotami.
Kronika Jana Długosza
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne
Kazimierz I KonradowicEufrozyna, córka Kazimierza I opolskiego
życie
3 II 1260/19 I 1261 - 2 III 1333 (Kraków)
małżeństwa
  1. /1296 (23 IV 1289?*) - 1333: Jadwiga, córka Bolesława Pobożnego
    • 20 I 1320 - katedra w Krakowie

    * pośrednio wskazuje na to obecność Przemysła II w Brześciu Kujawskim w dniu Św. Wojciecha, który książęta wielkopolscy z reguły obchodzili w Gnieźnie
potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne
  1. Kunegunda (ok.1295 - 9 IV 1331 albo 1333)
    Stefan (1296/1300 - 1306)
    Władysław (1296/1311 - 1312)
    Elżbieta (1305 - 29 XII 1380)
    Jadwiga (ok.1306/9 - 3 VI 1320/25)
    Kazimierz (30 IV 1310 - 5 XI 1370)
poprzednikokres panowanianastępca (pokrewieństwo)
Wacław II czeski1305 - 1333 (♔ 1320)Kazimierz III Wielki (syn)

1267

-(14 XII) Śmierć Kazimierza Konradowica.

1273

-Zatarg Władysława i Eufrozyny z Krzyżakami.

1275

-(/1 V) Zakończenie regencji Eufrozyny.

1277

📖
Pogańscy bowiem Litwini nagle i niespodziewanie w święto św. Łukasza Ewangelisty najeżdżają w wielkiej liczbie ziemię łęczycką, która wtedy była w posiadaniu księcia Kazimierza, syna nieżyjącego księcia kujawskiego Kazimierza, rodzonego brata księcia sieradzkiego Leszka Czarnego, i pustoszą ją, siejąc śmierć, grabiąc i paląc domy. Spustoszywszy ją do woli wobec tego, że nikt nie stawiał oporu, po wymordowaniu starców i dzieci uprowadzają do strasznej niewoli wraz z bydłem i dobytkiem wielką liczbę ludzi obojga płci, ocenianą na około 40 tysięcy dusz. - Kronika Jana Długosza
---
W tym czasie silne wojsko Litwinów weszło do Polski, spustoszyło ogniem i grabieżą pogranicza ziemi brzeskiej, łęczyckiej i dobrzyńskiej, i zadało tak wielką klęskę ludowi chrześcijańskiemu mordując i porywając ludzi, że nikt nie potrafi określić ich liczby zgodnie ze stanem faktycznym. - Kronika ziemi pruskiej Piotra z Dusburga
-(ok. 18 X) Niszczycielski najazd litewski na ziemię łęczycką, brzeską i dobrzyńską.

1281/1282

📖
Po tym zaś włożył diabeł w serce nienawiść, w dwóch Siemowitowiczów, w Konrada i Bolesława. Zaczęli być we wrogości wobec siebie i zwalczać się. Konrad żył z bratem swoim Włodzimierzem w jedności, a Bolesław żył z Lestkiem i bratem jego Władysławem w jedności. Bolesław skupił wojsko swoje i wziął pomoc sobie od Władysława i poszedł na brata swojego na Konrada, na gród Jazdów. Konrada nie było wówczas w grodzie i tak oto przystąpiwszy, wzięli gród. Prawo zaś było u Lachów takie: czeladzi nie zabierać, ani nie bić, lecz łupić. Gdy gród wzięli, zagarnęli w nim dóbr dużo i ludzi złupili. I jątrew swoją obłupili, księżnę Konradową i synowicę swoją obłupił i uczynił hańbę wielką bratu swojemu Konradowi. - Kronika halicko-wołyńska
-Najazd Bolesława II płockiego i Władysława na księstwo czerskie.

1282

-Objęcie kasztelanii kruszwickiej (z Kruszwicą i Radziejowem) z nadania Przemysła II.

1285

-(15 VIII) Zjazd z Przemysłem II i Siemomysłem inowrocławskim w Sulejowie.

1286

📖
Włodzimierz tedy i Jerzy zaczęli przygotowywać wojsko swoje na Bolesława. Włodzimierz zaś posłał, podburzył Litwę. I tak oto poszli wszyscy. Jerzy książę z nimi szedł na Bolesława. [...] I tak poszedłszy, wzięli Sochaczew gród i pojmali w nim dóbr wiele i czeladzi, a machiny bojowe porąbali i tak nałupiwszy się poszli do siebie. - Kronika halicko-wołyńska
---
Książę Mazowsza i Czerska Konrad czując głęboką urazę o to, że gród i okręg Gostynin oderwany od jego działu i księstwa znajduje się we władaniu i w dziale stryjecznego brata, księcia Brześcia i Kujaw Władysława Łokietka, chcąc go zdobyć sprowadza sobie na pomoc i podjudza Litwinów i Rusinów. Żeby tym łatwiej udało się zdobycie zamku, posyła do Gostynina niektórych spośród swoich rycerzy, by dokonali zdrady i przekazali zamek w odpowiedniej porze, co do której umówił się z Litwinami i Rusinami. Kiedy więc w oznaczonym dniu Litwini i Rusini przybyli cicho i skrycie, a straż księcia Konrada udzieliła pomocy w przeprowadzeniu zdradzieckich planów, Litwini i Rusini zdobywają zamek Gostynin bardziej dzięki zdradzie księcia Konrada i jego służby, niż siłą i szturmem. Wśród rycerzy, których zastali w zamku, dokonali tak strasznej rzezi, że wielu wysiekli mieczami, pozostałych uprowadzili do nędznej niewoli. Przeszło 600 spośród szlachty i wieśniaków zginęło w tej klęsce lub dostało się do niewoli. Gród Gostynin, po okrutnym, dokonanym przez barbarzyńców przelewie krwi chrześcijańskiej przejął książę Mazowsza i Czerska Konrad. Chociaż on zdobył to, czego pragnął, to jednak — jak sądzę — dręczyły go prawdopodobnie nawet we śnie cienie ludzi, których pomordował. [...] Ci sami bowiem Litwini i Rusini, którzy mu pomogli w zdobyciu zamku gostynińskiego, w tym samym roku wtargnąwszy na Mazowsze zajmują zamek Sochaczew, zabierają i palą niedbale strzeżony zamek Płock, mordując ludzi obojga płci, niektórych zaś uprowadzając do niewoli. - Kronika Jana Długosza
---
1286. Zamek zwany Gostynin zostaje zdobyty przez Rusinów i Litwinów wskutek oszustwa Konrada; przelana jest niewinna krew wielu ludzi [...]
Tegoż roku po święcie Wniebowstąpienia Błogosławionej Dziewicy Marii, zamek płocki zostaje zdobyty przez Włodka [Łokietka] księcia brzeskiego i łęczyckiego. - Rocznik Traski
-(lato) Najazd Konrada II czerskiego, Rusinów i Litwinów na ziemie Bolesława II płockiego.

ok. 1287

-Wydzielenie bratu Siemowitowi ziemi dobrzyńskiej.

1288

📖
1288. Leszek, książę Krakowa, Sandomierza i Sieradza zmarł bezdzietnie. Po nim nastąpił, poprzez elekcję, Bolesław książę Mazowsza. Wkrótce jednak przybył Henryk książę Wrocławia, który [opanował] miasto na skutek zdrady rzeźników, zaś zamek przez [zdradę] Sułka [z Niedźwiedzia]. - Rocznik Traski
-(30 IX) Śmierć Leszka Czarnego.

1289

📖
[Gdy książęta śląscy] wracali na Śląsk, w czasie postoju koło miasta Siewierza napada na nich książę kujawski Władysław Łokietek z innymi książętami. A ponieważ oni także chwycili za broń dwudziestego szóstego lutego dochodzi do zawziętej walki między braćmi i rycerzami. I po wielkiej obustronnej rzezi zwycięstwo, jakkolwiek krwią drogo okupione, przypadło Łokietkowi i jego towarzyszom. Bardzo wielu spośród rycerzy śląskich padło, albo w czasie ucieczki dostało się do niewoli. Ginie w tej bitwie syn księcia głogowskiego Konrada, książę szprotawski [raczej ścinawski - przyp. wł.] Przemysł, który dopiero co osiągnął wiek młodzieńczy. [...] Książę opolski Bolesław ranny dostaje się do niewoli. Również dwie potyczki wszczęte przez rycerzy, jedna pod Skałą, a druga koło Świątnicy, przyniosły także dwie klęski rycerzom śląskim. - Kronika Jana Długosza
---
Tego zaś lata książę Lew, brat Mścisława, syn króla, wnuk Romana, sam poszedł na pomoc Bolesławowi. Gdy przyszedł do Krakowa, rad był jemu Bolesław i Konrad i Łokietek, niczym ojcu swojemu, ponieważ był Lew księciem mądrym i chrobrym i twardym w boju, niemało bowiem pokazał męstwa swojego w wielu bitwach. I zaczął Lew jeździć wokół grodu, aby [ustalić] którędy można wziąć go, w grodzianach grozę wywołując. I nie było można nigdzie, cały bowiem był zbudowany w kamienia. I wsparciem jego niemałym machiny obronne i kusze wałowe wielkie i małe. Potem zaś jechał do obozowisk swoich. [...]
Poszli do Tyńca, gdy wzeszło słońce, poszli krzepko, ledwo grodu nie wzięli. Liczni grodzianie przez to zabici byli, a inni ranieni, a swoi wszyscy cali. I przyszedł Lew znowu do Krakowa. I polecił wojom swoim przygotowywać się, chcąc iść do grodu bić się. I Lachom takoż polecił. I poszli wszyscy, i zaczęli wchodzić na umocnienia. I bili się krzepko, jedni i drudzy. W tym czasie przyszła wieść do Lwa księcia, że wojsko idzie na niego wielkie, i polecił zaprzestać boju, i począł szykować pułki swoje, a Bolesław z Konradem swoje pułki. A straże posłał dla rozeznania zbrojnych, i nie było niczego. Wojewodowie laccy sami rozpuścili [wiadomość], żeby nie zdobyto grodu. [...] U grodu, u Krakowa nie osiągnął niczego i poszedł Lew do siebie z czcią wielką [...] - Kronika halicko-wołyńska
-Walki z Henrykiem IV i jego koalicjantami (Henrykiem głogowskim, Bolesławem I opolskim i Przemkiem ścinawskim).-(23 IV) Zjazd w Brześciu Kujawskim z Przemysłem II.
-(XI) Władysław przejmuje ziemię sandomierską (dzięki poparciu możnych małopolskich) od Konrada II czerskiego.

1290

-(/25 III) Uwolnienie Bolesława I opolskiego, po zapłaceniu przez niego okupu.
-(IX) Władysław zawiera układ sojuszniczy z Andrzejem III, królem węgierskim.

1291

📖
Również w tym samym roku [1291 - przyp. wł.] król litewski, Pukuwer, posłał swojego syna Witenesa z bardzo wielkim wojskiem do Polski do ziemi brzeskiej. Po wielu szkodach wyrządzonych przez mordy, porywanie ludzi, pożary i grabieże książęta polscy, Kazimierz i Łokietek, w trosce o uratowanie swoich poddanych zwrócili się z prośbą do brata Meinharda, mistrza pruskiego, o pomoc. Ci przybyli z wielkim wojskiem, i kiedy chcieli podjąć walkę ze wspomnianymi niewiernymi, wymienieni książęta ze wszystkimi swoimi Polakami uciekli. Przestarszeni tym widokiem bracia, ponieważ nie mieli wystarczającej siły do stawienia oporu tak wielkiej liczbie wrogów, także się wycofali, ale nie bez wielkich strat w ludziach, gdyż wielu braci i pozostałych chrześcijan zostało ciężko rannych, zanim mogli z honorem od tej walki odstąpić. - Kronika ziemi pruskiej Piotra z Dusburga
-Niszczycielski najazd litewski na ziemię brzeską.
-Wyprawa biskupa bamberskiego Arnolda (w imieniu Wacława II) do Małopolski.

1292

-(VIII) Wyprawa Wacława II (wspomaganego przez Bolesława II płockiego, Bolesława I opolskiego i Kazimierza bytomskiego) przeciw Władysławowi i wspierającemu go bratu Kazimierzowi.

1293

-(7-12 I) Zjazd w Kaliszu.

1293-1295

-Pobyt Siemowita dobrzyńskiego w niewoli litewskiej.

1294

📖
Książę łęczycki Kazimierz nie pozostawił po sobie nikogo. Z tego powodu ziemię łęczycką otrzymał prawnie, tytułem spadku jego rodzony brat, książę kujawski Władysław Łokietek. - Kronika Jana Długosza
-(10 VI) Śmierć brata Kazimierza II łęczyckiego.

1295

-(25-28 XII) Spotkanie z Przemysłem II w Gnieźnie.

przed 1296

-(/8 II 1296; 23 IV 1289?) Małżeństwo z Jadwigą, córką Bolesława Pobożnego.

1296

📖
Gdy zatem to zaszło [śmierć Przemysła II - przyp. wł.], księstwo pomorskie nie miało żadnego prawnego sukcesora, lecz rycerze wezwali najpierw księcia Kujaw Leszka, który przez pewien czas dzierżył władzę książęcą. - Kronika oliwska
-(8 II) Śmierć Przemysła II.-(25 V/9 VI) Leszek inowrocławski ustępuje z Pomorza Gdańskiego na rzecz Władysława, w zamian za kasztelanię wyszogrodzką.

1297

📖
1297. Książę Władysław zwany Łokietkiem wraz z Węgrami i Polakami spustoszył Śląsk. - Rocznik Traski
-Wyprawy przeciwko Henrykowi głogowskiemu (przy wsparciu węgierskim).
-(18 XI) Układ w Sieradzu.

1298

-(I/28 II) Wyprawa Henryka głogowskiego na Wielkopolskę.-(wiosna) Najazd (wraz z Bolesławem II płockim) na Brandenburgię.
-(zima) Władysław ponownie przejmuje władzę w Poznaniu.

1299

-Nieudana próba odzyskania Wielkopolski przez Henryka głogowskiego.
📖
Sam książę Władysław Łokietek popadł w błędy rycerzy i gwałcił dziewice i szlachetnie urodzone niewiasty. [...] Dlatego też biskup poznański Andrzej zważywszy krzywdy swego kościoła, kleru i ludu swojej diecezji oraz ucisk, na który się często uskarżał przed Władysławem Łokietkiem pisemnie, przez posłów i wreszcie osobiście, ale nie mógł uzyskać żadnej absolutnie poprawy, ani wymierzenia sprawiedliwości, [...] występuje w obronie i nakłada na całą diecezję poznańską interdykt. Dla potępienia tych wyrządzonych krzywd, zabrania wszędzie odprawiania nabożeństw. Ta kara skłoniła Władysława Łokietka do okazania żalu za wykroczenia, których się dopuścił lub których nie zakazał i do zachowania ostrożności przy podejmowaniu następnych przedsięwzięć. Dzięki temu za pośrednictwem pewnych osób duchownych i świeckich uzyskał pojednanie się z Kościołem i biskupem poznańskim Andrzejem oraz cofnięcie interdyktu kościelnego po uprzednim zwróceniu zagrabionego mienia. - Kronika Jana Długosza
-Najazd na dobra biskupa poznańskiego, Andrzeja Zaremby, stronnika Henryka głogowskiego.-(23 VIII) Układ w Klęce.-Lokacja Nakła nad Notecią na prawie magdeburskim.
-(25 XII) Niedotrzymanie układu klęckiego przez Władysława (książę spędził Boże Narodzenie w Kaliszu).

1300

📖
[Wacław II] księcia Władysława [Łokietka] wraz z księżną wypędził na wygnanie, objął księstwo pomorskie i odtąd miał je w posiadaniu przez całe swoje życie. - Kronika oliwska
-(VII) Wyprawa Wacława II na Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie.

1302

📖
1302. Książę Władysław z Rusinami i Tatarami niszczy Sandomierz. - Rocznik małopolski
-Władysław próbuje odzyskać władzę dzięki sprzymierzeniu się z Jerzym I, księciem halicko-włodzimierskim i Tatarami (?).

1304

📖
Tymczasem książę Władysław Łokietek, widząc przeciwnika swego króla Wacława [II], zatrudnionego wojną węgierską, wsparty pomocą Amadeja, u którego w gościnie przebywał, puścił się do Polski, i zamek Pełczyska należący do kościoła krakowskiego, a położony nad miastem Wiślica, opanował, wypędziwszy z Wiślicy załogę czeską przy pomocy sprzyjających mu mieszkańców. Miasto Wiślicę, położeniem swoim warowne, tudzież zamek i miasto Lelów, zdobył przemocą, i całą krainę wokół zmusił do uległości i hołdowania swojej władzy. - Kronika Jana Długosza
-Władysław uzyskuje pomoc węgierską (oddziały Aba Amadeja).

1305

-Wybuch antyczeskiego powstania na Kujawach, w ziemi sieradzkiej i na Pomorzu.
-(21 VI) Śmierć Wacława II.

1306

-(25/26 I) Rozmowy pokojowe w Toruniu pomiędzy przedstawicielami Wacława III (starosta wielkopolsko-kujawski Paweł z Pauelsteinu, biskup chełmiński Herman) i stronnikami Władysława (Przemysł inowrocławski, biskup kujawski Gerward), przy pośrednictwie krzyżackim.
-(4 VIII) Śmierć Wacława III przewodzącego wyprawie interwencyjnej do Polski.
-(1 IX) Zajęcie Krakowa.-Zajęcie ziemi sieradzkiej, łęczyckiej, Kujaw i północno-wschodniego pasa Wielkopolski (z Nakłem, Kwieciszewem i Koninem).
-Siemowit dobrzyński uznaje zwierzchnictwo Władysława i zostaje jego dziedzicznym lennikiem.
📖
Podówczas, po usunięciu Czechów, Pomorzanie jednomyślnie wezwali wyżej wspomnianego księcia Władysława, który przyjąwszy hołd i przysięgę wierności od rycerzy [...] został ogłoszony księciem całego Pomorza. - Kronika oliwska
-(XII) Władysław obejmuje władzę na Pomorzu Gdańskim.

1307

-(7 VI) Wiec w Wiślicy.-Zdrada rodu Święców.

ok. 1308

-(/1308?) Przejęcie zamku i grodu w Bieczu (uprzednio należącego do biskupstwa krakowskiego).

1308

-(V) Wiec ziemi pomorskiej i kujawskiej w Krakowie.
📖
[Margrabia brandenburski Waldemar] wysławszy swoich rycerzy zajął miasto Gdańsk z pomocą mieszczan i wyżej wspomnianych rycerzy. I trwały codziennie walki i zwady między rycerzami zamkniętymi w grodzie, a mianowicie Wojciechem, Wojsławem i Boguszą, którzy trzymali gród z ramienia księcia Władysława z jednej strony, a mieszczanami i wyżej wspomnianymi rycerzami, którzy sprzyjali sprawie margrabiego z drugiej strony; liczne grabieże i niegodziwości miały miejsce w kraju z powodu niezgody władców i rozdarcia jedności rycerstwa. Ostatecznie, zamknięci w grodzie, widząc, że nie mają żadnego wybawcy, posłali do panów ziemi pruskiej prosząc, aby przyszli z pomocą przeciw miastu i ludziom margrabiego. I natychmiast został wysłany brat Gunther ze Schwarzburga z Prusami, którzy wraz z tymi Pomorzanami, jacy byli w grodzie, licznymi napadami nękali znajdujących się z mieście. Lecz niektórzy butni spośród mieszczan drwinami i nieobyczajnymi szyderstwami sprowokowali panów ziemi pruskiej do tego, że ci rozgniewani potężnym wojskiem otoczyli miasto i je okrutnie oblegali. Mieszczanie zaś widząc, że dłużej nie są w stanie opierać się potędze panów ani nie mogą mieć żadnego wybawcy, poddali miasto. Panowie, wchodząc do niego ze swoim wojskiem, rozkazali wymordować wszystkich rycerzy pomorskich, których w nim znaleźli. - Kronika oliwska
---
Po odparciu margrabiów brandenburskich Sasów od zamku gdańskiego, zwątleniu sił i potęgi Piotra kanclerza i jego braci, a opanowaniu zbuntowanego miasta Gdańska i wróceniu go do posłuszeństwa księciu Władysławowi Łokietkowi, załoga krzyżacka, która przy wstępie pierwiastkowym do Gdańska była nader szczupła, niezasobna i małoznaczna, przez ustawiczny napływ wojennego ludu, a staranny zarząd mistrza, tak się powiększyła i wzmogła, że z Boguszem sędzią Pomorskim i połowy zamku Gdańskiego starostą Krzyżacy nadęci dumą często zwodzili spory, a miasto zajmowania się wierną i sumienną obroną zamku, do takiej przyszli hardość i takiego stopnia bezprawia, że pomienionego Bogusza i celniejszych panów i rycerzy pomorskich, jako silniejsi i przeważniejsi liczbą, powtrącali do więzienia, i poważyli się nad całym zamkiem gdańskim panowanie sobie przywłaszczać. Zaczem rzeczony sędzia Bogusz, chcąc i siebie i tych, którzy wraz z nim byli uwięzieni, wyswobodzić z niewoli, nowe z mistrzem pruskim i jego zakonem zawrzeć musiał układy i takowe pismem zaręczyć. Tą umową zastrzeżono, ażeby rzeczony sędzia Bogusz wraz z swoją załogą z drugiej połowy zamku ustąpił i zostawił go wyłącznym rządom i obronie mistrza i jego zakonu: mistrz zaś z wspomnianym zakonem obowiązany był na rozkaz księcia Władysława Łokietka bez żadnego sporu z zamku ustąpić i wrócić go pod władzę i zwierzchność rzeczonego księcia Władysława Łokietka, z warunkiem wynagrodzenia im w całości i zupełności wszelkich wydatków, jakieby na utrzymanie i obronę tegoż zamku ponieśli. - Kronika Jana Długosza
-Najazd brandenburski na Pomorze Gdańskie.
📖
Mistrz Pruski Karol, zagarnąwszy pod swoję władzę zamek Tczew, posunął się z wojskiem w głębsze części Pomorza: a po zajęciu lub spaleniu niektórych pośledniejszych miasteczek i wiosek, jako to Chojnic, Nowego i innych, podstąpił pod zamek Świecie. - Kronika Jana Długosza
-Utrata Tczewa (ok. 13 XI), Chojnic i Nowego na rzecz Krzyżaków.

1308/1309

-(zima 1308/1309) Uwięzienie biskupa krakowskiego Jana Muskaty (przeciwnika politycznego Władysława, zwolennika niemczyzny) na zamku krakowskim.

1309

-Nieudane pertraktacje z Krzyżakami w Grabiach (na Kujawach).
📖
[...] zamek Świecie, w dziesięć tygodni od początku oblężenia, poddał się mistrzowi i zakonowi Krzyżaków: obydwaj zaś książęta, bracia rodzeni, Przemysław i Kazimierz, [...] wyszli z zamku ze wszystkimi rzeczami swymi, nie bez żalu i łez rzewnych, do księcia Władysława Łokietka, który ich łaskawie przyjął [...] - Kronika Jana Długosza
-(IV) Krzyżacy zdobywają zamek w Świeciu (broniony przez bratanków Przemysła i Kazimierza).

przed 1310

-(/9 IX 1310) Piotr Święca odzyskuje wolność.

1310

-(22 II) Bolesław II płocki nadaje Krakowowi przywilej wolności celnych na terenie swojego księstwa.

1311

-(31 X) Wiec w Wiślicy.

1311-1312

📖
[...] mieszczanie krakowscy rozpaleni wściekłym germańskim szałem, [...] zbuntowali się i Bolesława, księcia opolskiego, sprowadzili, który na koniec z [...] Władysławem Łokietkiem pogodził się [i] wyrządziwszy jak najwięcej szkód miastu, pochwyciwszy wójta Alberta, który był początkiem wszelkiej niegodziwości, ustąpił z miasta i do siebie powrócił. Bezpośrednio potem najjaśniejszy książę Władysław, wkraczając do wspomnianego miasta, znów niektórych mieszczan pochwycił i zamknął pod strażą w więzieniu. Tych uwięzionych okrutnie po całym mieście włóczył końmi i przywleczonych poza miasto na szubienicy w pożałowania godny sposób zawiesił i tam musiały zwłoki wisieć, dopóki zgniłe ścięgna nie rozwiązały spojenia kości. - rocznik kapituły krakowskiej
-Bunt patrycjatu krakowskiego pochodzenia niemieckiego pod wodzą wójta Alberta.

przed 1313

-Lokacja Piotrkowa na prawie magdeburskim.

1313/1314

-Trojden I czerski odstępuje Władysławowi kasztelanię sieciechowską (leżącą w ziemi sandomierskiej).

1313-1314

-(28 X 1313/lato 1314) Bunt Wielkopolan przeciwko synom Henryka głogowskiego.

1315

-(27 VI) Zawarcie antybrandenburskiego przymierza z królami Danii, Szwecji, Norwegii oraz z książętami Rugii, Pomorza i Meklemburgii.

1315-1317

-Walki z synami Henryka głogowskiego (wspieranymi przez margrabiego brandenburskiego) o panowanie nad Wielkopolską.

1316

-(18 XII) Zjazd w Krakowie z Władysławem bytomskim, Przemysłem i Kazimierzem gniewkowskim.

1317

-Przywilej lokacyjny dla miasta Lublina.

1318

-(18-23 VI) Wiec w Sulejowie.-(29 VI) Wiec w Pyzdrach z dostojnikami wielkopolskimi.

1319

-(3-7 VI) Zjazd możnowładców w Żarnowie dotyczący przyszłej koronacji Władysława.
-(20 VIII) Zgoda papieża Jana XXII na koronację królewską Władysława.

1320

📖
Tego roku otrzymał Łokietek [...] od Stolicy Apostolskiej królewską koronę polską i dał się na szkodę króla czeskiego w Krakowie przez arcybiskupa gnieźnieńskiego ozdobić królewską koroną nad polskim królestwem. - Kronika zbrasławska Piotra z Żytawy
-(20 I) Koronacja Władysława Łokietka w Krakowie.
-(6 VII) Małżeństwo córki Elżbiety z królem węgierskim Karolem Robertem.

1320-1321

-(14 IV 1320-18 II 1321) Pierwszy proces polsko-krzyżacki w Inowrocławiu i Brześciu Kujawskim o Pomorze Gdańskie.

1321-1323

-Wyprawy łupieżcze (wspólnie z Bolesławem Rozrzutnym, Bernardem Statecznym i oddziałami litewskimi) przeciwko Konradowi.

1323

-(zima) Polsko-węgierska wyprawa na Ruś Halicko-Włodzimierską.

1325

-(IV) Rokowania polsko-krzyżackie w Brześciu Kujawskim.
📖
Skoro jednak książę Warcisław nieco potężniejszy był teraz, gdy chodzi o ziemie, przeto zamyślił takoż trochę więcej z czasem uczynić dla Pomorza Tylnego i ułożył się wraz z kuzynem swoim Ottonem i synem jego Barnimem z polskim królem Władysławem, iżby sobie nawzajem pomagać przeciwko wrogom, na koszt własny i za łup dzielony na równi; atoli skoro miasta zostaną zdobyte łub ziemie, to jest leżeć będą po tej stronie Brdy [raczej Drawy - przyp. wł.] - będą pomorskimi, a jeśli po drugiej - polskimi; widać z tego, iż zakon także do króla na polskie wdarł się ziemie, skoro król pozwalał książętom pomorskim odzyskać ich starą dziedzinę, Pomorze Tylne, sam zaś tym się zadowalał, iżby ziemie swe w Polsce utrzymać. - Pomerania Tomasza Kantzowa
-(18 VI) Władysław zawiera (w Nakle) antybrandenburskie przymierze z książętami Pomorza Zachodniego: Warcisławem IV wołogosko-słupskim, Ottonem I szczecińskim i Barnimem III szczecińskim.
📖
[...] gdy trudno było wynaleźć środek przeciw napaściom barbarzyńskiej Litwy, uchwalono, aby z nimi sprzymierzyć się związkami powinowactwa, gdyby czymkolwiek lud dziki i zwierzęcy można do łagodności i ludzkości obyczajów nakłonić. Wysławszy więc do Giedymina, pod ów czas wielkiego księcia Litwy, dziewosłębów, prosił Władysław król polski o córkę jego synowi swemu Kazimierzowi w małżeństwo, które nie złoto, nie srebro, obce na ów czas Litwinom, miało przynieść w posagu, ale wszystkich jeńców nabranych poprzednimi laty Polakom i uprowadzonych do Litwy. Kniaź litewski Giedymin wdzięcznie i z radością przyjąwszy to poselstwo, zezwolił pod warunkami obustronnie umówionymi na żądane powinowactwa związki; a oddawszy córkę swoją posłom królewskim, wszystkich brańców polskich, wszelakiego stanu, płci i wieku, uwolnił i do Polski, ojczystego ich kraju, zdrowo i bez szkody odesłał. - Kronika Jana Długosza
-Antykrzyżackie przymierze polsko-litewskie.
📖
Rycerstwo krakowskie i sandomierskie z rozkazu Władysława Łokietka wkroczyło zbrojno do Mazowsza, splądrowało je po nieprzyjacielsku, a zdobywszy i złupiwszy miasto Płock, pożarem je zniszczyło. Wacław albowiem, inaczej Waniek, książę mazowiecki niepomny swego stanu i obowiązku, a trapiony pomyślnością Królestwa Polskiego, związał się był przymierzem z Krzyżakami, i oręż ich nieprzyjacielski wszelkiemi sposobami i siłami przeciw Polsce wspomagał. Dla pomszczenia się, przeto takowej krzywdy przedsięwziętą była rzeczona wyprawa, z obrazą rodu własnego i krwi bratniej. - Kronika Jana Długosza
-Niszczycielski najazd na księstwo płockie Wacława (Wańka).

1326

-Krzyżacy wkraczają do Wielkopolski.
📖
[...] Władysław król Polski wspomniawszy na mnogie krzywdy i zniewagi, których Królestwo Polskie dawniejszymi czasy doznało od margrabiów brandenburskich [...] zapowiedział na to lato wyprawę przeciw Marchii Brandenburskiej i jej margrabiemu Waldemarowi. Tym celem zebrał liczne tak swoje jak posiłkowe, od narodów sąsiednich, jako to Rusinów, Wołochów i Litwinów zaciągnięte wojska, i nazajutrz po święcie Św. Jana Chrzciciela wkroczywszy do Marchii Brandenburskiej, z tej strony Odry i za Odrą leżącej, od Brandenburga aż po Frankfurt rozniósł jak tylko mógł najszerzej spustoszenia. Nie kusząc się bynajmniej o zdobywanie miast i zamków, wsie tylko wszystkie i włości wydał na łupiestwa i pożogę. [...]
Wielu haniebnych w tej wyprawie dopuścili się gwałtów barbarzyńcy razem z Polakami wojujący, znieważając świątynie Boże, klasztory i sługi kościoła, niewiasty i dziewice, gdy Władysław król Polski bynajmniej tak bezbożnych nie zabraniał czynów. Mordowano starców i niemowlęta, brańców zaś na smutną skazanych niewolą Polacy i Litwini przeszło sześć tysięcy uprowadzili. - Kronika Jana Długosza
-(9 II-III) Polsko-litewska wyprawa przeciwko Brandenburgii.

1327

-(II-IV) Najazd Jana Luksemburskiego na Małopolskę.-(VII) Książęta mazowieccy odmawiają złożenia hołdu Władysławowi.
📖
Dnia ostatniego miesiąca lipca, wojsko Krzyżaków pod dowództwem Ottona prowincjała krzyżackiego, i Wańko książę mazowiecki, który tymże Krzyżakom osobiście przybył w posiłku, wtargnąwszy zbrojno do Kujaw, spustoszyli je mieczem i pożogą; zamek Kowale oblegli, i zdobyty ogniem zniszczyli. - Kronika Jana Długosza
---
Rozpoczął się zatem konflikt między królem Polski a panami Krzyżakami, zaś Wańko, książę mazowiecki, przyłączył się do panów pruskich, wspierając ich przeciw królowi polskiemu, z którego to powodu król kazał zniszczyć i spustoszyć jego ziemię. W zemście za niego panowie Krzyżacy przekroczyli Wisłę wraz z tymże księciem i wojskiem i spustoszyli częśc ziemi kujawskiej. Doszło wtedy do walki z Polakami i zabity został komtur toruński. - Kronika oliwska
---
Tegoż czasu książę mazowiecki Nanczke [Wacław - przyp. wł.] z potęgą swoją do braci się przyłączył dlatego, że Polacy z wojskiem kraj jego splądrowali. Mszcząc się za nie bracia przebyli Wisłę tam gdzie wiedzieli o pobycie księcia [mazowieckiego - przyp. wł.] i kraj niemiecki [Kujawy - przyp. wł.] ogniem zniszczyli. - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga
-(31 VII) Wojska Wacława (wspierane przez oddziały krzyżackie) najeżdżają Kujawy.

1327/1328

-(28 V 1327/14 X 1328) Zamiana ziemi sieradzkiej na inowrocławską (z bratankiem Przemysłem).
📖
Gdy Litwini i Krzyżacy Pruscy ustawicznymi na ziemię dobrzyńską najazdami, i już to jawnie już skrycie ponawianymi łupiestwami ciągle ją niepokoili, nękali i do szczytu prawie spustoszyli, Władysław książę dobrzyński, króla polskiego Władysława bratanek, widząc, że przeciw tak możnym nieprzyjaciołom ziemi rzeczonej obronić nie zdoła, a co większa obawiając się, aby jej Krzyżacy nie zagarnęli pod swoje panowanie, usłuchał roztropności głosu, i do Władysława króla polskiego, który pod ów czas przebywał w Krakowie, udawszy się osobiście, błagał go i zaklinał: "ażeby jemu i matce jego Anastazji, wdowie po Ziemowicie niegdyś księciu dobrzyńskim, w trudnym nader i niebezpiecznym podłożeniu użyczył swej opieki, i wyznaczył mu jaką dziedzinę, w którejby wraz z matką stosownie do swego stanu uczciwie mógł mieszkać, a która po jego śmierci, gdyby zszedł bezpotomnie, do niego i do Królestwa Polskiego powrócićby miała: ziemię, zaś dobrzyńską z jej zamkami i warowniami aby przyjął od niego zupełnym prawem, iżby się nie dostała w ręce barbarzyńców albo Krzyżaków." Wyznał bowiem, że nie miał dosyć sił do jej obrony. Władysław król Polski, po zasiągnieniu zdania swoich radnych panów, tknięty prośbami rzeczonego Władysława księcia dobrzyńskiego, i względny na prawa i związki pokrewieństwa, uczynił mu więcej niż żądał, ziemię bowiem i księstwo łęczyckie, żyznością roli, dochodami i wielu ważnymi korzyściami znacznie dobrzyńską ziemię przewyższające, jemu i matce jego Anastazji prawem dożywotnim nadał, odkazał, zapisał i w zupełne puścił posiadanie; sam zaś wziął od niego księstwo dobrzyńskie. A litując się niedoli i upadku tego księstwa, zajął się gorliwie tenże Władysław król Polski jego obroną, podźwignieniem ludności i jej zapomożeniem, na co mnogich nie szczędził nakładów; osobliwsze bowiem miał przywiązanie do tej ziemi, przeto iż od dziada dziedzicznym spadkiem jemu przynależała. - Kronika Jana Długosza
-(1 X 1327/1328) Zamiana ziemi łęczyckiej na dobrzyńską (z bratankami Władysławem Garbatym i Bolesławem).

1327/1329

-Utrata Zbąszynia na rzecz Henryka Wiernego.

1328

-(27 I) Cesarz Ludwik IV Wittelsbach dokonuje formalnego złożenia (!) Władysława z tronu polskiego (traktując Polskę jako cesarskie lenno).

1329

📖
[...] król Czech Jan z Luksemburga, syn Henryka, niegdyś cesarza, ze swoim wojskiem, a także liczni inni możni, dla odbycia pielgrzymki przeszli do Prus przez ziemię króla Polski wbrew jego woli. Z tego powodu król Polski zebrał wojsko, ile tylko mógł, i podczas gdy mistrz Werner z królem [Czech], a także inni możni oraz ich wojska znajdowali się w ziemi litewskiej, sam podstępnie wkroczył do ziemi chełmińskiej i spustoszył znaczną jej część. - Kronika oliwska
-(I-II) Wyprawa czesko-krzyżacka na Żmudź.
📖
[wielki mistrz i król czeski] ruszywszy chorągwie z potężnym wojskiem idą na króla [polskiego - przyp. wł], który pokój gwałcił, i tak złączywszy się z licznym wyborem zbrojnego ludu razem pustoszą ziemię dobrzyńską nikomu nie przebaczając. - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga
-(12/29 III) Siły czesko-krzyżackie zajmują ziemię dobrzyńską.
📖
[...] brat zakonu Kerstan, który trzymał zamek dobrzyński, dnia dwudziestego trzeciego kwietnia wypadłszy niespodzianie z tegoż zamku do miasta Włocławka, złupił kościół katedralny, miasto i domy kanoników; sam nakoniec kościół, którego nie raz barbarzyńcy oszczędzili, z miastem i domami kanoników podłożonym ogniem zniszczył; przechowywane w kościele szczątki świętych, nowym i niesłychanym rodzajem bezbożności, z wszystkimi przyborami i ozdobami kościelnymi, niektóre nawet osoby żyjące, kościoły i wsie okoliczne popalił, a na cmentarzu rzeczonego kościoła wiele ludzi okrutnie pomordował. - Kronika Jana Długosza
---
Tegoż roku [1329 - przyp. wł.] po Wielkanocy brat Otto z Luterberga dziwnych rzeczy w ziemi chełmińskiej [raczej na Kujawach - przyp. wł.] z Prusakami dokazał. Obległ on Mosborg [Przedecz] machinami i strzałami mocno szturmował i chciał aby się poddali. Oni hardo odpowiedzieli, mniemając się bezpiecznymi, i pogróżki jego mniej sobie ważąc. Jednak brat Otto z Prusakami szturmem zdobył zamek, i 80 ludzi z pomiędzy znaczniejszych zabił. - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga
-(IV) Najazd krzyżacki na Kujawy.-(20 VIII) Układ rozejmowy z Brandenburgią (na okres 3 lat), zawarty dzięki pośrednictwu Bolka Małego.

1330

📖
1330. [...] Tego roku wylali się Krzyżacy paląc miasto Wyszogród na Kujawach licznych rycerzy zabijając, lecz nie bez wielkich strat swoich [...] Również w tym czasie spalono zamek Nakło, zdobyto zamek biskupi w Raciążku, ze strachu zamek Radziejów przez naszych [tj. Polaków] spalony został. - Rocznik Traski
---
Zamek także Wyszogród bracia odebrali, i cały zburzyli i nikt nie uszedł; gdzie 200 mężów natychmiast zabito, bez wyłączenia osób w dzień Św. Jakuba. Potem bracia w dzień Świętego Aleksego zamek nakielski szturmem zdobyli i spalili, wraz z mieszkańcami z wyłączeniem starosty Henryka, który się poddał w niewolę. Toż się stało z zamkiem biskupim Karteus [Raciążek], który po ośmiodniowym oblężeniu w dzień Świętego Piotra i Pawła zdobyty został. - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga
---
[...] Werner von Orseln mistrz pruski, zebrawszy zaciężne z Czechów i Niemców wojsko, [...] z licznym a potężnym zastępem podstąpiwszy pod zamek Nakło, zdobył go i ogniem zniszczył [...]. Stamtąd przeszedłszy do ziemi kujawskiej, zamek Wyszogród zdobył i spalił. Aby zaś nie opanował radziejowskiego zamku i z niego nie czynił łotrowskich na kraj wycieczek, załoga królewska, uprzedzając przybycie mistrza, sama podłożonym ogniem spaliła go dnia siódmego lipca. Potem z wojskiem posunął się pod zamek biskupa włocławskiego Raciążek, i przez dni kilkanaście z największem wysileniem szturmował do niego kuszami i innymi statkami wojennymi. [...] dnia czternastego miesiąca czerwca, przez poczynione zewsząd wyłomy mistrz z wojskiem wpadł do zamku Raciążka, i wielką ilość pieniędzy, oręża, bogactw i rozmaitych sprzętów zabrał w zdobyczy; niemały także gmin ludzi, tak szlachty jak i pospólstwa zagarnął w niewolę. - Kronika Jana Długosza
-(V-VII) Krzyżacy najeżdżają Kujawy.-(14 VI) Wiec w Chęcinach.
📖
Skoro Krzyżacy powrócili do Prus, Władysław król Polski, który w czasie ich nieprzyjacielskiego na swój kraj napadu z wielkiem staraniem i skrzętnością ściągał własne i obce posiłkowe wojska, chcąc się z nimi zbrojno rozprawić, gdyby spiesznie byli nie umknęli, wsparty pomocą Węgrów, pod dowództwem Wilhelma księcia Austrii, przysłanego od Karola króla węgierskiego, tudzież Giedymina, księcia Litwy, który przybył osobiście z posiłkami Litwinów i Żmudzinów, w znacznej sile zbrojnej wkroczył do krainy Krzyżaków, i ziemię chełmińską jął mieczem i ogniem pustoszyć: a mszcząc swoich ludzi, tak okrutnie przez Krzyżaków pomordowanych, kazał nawzajem rozszerzyć rzezie i morderstwa, nie oszczędzając żadnego stanu, ani płci, ani wieku. - Kronika Jana Długosza
---
Potem król ze swoim wojskiem pozostał w kraju [krzyżackim] przez kilka tygodni złupił oraz spalił całą ziemię chełmińską z wyjątkiem twierdz, z których żadnej nie mógł zająć, chociaż niektóre szturmował wszystkimi siłami. Wreszcie, ponieważ nic więcej nie mógł [uczynić], z obfitym łupem powrócił do siebie. - Kronika oliwska
-(VIII) Wyprawa przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu (przy wsparciu oddziałów węgierskich i litewskich).-Lokacja Tarnowa na prawie magdeburskim.

1331

📖
Tenże król Władysław, odbywając wiec w Chęcinach w dniu Św. Trójcy, oddał w posiadanie synowi swemu Kazimierzowi, który poślubił córkę Giedymina, księcia Litwinów, Wielkopolskę, Sieradz [prawdopodobnie Sieradz nie - przyp. wł.] i Kujawy, zalecając mu usilnie i powtarzając to, ażeby jak on sam, tak i ów, starał się poprawić granice królestwa. - Rocznik Traski
-(V) Wiec w Chęcinach.-(VII) Krzyżacy najeżdżają Kujawy i Wielkopolskę (możliwe iż z powodu zdrady Wincentego z Szamotuł, dotychczasowego namiestnika Wielkopolski i Kujaw).-(IX) Ponowny najazd krzyżacki.
📖
[...] przybył pod Poznań król Czech Jan i obległ go z machinami i kopaczami, lecz rycerze i mieszkańcy dzielnie się bronili, pięciuset ludzi i wielu kopaczy stracił, machiny pozostawiwszy, z wielkim smutkiem [...] powrócił do Wrocławia. - Rocznik Traski
-(1 X/) Jan Luksemburski wkracza do Polski (realizując porozumienie sojusznicze z Zakonem Krzyżackim).
📖
[...] bracia zgodnym umysłem z zaciężnymi żołnierzami swymi, to jest z panem Poponem de Kokeritz i z wodzem wojska de Bergow i innymi, postanowili przejść przez Wisłę do Polski w środę w oktawę Św. Elżbiety, i pustoszyli Polskę i po czternastu dniach powrócili żołnierze zaciężni, mistrz z komandorem ziemi [wrócił] za Wisłę do kraju swego, a żołnierzy zaciężnych rozesłano po miastach. - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga
-(20 XI) Krzyżacy wyprawiają się na Kujawy.

1332

-(I-IV) Nieudane polsko-krzyżackie rokowania w sprawie wymiany jeńców w Brześciu Kujawskim i Inowrocławiu.
📖
W roku 1332 wyprawili się Krzyżacy w dzień wieczerzy Pańskiej, oblegając Brześć, który szturmowali cztery dni z machinami i innymi urządzeniami, tak długo aż niewielu rycerzy w nim pozostało, wówczas przez zdradę wielu mieszczan piątego dnia [miasto - przyp. wł.] zdobyli. W tym też czasie Inowrocław dobrowolnie poddał się im. - Rocznik Traski
---
Jeden tylko [...] Wojciech z Kościelca, wojewoda brzeski, [...] zamknąwszy się w zamku Pakości, i broniąc się odważnie, a po wielekroć rozbijając nieprzyjaciół, nie dał się pokonać i zmusić do poddania. - Kronika Jana Długosza
-(IV) Krzyżacy najeżdżają Kujawy.-(24 V) Wiec w Wiślicy.
📖
[...] w wigilię święta Św. Małgorzaty w czasie żniwa, gdy lud w Kujawach zboże zbierał o godzinie nieszpornej bracia z mnóstwem wielkim [wojska - przyp. wł.] uderzają na zamek Pakość, z którego niektórzy się wynieśli, ale i bracia dostali zamek pod takim warunkiem, że starosta z rodziną swoją wolno w nim pozostał [...] - Kronika nowa pruska Wiganda z Marburga
-(ok. 12 VII) Utrata Pakości, ostatniego punktu oporu na Kujawach, na rzecz Krzyżaków.
📖
Zaś król Polski, zgromadziwszy wojsko, dążąc przez ziemię mazowiecką usiłował przejść Drwęcę i zająć ziemię chełmińską. Widząc to wspomniany wyżej mistrz z całą ilością wojska, jaką mógł [zabrać], pospieszył wyjść mu naprzeciw i przeszedłszy rzekę [Drwęcę], zamknął wojsko króla między dwoma jeziorami, że nie mogli mieć żadnego schronienia, ale musieli albo umrzeć albo walczyć. Widząc to liczni zacni panowie, podjęli się pośrednictwa w budowaniu zgody, aby nie doszło do wielkiego rozlewu krwi między obydwomawojskami. I za natchnieniem Bożym umysły panów, ówczesnych dowódców, skłoniły się nagle do zgody, i zawarłszy rozejm z obu stron, oba wojska powróciły do siebie. - Kronika oliwska
-(15 VIII) Uderzenie armii polskiej (wspieranej przez oddziały węgierskie) na ziemię chełmińską.
📖
[...] syn królewski, przesławny Kazimierz, uderza na gród z Węgrami i swoimi [ludźmi], a wziąwszy go siłą, zabija z nimi około 100 ludzi, wśród których było pięćdziesięciu opancerzonych, jedni Ślązacy, inni Czesi, jeszcze inni Niemcy i wielu mężów szlachetnie urodzonych, z których żadnemu nie pozwolił Kazimierz pozostać przy życiu. - Rocznik Traski
-Wyprawa przeciwko książętom głogowskim.

1333

-(2 III) Śmierć Władysława I Łokietka w Krakowie.
źródła:literatura:ilustracje:
POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowaWydawnictwo Avalon
do góry