Bolesław V Wołoszek (Husyta, głogówecki)
[...] zwany powszechnie Wołoszek, pan Głogówka, wielki heretyk i prześladowca duchowieństwa, który tamże rozpędził kolegiatę kanoników. Kroczył śladem mistrzów heretyckich, mianowicie Wiklifa, Jana Husa i innych najgorszych, a był uczonym i bakałarzem praskim. Życie prowadził najgorsze, choć wielokrotnie był upominany i ekskomunikowany przez inkwizycję antyheretycką, przez biskupa i innych prałatów Kościoła. Ten jednak w ogóle nie brał tego do siebie i trwał w swojej zatwardziałości.
Roczniki głogowskie
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
Bolesław IV, książę opolski | Małgorzata, prawdopodobnie hrabianka Gorycji |
życie |
---|
1394/1400 - 29 V 1460 (Głogówek) |
małżeństwa |
---|
- ⚭ 1417/18 - ok. 1450/51: Elżbieta, córka Wincentego z Granowa, kasztelana nakielskiego i Elżbiety z Pilczy, królowej polskiej
- ⚭ 1451 - 1460: Jadwiga, córka Hińczy Biesa z Kujaw k. Prudnika
- przez niektórych (m.in. przez Jana Długosza) uważana za nałożnicę
|
potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
- Wacław (ok.1433 - przed 14 III 1453)
|
panowanie |
---|
1420/26-1443: Głogówek, Prudnik 1443-1450: Głogówek, Prudnik, Ujazd 1450-1455: Głogówek, Niemodlin, Prudnik, Strzelce, Ujazd 1455-1460: Głogówek, Lubliniec, Niemodlin, Olesno, Prudnik, Strzelce, Ujazd 1440-1460: Bilovec, Edelstein, Zlaté Hory (książę zastawny) |
przed 1417 (przed 1415?)
-Bolesław pobiera nauki na uniwersytecie w Pradze, osiągając stopień bakałarza (i spotyka się tam z poglądami reformatora religijnego i społecznego Jana Husa i jego naśladowców).
1417/1418
-Małżeństwo z Elżbietą, córką Wincentego z Granowa, kasztelana nakielskiego i
Elżbiety z Pilczy, królowej polskiej.
1420/1426
-(1420/30 IX 1426) Objęcie samodzielnych rządów w Głogówku i Prudniku, otrzymanych od ojca Bolesława IV i stryja
Bernarda.
1428
📖
Roku Pańskiego 1428 husyci przybywszy z granic Węgier weszli w dzień Św. Grzegorza na Śląsk, pustosząc liczne miasta, zamki, wsie oraz klasztory [...] - kronika Zygmunta Rosicza
---
Kacerze niestety na sile tak bardzo przybrali i się wzmocnili także przez wielu, którzy w tych krajach do nich przystali, a właśnie książęta na Śląsku z nimi pokój zawarli, mianowicie książę Bolko Stary, jego brat Bernard, książę Bolko Młody z Opola, książę Jan ziębicki [...] - fragment listu biskupa wrocławskiego Konrada IV Starszego do wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego-(12 III) Husyci czescy wkraczają zbrojnie na Śląsk.
- (/21 V) Bolesław przystępuje do obozu husyckiego, przyjmuje naukę Jana Husa, unieważnia fundację swojego ojca na rzecz kolegiaty w Głogówku i przejmuje dobra ziemskie kościoła w swoim księstwie.
1430
-Porażka w starciu z oddziałami mieszczan nyskich pod Gryżowem.
- Zamek w Gryżowie zostaje zniszczony przez siły antyhusyckie.
-(IV) Sprzymierzone z husytami oddziały Bolesława zdobywają i plądrują Kluczbork (władztwo
Ludwika II legnicko-brzeskiego).
-Nieudana próba zdobycia Namysłowa.
1431
-Nieudane (dwie) próby odbicia Kluczborka z rąk Bolesława i husytów przez oddziały
Ludwika II legnicko-brzeskiego.
1431/1432
📖
Puchała, kacerz urodzeniem z Polski, po odejściu Bolka Taboryty i Czechów z Kluczborka, który posiadali, objął go w posiadanie ze swymi pomocnikami, skąd nadal czynił wielkie szkody tym krajom, temu miastu [Namysłowowi] i okręgowi [...] - fragment roczników miasta Namysłowa-Bolesław wycofuje się z Kluczborka i przekazuje miasto Dobkowi Puchale, polskiemu rycerzowi sprzyjającemu husytom.
1433
📖
Roku pańskiego 1433 w środę po niedzieli Cantate wspaniały książę Mikołaj, pan raciborski, pokonał pana Bolka, księcia opolskiego, pod Trzebnicą. - kronika Zygmunta Rosicza
---
Wybuchły wówczas krwawe spory i zatargi między Bolesławem opolskim z jednej, a Mikołajem raciborskim księciem z drugiej strony; a gdy Bolesław książę opolski najechawszy dziedzinę przeciwnika swego Mikołaja raciborskiego, począł ją niszczyć orężem, we środę po Zielonych Świątkach wydał mu bitwę Mikołaj raciborski pod miasteczkiem Rybnikiem i poraził go na głowę: Bolesław ratował się ucieczką, a Mikołaj książę raciborski miasto Bytom opanował. - Kronika Jana Długosza-(13 V) Porażka w starciu pod Rybnikiem z wojskami Mikołaja V, księcia karniowsko-raciborskiego.
-
Kazimierz I oświęcimski wraz z Mikołajem V karniowsko-raciborskim dokonują odsieczy oblężonych przez Bolesława i husytów Żor.
1437
-(6 V) Śmierć ojca Bolesława IV, księcia opolskiego.
1438
-(20 IX-XI)
Władysław III wyprawia się do Czech w celu intronizacji
Kazimierza Jagiellończyka.
- Zobowiązanie się książąt oświęcimskich (2 X): Wacława, Przemysława i Jana, książąt opolskich (6 X): Bolesława, Bernarda, Jana i Mikołaja oraz Wacława II Przemyślidy, księcia opawsko-raciborskiego (18 X) do złożenia hołdu Kazimierzowi po jego koronacji na króla czeskiego.
1440
-Objęcie w zastaw od Wacława, księcia opawskiego zamku Edelstein i miast Zlaté Hory oraz Bilovec, w zamian za pożyczkę w kwocie 800 grzywien morawskich.
1443
-Przejęcie Ujazdu (wraz z okręgiem) od stryja
Bernarda niemodlińskiego.
📖
Albowiem Bolesław książę opolski, wichrzyciel, skalany jużto kacerstwem husytów, już porzuceniem prawej małżonki Elżbiety z Pilczy, a pojęciem w jej miejsce nałożnicy, powziąwszy wiadomość, że król, którego się obawiał, zmienił zamiar wyjazdu do Polski, i że mało dbając o polskie sprawy zatrudniony był wojną domową i wyprawą przeciw Turkom, co go tem więcej do łotrostwa ośmielało, kupców krakowskich jadących z mnogimi i wielkiej ceny towarami na jarmark świętojański do Wrocławia, pod zasłoną licznej straży konnej i pieszej, tak iż w razie napadu służyć mogła za dość silny zastęp, w mieście Kluczborku kiedy spokojnie spoczywali, żadnej nie spodziewając się napaści (nie tuszył bowiem, aby w inny sposób bez własnej i swych towarzyszów klęski mógł zamierzoną zdobycz otrzymać) napadł niespodzianie, bezbronnych powiązał, srebro, złoto i wszystkie zabrał towary; kupcy bowiem w popłochu jedni pouciekali, drudzy stracili przytomność, miasto zaś Kluczbork żadnej nie dało im pomocy: a tak wszystkie owe bogactwa i kupieckie własności, które średnią biorąc cenę do dwóch kroć sto tysięcy czerwonych złotych wynosiły, bezkarnie złupił i uprowadził. Wypadek ten dotknął Polaków do żywego; postanowili więc ukrócić zuchwałość księcia Bolesława i wypowiedzieć mu otwartą wojnę. Ale aby ich zamiar tym pewniejszy osiągnął skutek, uchwalili wstrzymać się aż do powrotu króla, i wyprawę rozpocząć dopiero w jego obecności, a tymczasem działaniom jego nie przeszkadzać. - Kronika Jana Długosza
---
Książę Bolesław opolski urażony na Jana Szafrańca, że najechał miasto Ujazd własność biskupów wrocławskich, w dzierżawie jego natenczas będące, zagrabił, w należących do stryja swego księcia Berdarda mieście Kluczborku, przybyłych tamże z różnych okolic swego królestwa, siedemdziesiąt pięć bryk kupieckich i przywłaszczył sobie wszystkie towary w wartości wielu tysięcy [...] - fragment listu biskupa Zbigniewa Oleśnickiego do króla Władysława III-Atak podkomorzego krakowskiego, Piotra Szafrańca na Ujazd.
- Oddziały Bolesława napadają w Kluczborku na kupców krakowskich, rabując towary o wartości 200 tysięcy złotych.
- Panowie polscy postanawiają nie przeprowadzać działań zbrojnych przeciwko Bolesławowi do czasu powrotu Władysława III z Węgier.
-Biskup wrocławski
Konrad IV Starszy ekskomunikuje Bolesława i nakłada interdykt na jego księstwo.
📖
Tymi czasy także Zbigniew kardynał biskup krakowski, chcąc pomnożyć posiadłości i rozszerzyć granice swojego kościoła krakowskiego, kupił ziemię, i księstwo siewierskie od Wacława księcia cieszyńskiego za sześć tysięcy grzywien szerokich groszy. - Kronika Jana Długosza-(24 XII)
Wacław I cieszyński sprzedaje Siewierz (wraz z okręgiem) biskupowi krakowskiemu Zbigniewowi Oleśnickiemu.
- Początek konfliktu z Królestwem Polskim i biskupstwem krakowskim o ziemię siewierską.
1444
📖
Tymi czasy także Zbigniew kardynał biskup krakowski, chcąc pomnożyć posiadłości i rozszerzyć granice swojego kościoła krakowskiego, kupił ziemię, i księstwo siewierskie od Wacława księcia cieszyńskiego za sześć tysięcy grzywien szerokich groszy. Ale Mikołaj książę raciborski ubiegł to księstwo podstępem, i zajął w posiadanie, skąd wyniknęła wojna, do której wciągnięci zostali i inni książęta śląscy; a niektórzy z nich mniej winni, przez Piotra Szafrańca, który w zastępstwie króla na tej wojnie przywodził, mianowicie Bolesław książę opolski, jako zaczepieni, żądali szkód wynagrodzenia [...] - Kronika Jana Długosza-Działania zbrojne Mikołaja V karniowsko-raciborskiego w ziemi siewierskiej (wspierane prawdopodobnie przez Bolesława).
- Odwetowy najazd podkomorzego krakowskiego, Piotra Szafrańca na ziemie Bolesława.
- (19 V) Zawarcie układu rozejmowego w Skawinie (ważnego przez okres 1 roku).
1445
📖
Tymi czasy odnowiono przymierze z Mikołajem księciem raciboskim, mocą którego zamek siewierski wrócił w posiadanie Zbigniewa biskupa i kościoła krakowskiego. - Kronika Jana Długosza-(13 IV) Odnowienie układu rozejmowego pomiędzy Królestwem Polskim i Mikołajem V karniowsko-raciborskim (i wspierającym go Bolesławem).
1447
-(jesień) Prawdopodobny udział Bolesława w najeździe na Będzin.
1449
📖
W sprawie owego Gałki nie powiodło nam się, może za sprawą złego ducha, który go natchnął do owych błędów. Zbiegł bowiem z naszych rąk i już słyszę, że do owego Bolka, księcia opolskiego, się schronił. - fragment listu Jana z Lgoty do Zbigniewa Oleśnickiego-(/23 VI) Bolesław udziela schronienia (w Głogówku) Jędrzejowi Gałce z Dobczyna, zbiegłemu z Krakowa duchownemu (byłemu profesorowi i dziekanowi wydziału sztuk wyzwolonych Uniwersytetu Krakowskiego), oskarżonemu o herezję i sprzyjanie husytyzmowi.
1450
-(6 V)
Bernard niemodliński przekazuje Bolesławowi Niemodlin i Strzelce i zapisuje mu pozostałą część swojego władztwa (m.in. Lubliniec i Olesno) na wypadek śmierci.
ok. 1450/1451
-Bolesław zrywa związek małżeński z Elżbietą.
1451
-Małżeństwo z Jadwigą, córką Hińczy Biesa z Kujaw
k. Prudnika.
1452
📖
[...] Bolesław książę opolski, złamawszy wiarę królowi i królestwu, wypowiedział wojnę na piśmie, i tegoż samego dnia wtargnąwszy do Polski, z jednej strony siewierską, a z drugiej wieluńską ziemię srodze splądrował. Nadęty skarbami z łupiestw w Królestwie Polskim zebranymi, zaciągnął znaczną liczbę Czechów i Morawian, przy których pomocy spodziewał się w wojnie zwycięstwa. Ośmielał go przy tym nieład i bezrząd panujący w Polsce, gdy zwłaszcza wiedział, że prałaci i panowie nie tylko byli z królem poróżnieni, ale srodze mu nawet nieprzyjaźni. - Kronika Jana Długosza-(VII) Niszczycielski najazd na ziemię siewierską i wieluńską.
📖
Rzeczony bowiem książę opolski Bolesław pisał do króla, żadając sprawiedliwych układów i zgody: dla panującej przeto zarazy przyjęto jego żądanie bez zwłoki, i umówiono roczne zawieszenie broni, z tym zastrzeżeniem, aby obie strony złożyły zjazd na Trzech Króli, i ugodziły się o wynagrodzenie szkód wzajemnie sobie zrządzonych. - Kronika Jana Długosza-(2 IX) Zawarcie (w Sieradzu) układu rozejmowego z Królestwem Polskim (na okres 1 roku).
po 1452
-(2 IX 1452/) Śmierć Elżbiety.
1453
📖
Z książętami Bolesławem [V] opolskim i Przemysławem toszeckim, od których przybyli posłowie z prośbą o pokój, zawarto rozejm na lat dziesięć. Nie życzyli sobie bowiem Polacy wojny nawet z najsłabszym nieprzyjacielem, póki króla widzieli jeszcze chwiejącym się i nieustalonym w swoim sposobie myślenia. - Kronika Jana Długosza-(24 VI-3 VII) Zjazd w Piotrkowie.
1455
-(2 lub 4 IV) Śmierć stryja
Bernarda.
- Objęcie ziem pozostających do tej pory we władaniu stryja (m.in. Lublińca i Olesna wraz z okręgami).
1456
📖
Tymczasem zaś [Kazimierz] wyjechawszy z Torunia, przez Kalisz przybył do Wielunia, gdzie miał spotkać się z Bolesławem księciem opolskim, i żądać pożyczki stu tysięcy złotych za obiecaną mu w zastaw ziemię wieluńską [...] Ale chociaż Bolesław przyrzekł zjechać się z królem w Wieluniu, poźniej jednak odmieniwszy zamiar i zmyśliwszy chorobę, oznajmił królowi, że stawić się nie mógł. - Kronika Jana Długosza-Niezrealizowany (wobec zmiany stanowiska Bolesława) plan objęcia ziemi wieluńskiej w zastaw z nadania króla
Kazimierza IV Jagiellończyka w zamian za pożyczkę w kwocie 100 tysięcy złotych.
1457
-(zima) Niezrealizowany projekt
Baltazara żagańskiego (finansowanej przez zakon krzyżacki) wyprawy książąt Bolesława,
Henryka IX Starszego,
Władysława głogowskiego,
Konrada IX Czarnego i
Konrada X Białego przeciwko Polsce.
-(IV) Bolesław przyjmuje w Głogówku poselstwo wielkiego mistrza krzyżackiego zachęcające go do przyłączenia się do wojny przeciwko Królestwu Polskiemu.
1458
-Złożenie (w Kłodzku) hołdu lennego nowemu królowi czeskiemu (i zwolennikowi husytyzmu), Jerzemu z Podiebradów.
1460
📖
Dnia dwudziestego dziewiątego maja, Bolesław książę opolski, [...] zmarł w Głogowie Małym i w kościele kolegiackim głogóweckim [...] pochowany został. [...] Nastąpił po nim na stolicę księstwa brat jego rodzony Mikołaj, mąż skromny i uczciwy. Ale zaraz doznał napaści od Janusza, niegdyś księcia oświęcimskiego, który rościł sobie, acz niesłusznie, prawo do księstwa opolskiego po swojej babce. - Kronika Jana Długosza-(29 V) Śmierć Bolesława V Wołoszka w Głogówku.