księstwo mazowieckie

Warszawa | Płock | Ciechanów | Gostynin | Rawa Mazowiecka | Czersk | Czerwińsk n. Wisłą | Warka | Sochaczew | Liw | Nowe Miasto | Błonie | Chlebnia | Grodzisk | Opinogóra Górna | Brochów

Warszawa

Warszawa, woj. mazowieckie, miasto wojewódzkie
Najstarszą wczesnośredniowieczną osadą na terenie dzisiejszej Warszawy był gród na Bródnie. Z uwagi na fakt, iż centralna część założenia nie była zabudowana, naukowcy przyjmują, iż gród ten stanowił miejsce okresowego schronienia dla ludności pobliskiej osady. Obiekt powstał prawdopodobnie już w IX wieku i funkcjonował do początku XI, kiedy to został spalony - zapewne podczas walk Kazimierza Odnowiciela z Miecławem. Gród nie został już odbudowany. Kolejny gród zlokalizowany był w Jazdowie (dziś Ujazdów - część warszawskiej dzielnicy Śródmieście). Powstał on w XII albo XIII wieku i funkcjonował do roku 1262. W tym właśnie roku, jak notuje Rocznik Traski, książę Siemowit mazowiecki zabity i spalony przez Litwinów w Jazdowie, a syn jego Konrad wzięty do niewoli. Wkrótce po tych wydarzeniach, obiekt w Jazdowie, jako stosunkowo mało bezpieczny, został opuszczony przez książąt mazowieckich, którzy przenieśli się wraz z dworem do nowego warownego miejsca nad Wisłą, dając początek Warszawie. Pierwszy warowny gród na obecnym terenie Starego Miasta powstał prawdopodobnie pomiędzy rokiem 1300 i 1310 z inicjatywy księcia mazowieckiego Bolesława II. Lokacja nastąpiła w tym też czasie (na prawie chełmińskim). W roku 1339 w mieście miał miejsce (drugi) proces polsko-krzyżacki przed trybunałem papieskim, dotyczący bezprawnego zagarnięcia przez Zakon Pomorza Wschodniego i ziemi chełmińskiej. Początkowo Warszawa w księstwie mazowieckim Bolesława II, następnie (od roku 1313) w granicach księstwa czerskiego Trojdena I. Stolicą odrębnego piastowskiego księstwa po raz pierwszy staje się na krótki okres (w latach 1349-55) pod rządami księcia Kazimierza I. W roku 1406 książę Janusz I Starszy przenosi swą siedzibę z Czerska do Warszawy. W granicach księstw mazowieckich pozostaje do roku 1526, kiedy to umiera ostatni przedstawiciel piastowskiej linii mazowieckiej - książę Janusz III. W roku 1529 miasto prawnie włączone w granice Królestwa Polskiego.
Zabytkami związanymi z okresem piastowskiej historii miasta są m.in. bazylika archikatedralna Św. Jana Chrzciciela (w czasach piastowskich była kolegiatą) - nekropolia Piastów warszawskich i miejsce pochówku króla Stanisława II Augusta, kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Nowym Mieście ufundowany w roku 1409 przez księcia Janusza I Starszego i jego żonę Danutę Annę, a także pozostałości podwójnego ciągu średniowiecznych murów obronnych (wznoszonych od XIII do XVI wieku) wraz z basztami (m.in. Basztą Rycerską i Basztą Prochową). Dawny zamek książąt mazowieckich uległ wielokrotnym przebudowom, stając się siedzibą królów polskich (zobacz: galeria 'Warszawa królów').
2021
głaz pamiątkowy zlokalizowany w pobliżu grodziska na Bródnie
▲ głaz pamiątkowy zlokalizowany w pobliżu grodziska na Bródnie
2021
grodzisko na Bródnie
▲ grodzisko na Bródnie
2021
grodzisko na Bródnie
▲ grodzisko na Bródnie
2019
fragment zachodniego wału grodziska na Bródnie
▲ fragment zachodniego wału grodziska na Bródnie
2019
katedra Św. Jana Chrzciciela
▲ katedra Św. Jana Chrzciciela - nekropolia Piastów warszawskich i miejsce pochówku króla Stanisława II Augusta
2016
fragment jedwabnej tkaniny pochodzącej z krypty książąt mazowieckich w katedrze
▲ fragment jedwabnej tkaniny pochodzącej z krypty książąt mazowieckich w katedrze (eksponat z wystawy czasowej Dziedzictwo Piastów mazowieckich na Zamku Królewskim w Warszawie)
2016
portret księcia Konrada III Rudego
▲ portret księcia Konrada III Rudego (eksponat z wystawy czasowej Dziedzictwo Piastów mazowieckich na Zamku Królewskim w Warszawie)
2016
portret ostatnich książąt mazowieckich
▲ portret ostatnich książąt mazowieckich (eksponat z wystawy czasowej Dziedzictwo Piastów mazowieckich na Zamku Królewskim w Warszawie)
2018
fragment murów obronnych i Baszta Rycerska
▲ fragment murów obronnych i Baszta Rycerska
2018
fragment murów obronnych
▲ fragment murów obronnych (widoczne dwie linie murów) - widok z dzwonnicy przy kościele Św. Anny
2018
kolumna zwieńczona orłem na terenie Łazienek Królewskich
▲ współczesna kolumna zwieńczona orłem na terenie Łazienek Królewskich, upamiętniająca najazd litewski na gród w Jazdowie w roku 1262 i śmierć księcia Siemowita I mazowieckiego
2019
kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
▲ kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na terenie Nowego Miasta - fundacja księcia Janusza I Starszego

Płock

Płock, woj. mazowieckie, miasto powiatowe
Prawdopodobnie już w IX wieku na terenie płockiego Wzgórza Tumskiego istniał ośrodek kultu pogańskiego, zniszczony po przyjęciu chrztu w roku 966. W następnych latach na tym terenie powstał gród obwarowany wałem drewniano-ziemnym. Na początku XI wieku, Bolesław I Chrobry wzniósł murowane (przedromańskie) palatium z kaplicą (w formie rotundy). Płock - pomimo swojej roli jako siedziba książęca na Mazowszu - nie został stolicą biskupstwa w roku 1000, podczas zjazdu gnieźnieńskiego. Stało się to dopiero w roku 1075, w czasach panowania Bolesława II Szczodrego. Wzrost znaczenia Płocka należy związać z osobą księcia Władysława I Hermana, który uczynił z niego swoją główną i ulubioną siedzibę. Po śmierci księcia w roku 1102, jego synowie Zbigniew i Bolesław III Krzywousty również często przebywali w Płocku. W czasach rozbicia dzielnicowego, miasta początkowo było stolicą odrębnego księstwa mazowieckiego, by w trakcie późniejszych podziałów ziem Mazowsza stać się stolicą księstwa płockiego. W latach 1351-1370 księciem płockim był ówczesny król Polski Kazimierz III Wielki, przy czym Płock nie został wówczas wcielony do Korony Polskiej (z uwagi chociażby na fakt, iż żyli przedstawiciele piastowskiej linii mazowieckiej). Dopiero w roku 1495, po śmierci księcia Janusza II płockiego, król Jan I Olbracht włączył Płock wraz z okręgiem do Królestwa Polskiego (pomimo sprzeciwu brata zmarłego księcia - Janusza III Rudego). W następnych latach miasto pozostawało w granicach Rzeczypospolitej, aż do roku 1793, kiedy to w wyniku II rozbioru, zostało włączone do Prus.
Do najważniejszych zabytków Płocka należą m.in. katedra Wniebowzięcia NMP - nekropolia władców piastowskich (pochowani m.in. Władysław I Herman, Bolesław III Krzywousty, Bolesław IV Kędzierzawy i dzielnicowi książęta mazowieccy), a także pozostałości zamku książęcego z XIV wieku, ufundowanego przez Kazimierza III Wielkiego (w miejscu istniejących wcześniej zabudowań rezydencjonalno-obronnych). W Muzeum Diecezjalnym w Płocku eksponowanych jest wiele obiektów związanych z książętami mazowieckimi, spośród których należy wyróżnić tzw. patenę płocką z kielichem oraz hermę zawierająca fragment czaszki Św. Zygmunta, króla Burgundów. Patenę ufundował książę Konrad I mazowiecki i przedstawia ona fundatora z żoną Agafią i dwoma synami, Kazimierzem oraz Siemowitem. Herma natomiast ufundowana została przez króla Kazimierza III Wielkiego i połączona jest z tzw. diademem płockim, należący prawdopodobnie do księcia Konrada I mazowieckiego.
2010
Ostrów Tumski
▲ Ostrów Tumski
2010
katedra Wniebowzięcia NMP
▲ katedra Wniebowzięcia NMP
2010
katedra Wniebowzięcia NMP
▲ katedra Wniebowzięcia NMP
2010
zamkowa 'Wieża Zegarowa'
▲ zamkowa 'Wieża Zegarowa'
2010
zamkowa 'Wieża Szlachecka'
▲ zamkowa 'Wieża Szlachecka'
2020
'Patena płocka' - fundacja księcia Konrada I mazowieckiego
Patena płocka - fundacja księcia Konrada I mazowieckiego (ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku)
2020
'Patena płocka'
Patena płocka (ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku)
2020
fragment tzw. 'pateny płockiej' z przedstawieniem Konrada I mazowieckiego
▲ fragment tzw. pateny płockiej z przedstawieniem Konrada I mazowieckiego (ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku)
2020
fragment tzw. 'pateny płockiej' z przedstawieniem Siemowita I mazowieckiego
▲ fragment tzw. pateny płockiej z przedstawieniem Siemowita I mazowieckiego (ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku)
2020
'diadem płocki'
diadem płocki należący prawdopodobnie do księcia Konrada I mazowieckiego na hermie (relikwiarzu) Św. Zygmunta (ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku)

Ciechanów

Ciechanów, woj. mazowieckie, miasto powiatowe - zamek książęcy
Wznoszenie gotyckiego (ceglanego) zamku w Ciechanowie rozpoczęto prawdopodobnie w latach 80. wieku XIV, chociaż pierwsza pisemna wzmianka o obiekcie pochodzi dopiero z roku 1429, kiedy to mistrz Niclos (Mikołaj) przedstawił księciu Januszowi I Starszemu rachunki budowlane obiektu. Mimo zatem, iż data budowy zamku nie jest znana, można niemal z całą pewnością ustalić osobę fundatora – był to wspomniany książę Janusz I Starszy. Warownię wzniesiono na terenie nizinnym, na prawnym brzegu rzeki Łydyni, w pewnym oddaleniu od samego miasta (co już w roku 1467 okazało się zbawienne, ponieważ pożar miasta Ciechanowa nie zniszczył zamku). Obiekt powstał na planie czworokąta, z dwiema cylindrycznymi wieżami narożnymi chroniącymi południową ścianę, w której znajdowała się brama wjazdowa. Pierwotnie obydwie wieże miały tę samą wysokość co mury obwodowe. W północnej części dziedzińca ulokowano dwukondygnacyjny budynek mieszkalny. Już wkrótce obiekt został zmodernizowany, na co wskazują wpisy z roku 1488 w księdze rachunkowej księcia Janusza II płockiego. Podwyższono wówczas mury wież, wybito otwory strzelnicze dostosowując zamek do użycia broni palnej, rozbudowano budynek mieszkalny poprzez dodanie jednej kondygnacji, a także podniesiono poziom dziedzińca o 1,5 metra (ochrona przed wysokim poziomem wód). W południowej i wschodniej części dziedzińca istniała drewniana zabudowa gospodarcza. W tym też czasie (albo na początku XVI wieku) wybito nową bramę w południowej części zachodniej ściany (w pobliżu wieży) zamurowując jednocześnie dawną bramę na południowej ścianie. Znacząca przebudowa obiektu miała miejsce po śmierci ostatniego piastowskiego księcia mazowieckiego, Janusza III (zm. 1526) i po faktycznym włączeniu Mazowsza do Korony. W latach 1545-56 zamek znalazł się po zarządem królowej Bony, która realizowała kolejne etapy jego przebudowy, a także sukcesywne zastępowała wewnętrzną drewnianą zabudowę obiektami murowanymi. Budynek mieszkalny został wówczas przebudowany w stylu renesansowym. W czasie Potopu zamek został zniszczony przez oddziały szwedzkie. Późniejsze próby odbudowy założenia tylko częściowo odłożyły w czasie proces degradacji zamku. W wieku XIX warownia była już ruiną. Władze pruskie w roku 1803 zdecydowały o rozbiórce wszystkich obiektów znajdujących się wewnątrz murów obwodowych.
Obecnie obiekt zachowany jest w formie tzw. trwałej ruiny. We wnętrzu wzdłuż południowej ściany zamku w roku 2013 wzniesiono Dom Mały – obiekt muzealno-wystawienniczy o nowoczesnej (i kontrowersyjnej) stylistyce.
2021
widok od strony południowo-zachodniej
▲ widok od strony południowo-zachodniej
2018
narożnik południowo-zachodni
▲ narożnik południowo-zachodni
2021
widok od strony południowo-zachodniej
▲ widok od strony południowo-zachodniej
2021
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2021
widok ogólny
▲ widok ogólny
2021
widok od strony północnej
▲ widok od strony północnej
2021
narożnik południowo-wschodni
▲ narożnik południowo-wschodni
2021
współczesny detal - orzeł piastowski
▲ współczesny detal - orzeł piastowski

Gostynin

Gostynin, woj. mazowieckie, miasto powiatowe - zamek książęcy
Fundatorem zamku w Gostyninie był książę Siemowit III Starszy bądź jego syn Siemowit IV Młodszy. Obiekt wzniesiono w II połowie XIV wieku, porzucając tym samym pierwotną lokalizację grodu gostynińskiego na nieodległej Łysej Górze nad Jeziorem Kocioł. Pierwszym obiektem nowej warowni była murowana wieża, którą jednak wkrótce rozebrano, przystępując do wznoszenia nowoczesnego gotyckiego zamku. Przez niemal całe swoje życie książę Siemowit IV Młodszy stale rozbudowywał założenie w Gostyninie, a roku 1426 zmarł w jednej z zamkowych komnat. Poza książętami mazowieckimi za zamku gościli również Jagiellonowie: Władysław II Jagiełło oraz Zygmunt II August. W roku 1611 w zamku gostynińskim osadzono zdetronizowanego cara rosyjskiego, Wasyla IV Szujskiego, który wkrótce (1612) zmarł w tejże warowni. Upadek zamku łączy się ze zniszczeniami, których doznał podczas Potopu szwedzkiego, III wojny północnej oraz konfederacji barskiej. Stan techniczny obiektu pod koniec wieku XVIII był tak zły, iż władze pruskie zdecydowały o jego rozbiórce. Obecnie kompleks zamkowy obejmuje XIX-wieczny budynek dawnego kościoła ewangelickiego (przy jego budowie wykorzystano pozostałości zabudowy zamku książęcego) oraz współczesny obiekt hotelowy o nieokreślonej nieporadnej stylistyce pseudogotyckiej.
2017
widok od strony północno-wschodniej
▲ widok od strony północno-wschodniej
2017
widok od strony północnej
▲ widok od strony północnej
2017
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2017
dawny kościół ewangelicki
▲ dawny kościół ewangelicki wzniesiony na pozostałościach zamku książęcego

Rawa (obecnie: Rawa Mazowiecka)

Rawa Mazowiecka, woj. łódzkie, miasto powiatowe - zamek książęcy
Zamek (gotycki) wzniesiony został w połowie XIV w. przez księcia Siemowita III Starszego, bądź - jak chce część badaczy - przez króla Kazimierza III Wielkiego. Warownię wzniesiono na planie nieregularnego czworoboku, usytuowanego w widłach rzek Rawki i Rylki. Wzdłuż północnego muru obwodowego istniał tzw. "Dom Duży", a w dwóch przeciwległych narożnikach stały dwie wieże. Wjazdu do warowni strzegła wieża bramna, a całość założenia otoczona była murem obwodowym. Zamek stał się ważną przygraniczną siedzibą książąt mazowieckich do roku 1462, kiedy to zmarł książę Władysław II płocki - ostatni piastowski dziedzic rawski. W latach następnych, już po włączeniu ziemi rawskiej do Korony Polskiej, nie realizowano niemal w ogóle prac polegających na przebudowie i rozbudowie warowni, zapewne z racji jej bezpiecznego położenia w centrum kraju. W czasach Potopu szwedzkiego, w roku 1656, warownia rawska została dotkliwie uszkodzona. Podejmowane w wieku XVIII próby odbudowy założenia zostały przerwane wskutek rozbiorów i polityki zaborcy pruskiego, który nakazał rozbiórkę warowni. Pozostawiono tylko jedną z wież. Została ona jednak uszkodzona w roku 1859 przez uderzenie pioruna. Dopiero w latach 1954-1958 przeprowadzono prace konserwatorskie i zrekonstruowano fragment zamku, który możemy oglądać do dziś.
Zamek rawski był niemym świadkiem wielu tragicznych wydarzeń, z których jedno wymaga opisania. W czasie, gdy księżna Anna ziębicka miała urodzić Siemowitowi III trzecie dziecko, ten zamknął ją na zamku w Rawie. Zaraz po urodzeniu syna (Henryka) Siemowit rozkazał udusić żonę, a dziecko oddać na wychowanie pewnej ubogiej kobiecie ze wsi nieopodal Rawy. Książę podejrzewał, iż żona dopuściła się cudzołóstwa, a Henryk nie jest jego synem. Domniemanego ojca dziecka Siemowit rozkazał włóczyć końmi, a następnie powiesić. Gdy Henryk ukończył trzy lata na dwór słupski zabrała go przyrodnia siostra, Małgorzata. Po kilku latach Siemowit uznał Henryka za swojego syna i przeznaczył go do stanu duchownego. Podobno do końca życia żałował swojego czynu (zapewne Henryk okazał się podobny do Siemowita, przecząc tym samym podejrzeniom księcia). Wątek wydarzeń, rozgrywających się na zamku w Rawie wplótł William Shakespeare do jednej ze swych ostatnich komedii, Opowieści zimowej.
2021
widok ogólny
▲ widok ogólny
2021
widok ogólny
▲ widok ogólny
2021
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2018
widok od strony północnej
▲ widok od strony północnej
2018
widok od strony północno-wschodniej
▲ widok od strony północno-wschodniej
2009
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2018
widok od strony wschodniej
▲ widok od strony wschodniej

Czersk

Czersk, woj. mazowieckie, pow. piaseczyński, gm. Góra Kalwaria - zamek książęcy
Zamek (gotycki) wzniesiony został w latach 1398-1406 z inicjatywy księcia Janusza I Starszego, w miejscu istniejącego już od wieku XI drewniano-ziemnego grodu. Pierwszy obiekt warowny wzniósł najpewniej Bolesław II Szczodry albo - co bardziej prawdopodobne - Władysław I Herman. W wyniku najazdów litewskich gród kilkukrotnie płonął, a następnie był odbudowywany. Pierwszym murowanym obiektem był romański kościół Św. Piotra, który powstał na początku wieku XII. Był to obiekt niewielki, jednonawowy, wzniesiony na planie prostokąta, z absydą od strony wschodniej. Pozostałe budynki grodowe były drewniane. W takiej właśnie warowni w roku 1233 ówczesny książę mazowiecki, Konrad I więził przez pewien okres czasu swoją bratową Grzymisławę i małoletniego bratanka, Bolesława (V Wstydliwego). Zamek czerski był już wówczas siedzibą kasztelana. Budowniczy ceglanego zamku - książę Janusz I Starszy - uczynił z niego jedną ze swych głównych i ulubionych siedzib, a nawet zmarł na terenie czerskiej warowni w roku 1429.
Gotycki obiekt założono na planie nieregularnego dziesięcioboku, dostosowanego do kształtu skarpy. Posiadał on trzy wieże: bramną, południową oraz zachodnią, które wkomponowane były w mur obwodowy oparty na kamiennych fundamentach. Najwyższa była wieża bramna (wzniesiona na planie prostokąta), natomiast pozostałe wieże (cylindryczne) miały wysokość murów obwodowych. Całość zabudowy wewnętrznej (oprócz kościoła Św. Piotra) była drewniana.
Znacząca przebudowa obiektu miała miejsce po śmierci ostatniego piastowskiego księcia mazowieckiego, Janusza III (zm. 1526) i po faktycznym włączeniu Mazowsza do Korony. Miało to miejsce w latach 1526-47. W tym czasie dokonano m.in. podwyższenia obu cylindrycznych wież i zwieńczenia ich hełmami. W latach 1545-56 zamek znalazł się po zarządem królowej Bony, która realizowała kolejne etapy jego przebudowy, a także sukcesywne zastępowała wewnętrzną drewnianą zabudowę obiektami murowanymi. Dzięki inicjatywie królowej Bony powstał okazały dom mieszkalny, zbudowany na planie prostokąta wzdłuż północnego muru, a także mniejszy budynek przy murze południowym. W późniejszych latach obiekt ten stanowił siedzibę starostów, pełniąc głównie funkcje rezydencjonalne. W roku 1600 zamek odwiedził król Zygmunt III Waza. W czasie Potopu na terenie czerskiej warowni stacjonowały oddziały szwedzkie, które po porażce w bitwie pod Warką (1656) wycofując się zniszczyły obiekt (częściowo go wysadzając). Późniejsze próby odbudowy założenia tylko częściowo odłożyły w czasie proces degradacji zamku. W wieku XIX warownia była już ruiną. Władze pruskie zdecydowały o rozbiórce wszystkich obiektów znajdujących się wewnątrz murów obwodowych.
Obecny wygląd zabytku to efekt niemal 100 lat prac rekonstrukcyjnych i badawczych: prace prowadzone były w dwudziestoleciu międzywojennym oraz w II połowie wieku XX.
2023
2020
widok od strony północno-wschodniej
▲ widok od strony północno-wschodniej
2023
widok od strony wschodniej
▲ widok od strony wschodniej
2023
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2023
widok od strony południowo-wschodniej
▲ widok od strony południowo-wschodniej
2018
wieża bramna
▲ wieża bramna i północno-wschodni narożnik zamku
2020
wieża zachodnia
▲ wieża zachodnia
2020
wieża bramna
▲ wieża bramna
2018
relikty romańskiego kościoła grodowego Św. Piotra
▲ relikty romańskiego kościoła grodowego Św. Piotra

Czerwińsk (obecnie: Czerwińsk n. Wisłą)

Czerwińsk n. Wisłą, woj. mazowieckie, pow. płoński - klasztor kanoników regularnych
Najstarszym dokumentem, w którym wspomniany został klasztor kanoników regularnych w Czerwińsku jest bulla protekcyjna papieża Hadriana IV z roku 1155. Sam klasztor powstał wcześniej, w drugiej ćwierci XII wieku. Fundatorem założenia był biskup płocki Aleksander z Malonne. Rozmach inwestycji wskazuje jednak, iż mogła być wspólnym dziełem biskupa oraz władającego po 1138 roku Mazowszem księcia Bolesława IV Kędzierzawego (możliwy również współudział księcia Bolesława III Krzywoustego przy założeniu, iż fundacji dokonano przed rokiem 1138). Poza zabudowaniami klasztornymi powstał wówczas trójnawowy romański kościół pod wezwaniem Zwiastowania NMP, od zachodu zwieńczony dwiema czworobocznymi wieżami. Już od początku swojego funkcjonowania klasztor w Czerwińsku stał się jednym z najważniejszych punktów na mapie politycznej Mazowsza. Dzięki dużej hojności kolejnych książąt piastowskich rozwijał swój potencjał ekonomiczny. Zgodnie z informacją podaną przez Jana Długosza, po śmierci księcia Konrada II czerskiego (w roku 1294) miał on być pochowany właśnie w kościele klasztornym. W obiekcie gościli również wielokrotnie kolejni książęta mazowieccy, a także m.in. król Kazimierz III Wielki (1361) oraz król Władysław II Jagiełło, który po przeprawie przez Wisłę modlił się tu o powodzenie swej wyprawy przeciwko Krzyżakom (1410). W 1419 roku w klasztorze czerwińskim toczono rokowania z posłami króla Eryka Pomorskiego. Król Jagiełło ponownie pojawił się w Czerwińsku w roku 1422, kiedy to nadał szlachcie polskiej przywilej gwarantujący jej m.in. nietykalność majątkową bez wyroku sądowego. W późniejszych latach, szczególnie po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego (1525) i inkorporacji Mazowsza do Korony Polskiej (1529) klasztor utracił swoje znaczenie jako ośrodek administracyjny (a także obronny) o charakterze przygranicznym, zwiększając swoje znaczenie ekonomiczne, dzięki donacjom kolejnych władców oraz możnowładztwa i szlachty. W wieku XVI obok dotychczasowego opata klasztornego (kierującego życiem religijnym zgromadzenia) pojawiło się stanowisko opata komendatoryjnego zajmującego się faktycznie czerpaniem dochodów z dóbr opactwa. Stanowisko to piastowali również członkowie rodzin królów polskich, np. Andrzej Batory (bratanek króla Stefana), Karol Ferdynand Waza (syn króla Zygmunta III) czy Michał Jerzy Poniatowski (brat króla Stanisława II Augusta). Kościół klasztorny i obraz Matki Boskiej Czerwińskiej stanowił miejsce pielgrzymek króla Władysława IV Wazy oraz Jana II Kazimierza Wazy. W późniejszych latach uległ jednak marginalizacji.
Obecny wygląd założenia to efekt wielowiekowych przebudów. Zabudowania klasztorne pochodzą z XV-XVII wieku, a najstarszym obiektem jest kościół klasztorny, w swej zasadniczej formie romański, jednak z wieloma elementami gotyckimi i barokowymi. W północnej kaplicy kościoła znajduje się płyta nagrobna przedstawiająca zarys niezidentyfikowanej postaci. Obiekt odkryto w latach 50. XX wieku i niektórzy badacze wskazują, iż może to być nagrobek księcia Konrada II czerskiego. Wydaje się jednak, iż jest to pozostałość nagrobka osoby duchownej, na co wskazuje nietypowe jak na księcia nakrycie głowy oraz (prawdopodobnie) pastorał.
2021
widok od strony południowo-zachodniej
▲ widok od strony południowo-zachodniej
2021
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2021
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2021
widok od strony wschodniej
▲ widok od strony wschodniej
2021
fasada frontowa kościoła klasztornego
▲ fasada frontowa kościoła klasztornego
2021
fragment fasady frontowej kościoła klasztornego
▲ fragment fasady frontowej kościoła klasztornego
2021
absyda nawy północnej
▲ absyda nawy północnej
2021
niezidentyfikowana płyta nagrobna przypisywana przez część badaczy Konradowi II czerskiemu
▲ niezidentyfikowana płyta nagrobna przypisywana przez część badaczy Konradowi II czerskiemu
2021
ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej Czerwińskiej
▲ ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej Czerwińskiej, czczonym szczególnie przez Władysława IV i Jana II Kazimierza
2021
XIII-wieczne malowidła w kaplicy południowej
▲ XIII-wieczne malowidła w kaplicy południowej
2021
XIII-wieczne malowidła w kaplicy południowej
▲ XIII-wieczne malowidła w kaplicy południowej
2021
XII-wieczny romański kapitel - antyczny heros ujarzmia smoki
▲ XII-wieczny romański kapitel - antyczny heros ujarzmia smoki

Warka

Warka, woj. mazowieckie, pow. grójecki - kościół Matki Boskiej Szkaplerznej
Zespół klasztorny franciszkanów w Warce powstał w latach 1652-1746, w miejscu istniejących od ok. 1628 pierwotnych zabudowań drewnianych, ufundowanych przez Katarzynę z Boglewskich Trzebińską. Obiekty zaprojektowane zostały prawdopodobnie przez Antonio Solariego (twórcę m.in. kościoła na Skałce w Krakowie). W związku z katastrofalnym stanem technicznym pobliskiego klasztoru i kościoła podominikańskiego (ufundowanego w roku 1255 przez księcia Siemowita I mazowieckiego), w roku 1859 do kościoła franciszkańskiego przeniesiono szczątki Piastów mazowieckich pochowanych pierwotnie u dominikanów. W roku 1864, w ramach represji po upadku powstania styczniowego, klasztor franciszkanów został skasowany.
Wśród obiektów, które związane są z okresem piastowskim Warki należy wymienić m.in. XIII-wieczny próg z nieistniejącego kościoła dominikanów, a także tablicę pamiątkową dotyczącą przeniesienia szczątków książąt Trojdena I czerskiego i Siemowita II rawskiego (zm. 1345 - na tablicy błędna data 1343). Do prawdopodobnych pochówków u wareckich dominikanów można włączyć jeszcze Konrada II czerskiego i Bolesława Jerzego II halicko-włodzimierskiego. W Warce pochowano również Marię, żonę Trojdena I czerskiego. Z uwagi na fakt, iż daty na tablicy nie zostały przepisane z dawnych płyt nagrobnych, lecz są pochodną ówczesnej wiedzy historycznej, brak pewności, czyje szczątki faktycznie zostały przeniesione. Co więcej, pochówek Siemowita II rawskiego w Warce nie jest pewny (mógł zostać również pogrzebany w katedrze płockiej).
2018
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2018
fasada frontowa
▲ fasada frontowa
2018
próg z nieistniejącego kościoła dominikanów
▲ próg z nieistniejącego kościoła dominikanów - dawnej nekropolii Piastów mazowieckich
2018
płyta pamiątkowa na fasadzie kościoła
▲ płyta pamiątkowa na fasadzie kościoła poświęcona przeniesieniu szczątków książąt mazowieckich w roku 1859 ze zrujnowanego kościoła dominikanów

Sochaczew

Sochaczew, woj. mazowieckie, miasto powiatowe
Faktycznie pierwszym źródłem, które wspomina Sochaczew w kontekście XII-wiecznym jest Rocznik świętokrzyski nowy i to tylko w swoim jednym wydaniu, w późnym (1463-1464) rękopisie sochaczewskim:
"Roku Pańskiego 1138, w wieku 56 lat, w klasztorze braci Św. Benedykta, [pod wezwaniem] Św. Trójcy zlokalizowanym w Sochaczewie, szczęśliwie zasnął w Panu [...] B[olesław] Krzywousty."
Zgodnie z późniejszą tradycją, klasztor benedyktynów miał znajdować się w miejscu zwanym "Poświętne". Badania archeologiczne przeprowadzone po II wojnie światowej nie doprowadziły do odnalezienia rzekomego XII-wiecznego klasztoru benedyktyńskiego. Brak również pewności, że Bolesław III rzeczywiście zmarł w Sochaczewie.
Wyłączywszy powyższą niepewną relację, Sochaczew pojawia się w źródłach po raz pierwszy w roku 1221, w dokumencie Konrada I mazowieckiego. W tym czasie był już siedzibą kasztelanii. Miasto od samego początku pozostawało w rękach mazowieckiej linii piastowskiej, stanowiąc jedno z głównych centrów księstwa. Po podziale księstwa pomiędzy 1274 i 1275 rokiem, miasto przypadło Bolesławowi II płockiemu (do 1313), następnie Siemowitowi II rawskiemu (do 1345), Bolesławowi III płockiemu (do 1351), Kazimierzowi I warszawskiemu (do 1355), by ostatecznie trafić pod władzę Siemowita III Starszego, który to władca prawdopodobnie nadał miastu przywilej lokacyjny (przed 1368 rokiem). W roku 1377, z inicjatywy Siemowita III w Sochaczewie powstał tzw. Statut Sochaczewski - pierwszą w historii Mazowsza kodyfikację prawa sądowego. W roku 1434 roku książę Siemowit V rawski dokonał potwierdzenia praw i przywilejów swoich poprzedników, przede wszystkim potwierdził lokację miasta na prawie chełmińskim. Koniec piastowskich rządów w ziemi sochaczewskiej nastąpił w roku 1476, kiedy księżna Anna oleśnicka, wdowa po Władysławie I płockim zdecydowała o jej przekazaniu Królestwu Polskiemu. Wkrótce król Kazimierz IV Jagiellończyk inkorporował Sochaczew (wraz z okręgiem) do Korony, pomimo sprzeciwu pozostałych książąt mazowieckich.
Najważniejszych zabytkiem Sochaczewa bezpośrednio związanym z piastowską historią miasta jest zamek. Pierwszym założeniem obronnym na polodowcowym wzgórzu nad Bzurą był drewniano-ziemny gród zbudowany w XII wieku. Stanowił on siedzibę kasztelanii. W roku 1286, w wyniku najazdu księcia Konrada II czerskiego, Litwinów i Rusinów na władztwo Bolesława II płockiego, gród sochaczewski został doszczętnie zniszczony. Odbudowa warowni nastąpiła w późniejszym okresie i z powodu braku stosownych źródeł, nie można wskazać ani przybliżonego okresu tej inwestycji ani nawet osoby fundatora. Mógł to być Bolesław II płocki (lata 1286-1313), Siemowit II rawski (lata 1313-1345), Kazimierz I warszawski (1345-1355) albo Siemowit III Starszy (po 1355). Nowy zamek wzniesiony został z cegły na planie trapezu i posiadał dwie wieże: wschodnią oraz północną, które początkowo nie wystawały ponad poziom murów obwodowych. Pozostałe obiekty warowni zbudowane była z drewna. Z tego samego budulca wkrótce wykonano dodatkową kondygnację wież. Gdy w roku 1476 Sochaczew włączony został do Królestwa Polskiego, zamek stał się siedzibą królewskich starostów. Kolejni starostowie przebudowywali i rozbudowywali obiekt, jednak zakres prac i inwestycji nie mógł był znaczny, skoro w dokumencie z 1599 roku wspomniano o murach zewnętrznych, w obrębie których istniała tylko drewniana zabudowa. Dopiero na początku XVII wieku (przed 1630 rokiem) starosta Stanisław Radziejowski znacząco przebudował warownię. Piastowski zamek rozebrano aż do fundamentów, pozostawiając jedynie basztę północną. Zamek stał się całkowicie murowaną trójskrzydłową rezydencją z reprezentacyjnym skrzydłem zachodnim. Niestety, w czasach Potopu szwedzkiego sochaczewskie założenie zostało zniszczone i w późniejszym okresie nie podjęto prób jego rekonstrukcji. Pod koniec wieku XVIII starosta sochaczewski Walewski wzniósł nowy pałac, a mury dawnego zamku rozebrał. W wyniku ostrzału wojsk pruskich w roku 1794 (podczas powstania kościuszkowskiego), obiekt ten również uległ zniszczeniu. Od tamtego czasu pozostaje w ruinie. Obecny wygląd zabytku to efekt prac zabezpieczających przeprowadzonych w XXI wieku, które poprawiły kondycję mocno już zniszczonej warowni. Należy podkreślić, iż widoczne fragmenty ścian zamku to nie są pozostałości zamku piastowskiego ani zamku Radziejowskiego, lecz mury nowożytne, uzupełnione podczas prac rekonstrukcyjnych z 2013 roku.
2020
piaskowcowy pomnik z roku 1933 odnoszący się do rzekomego miejsca śmierci księcia Bolesława III Krzywoustego
▲ piaskowcowy pomnik z roku 1933 odnoszący się do rzekomego miejsca śmierci księcia Bolesława III Krzywoustego
2020
tablica na pomniku
▲ tablica na pomniku
2020
widok ogólny zamku
▲ widok ogólny zamku
2020
widok wzgórza zamkowego od strony południowo-wschodniej
▲ widok wzgórza zamkowego od strony południowo-wschodniej
2020
widok zamku od strony południowo-zachodniej
▲ widok zamku od strony południowo-zachodniej
2019
skrzydło zachodnie
▲ skrzydło zachodnie
2019
skrzydło zachodnie
▲ skrzydło zachodnie
2019
skrzydło południowe
▲ skrzydło południowe

Liw

Liw, woj. mazowieckie, pow. węgrowski - zamek książęcy
Początki murowanego (ceglanego) zamku w Liwie łączone są z osobą księcia Janusza I Starszego, który ok. 1429 roku nakazał mistrzowi Niclosowi (Mikołajowi) wzniesienie obiektu obronnego nad rzeką Liwiec (była to rzeka graniczna pomiędzy Mazowszem i Litwą). Obiekt wzniesiono na sztucznej wyspie zabezpieczonej drewnianymi palami. Założony był na planie zbliżonym do kwadratu, z murowanym budynkiem przy północnym murze. Wnuk i następca księcia Janusza, Bolesław IV warszawski znacząco obniżył finansowanie rozpoczętej już budowy przez co pierwszy zamek nie posiadał wieży, a wysokość murów została ograniczona do 6 metrów. Drugi etap rozbudowy założenia przeprowadzono ok. 1512 roku, podczas regencji księżnej Anny Radziwiłłówny, wdowy po Konradzie III Rudym. Znaczącą podwyższono mury (do wysokości 12 metrów), a także wzniesiono wieżę w miejscu dawnego występu bramnego, tworząc w ten sposób wieżę bramną, dodatkowo chronioną przez most zwodzony. Wewnątrz murów rozbudowano północny budynek o dodatkową kondygnację, dzięki czemu powstał rezydencjonalny Dom Wielki. Na dziedzińcu wzniesiono również gospodarczy ceglany Dom Mały oraz drewniany spichlerz. Po śmierci w roku 1526 Janusza III i Stanisława, ostatnich męskich przedstawicieli książęcej mazowieckiej linii piastowskiej, ziemia liwska została przez króla Zygmunta I Starego przekazana w zarząd Annie, siostrze zmarłych książąt. Ostatnia Piastówna mazowiecka otaczała opieką zamek liwski, jednak już w roku 1537, po swoim zamążpójściu, została zmuszona do zwrotu władztwa Królestwu Polskiemu. Kolejną kobietą, która odegrała ważną rolę w historii zamku była królowa Bona Sforza. W latach 1545-56, kiedy zarządzała m.in. również ziemią liwską, zrealizowała kolejny etap przebudowy zamku, przekształcając dotychczasową bramę w kilkukondygnacyjną wieżę bramną zwieńczoną hełmem. Na zwieńczeniach murów zlikwidowano gotycki krenelaż. W późniejszych latach obiekt nie był już rozbudowywany, przez co w czasach Potopu szwedzkiego gotycko-renesansowy zamek nie stanowił już żadnego wyzwania militarnego dla armii szwedzkiej. Został on w roku 1657 ostrzelany z dział, zdobyty i spalony. Kolejne zniszczenia zamku dokonały w latach 1700 i 1703 również były dziełem oddziałów szwedzkich. Obiektu nie odbudowywano, lecz w miejscu Domu Wielkiego wzniesiono drewniany budynek, który pełnił rolę kancelarii starościńskiej. W roku 1782 na miejscu Domu Małego naprzeciwko drewnianej kancelarii wzniesiono murowany barokowy dwór, który stał się siedzibą starosty i sądu ziemskiego. W okresie zaborów zamek liwski utracił swoje znaczenie administracyjne, bowiem władze przeniesione zostały do Siedlec. Przyczyniło się to do opuszczenia barokowego dworu i ostatecznie jego rozbiórki w połowie XIX wieku. Również pozostałości zamku ulegały degradacji. W okresie II wojny światowej zaistniało realne zagrożenie całkowitej rozbiórki reliktów zamku przez władze okupacyjne, celem wykorzystania budulca do budowy obozu zagłady w Treblince. Dzięki fortelowi lokalnego archeologa Otto Warpechowskiego, który przekonał Niemców, iż zamek w Liwie jest ruiną warowni krzyżackiej, udało się uratować zabytek (a nawet częściowo zabezpieczyć przez degradacją). Częściowa odbudowa zamku zakończyła się w roku 1961. Obecny wygląd zabytku to efekt gruntownej rewitalizacji, która zakończyła się w roku 2019.
2021
widok od strony południowo-wschodniej
▲ widok od strony południowo-wschodniej
2021
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2021
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2021
widok od strony północno-wschodniej
▲ widok od strony północno-wschodniej
2021
widok ogólny
▲ widok ogólny
2021
pozostałości 'Domu Wielkiego'
▲ pozostałości Domu Wielkiego
2021
pozostałości 'Domu Wielkiego' i wieża
▲ pozostałości Domu Wielkiego i wieża
2021
wieża
▲ wieża

Nowe Miasto

Nowe Miasto, woj. mazowieckie, pow. płoński - kościół Św. Anny
Pierwsza parafia w Nowym Mieście erygowana została przez biskupa płockiego Ścibora z Radzymina w roku 1388. Około 1471 roku - prawdopodobnie z fundacji księżnej Barbary Olelkówny, żony Bolesława IV warszawskiego (będącej również córką bratanka króla Władysława II Jagiełły), wzniesiono nową murowaną (późnogotycką) świątynię. W kościele tym pochowano fundatorkę (zmarła między 1488 a 1492 rokiem). Obecny wygląd obiektu to efekt szeregu przebudów związanych przede wszystkim z likwidacją zniszczeń wojennych (szczególnie Potopu szwedzkiego, ale również II wojny światowej). W roku 2014 w kościele odsłonięto płytę pamiątkową poświęconą pochówkowi księżnej-fundatorki.
2021
fasada południowa
▲ fasada południowa
2021
fasada frontowa (zachodnia)
▲ fasada frontowa (zachodnia)
2021
ołtarz główny
▲ ołtarz główny (widoczna płyta pamiątkowa księżnej Barbary Olelkówny wmurowana w podłodze)

Błonie

Błonie, woj. mazowieckie, pow. warszawski zachodni - grodzisko średniowieczne
Gród na naturalnym wzniesieniu moreny czołowej nad rzeką Utratą powstał w wieku XIII, w miejscu istniejącej już wcześniej warowni. Badania archeologiczne potwierdziły w tym miejscu pozostałości osadnictwa z VIII wieku. Nie jest znana osoba fundatora tego XIII-wiecznego założenia. Większość historyków opowiada się za Siemowitem I mazowieckim albo jego najstarszym synem, Konradem II czerskim (o którym wiadomo z pewnością, że ufundował w Błoniu kościół). Być może jednak obiekt jest nieco starszy i należy go łączyć z działalnością fundacyjną Konrada I mazowieckiego z I połowy wieku XIII.
Gród był dwuczęściowy: po stronie południowej ulokowano jego najważniejszą część, gdzie wzniesiono ceglany budynek - prawdopodobnie siedzibę książęcą albo kasztelańską. Ta część warowni oddzielona została od podgrodzia wewnętrzną suchą fosą i wałem. Samo podgrodzie znajdowało się w północnej części założenia. Całość otoczona była wysokim wałem oraz fosą wypełnioną wodą z pobliskiej rzeki. Gród funkcjonował jeszcze w wieku XIV, lecz wkrótce utracił całkowicie znaczenie w związku z rozwojem pobliskiego miasta lokacyjnego. Obecne pozostałości dawnego założenia pierwszych Piastów mazowieckich to czytelne, wysokie obwałowania, nazwane przez lokalną ludność Łysą Górą.
2020
widok ogólny od strony zachodniej
▲ widok ogólny od strony zachodniej
2020
widok ogólny od strony zachodniej
▲ widok ogólny od strony zachodniej
2020
widok ogólny od strony zachodniej
▲ widok ogólny od strony zachodniej
2020
widok ogólny od strony północnej
▲ widok ogólny od strony północnej

Chlewnia (obecnie: Chlebnia)

Chlebnia, woj. mazowieckie, pow. grodziski, gm. Grodzisk Mazowiecki - grodzisko średniowieczne
Dwuczłonowy gród na terenie obecnej wsi Chlebnia (do roku 1965 Chlewnia) powstawał etapowo. W IX-X wieku istniała tu wczesnośredniowieczna osada otwarta zlokalizowana w miejscu, w którym już uprzednio (koniec epoki brązu/początek epoki żelaza) ludność kultury łużyckiej miała również swoją otwartą osadę. W XI albo XII wieku wzniesiono gród pierścieniowaty. W wieku XIII warownię rozbudowano o kolejny człon z gródkiem stożkowym, przez co ostatecznie wał zewnętrzny warowni uzyskał kształt ósemki. W bliskim sąsiedztwie tego założenia funkcjonowały w średniowieczu otwarte osady i cały ten zespół miał wpływ na nadanie nazwy miastu, które powstało w pobliżu - Grodziskowi Mazowieckiemu. Nie są znani fundatorzy i właściciele grodu, lecz prawdopodobnie była to inwestycja prywatna, rycerska, bowiem żadne ze źródeł nie wiąże tego założenia z Piastami. Gród spłonął w wieku XIII i został opuszczony. Pozostały czytelne w terenie obwałowania, nazwane przez lokalną ludność Szwedzkimi Górami (ma to prawdopodobnie związek z wtórnym wykorzystaniem wałów do budowy obozu w czasu Potopu szwedzkiego).
2020
widok ogólny
▲ widok ogólny
2020
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2020
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2020
widok od strony północno-wschodniej
▲ widok od strony północno-wschodniej

Grodzisk

Grodzisk, woj. mazowieckie, pow. węgrowski, gm. Grębków - grodzisko średniowieczne
Gród na terenie obecnej wsi Grodzisk (od którego otrzymała ona swoją nazwę) powstawał etapowo. W X-XI wieku istniała tu osada zlokalizowana w miejscu, w którym już uprzednio (epoka żelaza) ludność kultury przeworskiej miała swoją otwartą osadę. Założenie wczesnośredniowieczne (o powierzchni ok. 2,5 ha) od strony północnej i zachodniej otaczał gliniany wał, którego szerokość u podstawy wynosiła ok. 9 metrów. Wał ten wzmocniony był palami dębowymi oraz kamieniami. Od strony południowej oraz wschodniej obiekt chroniony był naturalną skarpą wznoszącą się na meandrującą rzeką Liwiec. Gród prawdopodobnie pełnił wówczas funkcję okresowego schronienia dla okolicznej ludności podczas zagrożeń (najazdów), bowiem podczas badań archeologicznych nie natrafiono na ślady zabudowy ani większych skupisk ceramiki z tego okresu. W wieku XI założenie zostało przebudowane i umocnione nowym wałem i fosą, tym razem obiegającymi cały gród, przy czym dawny wał północny i zachodni został wytyczony po nowym śladzie, dzięki czemu powierzchnia grodu uległa zwiększeniu do ok. 4,5 ha. Inwestycja w mazowiecki gród nad Liwcem łączona jest z Piastami, umacniającymi wschodnie tereny swojego władztwa. Na majdanie wzniesiono zabudowania - co najmniej 2 budynki (ziemianki) oraz jamę gospodarczą. Obiekt posiadał również własne ujęcie wody (studnię albo źródło). Kres istnieniu założenia przyniósł przełom XII i XIII wieku. Prawdopodobnie przyczyną upadku grodu był pożar. Obiektu nie odbudowano. Zapewne wskutek zmiany przebiegu Liwca utracił on swoje właściwości obronne i administracja książęca zdecydowała o przeniesieniu się do bardziej dogodnej lokalizacji (zamek w Liwie).
2021
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2021
widok od strony zachodniej
▲ widok od strony zachodniej
2021
widok od strony południowo-zachodniej
▲ widok od strony południowo-zachodniej
2021
widok od strony wschodniej
▲ widok od strony wschodniej

Opinogóra (obecnie: Opinogóra Górna)

Opinogóra Górna, woj. mazowieckie, pow. ciechanowski - miejsce śmierci księcia Bolesława IV warszawskiego
Opinogóra w latach 1421-1526 należała do domeny książąt mazowieckich. W miejscu tym wzniesiono dworek myśliwski. Jan Długosz w swojej kronice pod rokiem 1454 zapisał następujące zdanie: Książę Bolesław mazowiecki dnia dziesiątego września zmarł religijnie i pobożnie w swoim dworze Opinogóra i został pochowany w kolegiacie warszawskiej. Do wydarzenia tego odniósł się XIX-wieczny właściciel majątku w Opinogórze, gen. Wincenty Jan Krasiński (ojciec jednego z trzech wieszczów narodowych, Zygmunta Krasińskiego). W roku 1838 u stóp wzgórza zamkowego ufundował pomnik w kształcie krzyża z łacińską inskrypcją: BOLESLAO IV DUCI MAZOVIAE RUSSIAQUE TERARUM NEC NON VARSAVIENSI I. N. C. DOMINO PRIMO PALATINO OPTIMO LEGISLATORI SPLENDORE OBLATI SIBI SCEPTRI REGNI POL. NON SEDUCTO POST XXVI ANNOS LAUDATISSIMI REGIMINIS OPINOGORA A. MCDLIV DEFUNCTO H. M. P. VINC. CORVINUS COMES A CRASNE IN OPINOGORA KRASINSKI MDCCCXXXVIII (Bolesławowi IV księciu ziem Mazowsza i Rusi, a także panu warszawskiemu, pierwszemu palatynowi, najlepszemu prawodawcy, którego nie uwiódł blask ofiarowanego mu berła Królestwa Polskiego, po 26 latach chwalebnych rządów zmarłemu w Opinogórze roku 1454 pomnik ten postawił Wincenty Korwin hrabia z Krasnego w Opinogórze 1838).
2021
pomnik upamiętniający śmierć Bolesława IV warszawskiego
▲ pomnik upamiętniający śmierć Bolesława IV warszawskiego
2021
fragment pomnika - inskrypcja
▲ fragment pomnika - inskrypcja
2021
fragment pomnika - orzeł piastowski
▲ fragment pomnika - orzeł piastowski

po roku 1529*

*po prawnej inkorporacji Mazowsza do Korony Polskiej

Brochów

Brochów, woj. mazowieckie, pow. sochaczewski - kościół obronny Św. Jana Chrzciciela i Św. Rocha
Pierwszy murowany kościół w Brochowie powstał w roku 1331, zastępując użytkowany do tej pory obiekt drewniany z początku XII wieku. Już w roku 1356 w źródłach historycznych pojawia się informacja o proboszczu brochowskim (który był jednocześnie kapelanem księcia Siemowita III Starszego), zatem świątynia miała już wówczas znaczną rangę kościoła parafialnego. Najważniejszą przebudowę przeprowadzono już po włączeniu Mazowsza do Korony Polskiej, z inicjatywy wojskiego warszawskiego Jana Brochowskiego h. Prawdzic. W latach 1551-61 w wyniku prac prowadzonych pod nadzorem wybitnego architekta Jana Baptysty Wenecjanina (twórcy m.in. warszawskiego barbakanu), do istniejącej bryły kościoła dobudowano dwie nawy boczne oraz dwie narożne cylindryczne wieże. Wzniesiono także wieżę nad absydą w prezbiterium. Obiekt zyskał wówczas charakter obronny, co dodatkowo akcentowały okna strzelnicze w gankach. W połowie wieku XVII założenie otoczono dodatkowo murem z narożnymi bastionami i znajdującymi się z nim okienkami strzelniczymi. W następnych latach obiekt wielokrotnie był uszkadzany i niszczony podczas działań wojennych (szczególnie podczas Potopu szwedzkiego, I wojny światowej i II wojny światowej). Obecny wygląd świątyni to efekt odbudowy przeprowadzonej w latach 1946-49 i późniejszych prac rekonstrukcyjnych.
W kościele brochowskim w Wielkanoc roku 1810 ochrzczony został Fryderyk Franciszek Chopin, późniejszy wybitny kompozytor i pianista (okresowo związany z francuską pisarką George Sand, praprawnuczką króla Augusta II Mocnego).
2021
fasada frontowa (zachodnia)
▲ fasada frontowa (zachodnia)
2021
fasada frontowa (zachodnia)
▲ fasada frontowa (zachodnia)
2021
fasada frontowa (zachodnia)
▲ fasada frontowa (zachodnia)
2021
widok ogólny
▲ widok ogólny
FOTO.POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis stanowi część niekomercyjnego portalu poczet.com, który wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowa
do góry