Leszek I Biały
Tymczasem książę Lestek wzrastał w latach i mądrości, chłopcem jeszcze będąc zaprawiał się pilnie w łowach. Rychło nabrał w tym sporej wprawy i rwał się do władania bronią. A chociaż nie był jeszcze nawet giermkiem, a cóż dopiero rycerzem, okazywał zawczasu chwalebne znamiona rycerskości.
Mistrza Wincentego Kronika Polska
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
Kazimierz II Sprawiedliwy | Helena, córka Konrada II Przemyślidy, księcia znojemskiego |
życie |
---|
1184/1185 - 23/24 XI 1227 (Marcinkowo k. Gąsawy) |
małżeństwa |
---|
- ⚭ 1207/8 - 1209: nieznana z imienia, córka Ingwara Jarosławowicza, księcia łuckiego
- związek niepewny; możliwe również zaręczyny; teoria, iż Leszek był dwukrotnie żonaty powstała na kanwie dwóch nieoczywistych zapisek źródłowych:
- "Kronika halicko-wołyńska": Światosława schwytali i powiedli go w Lachy. Aleksander zaś siadł we Włodzimierzu [...] Pojął u niego Lestko córkę i opuścił ją.
- "Kronika" Jana Długosza: Toteż za radą doradców Leszek Biały pojął za żonę Grzymisławę córkę księcia Rusi Jarosława, dziewczynę znakomitą zarówno ze względu na ród, jak obyczaje i urodę.
- ⚭ 1207 (albo 1208/10) - 1227: Grzymisława, córka Ingwara Jarosławowicza, księcia łuckiego albo Jarosława Włodzimierzowicza, b. księcia nowogrodzkiego
- możliwe, iż Grzymisława była jedyną żoną Leszka
|
potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
- Salomea (1211/12 - 10 albo 17 XI 1268)
Bolesław (21 VI 1226 - 7 XII 1279)
|
1194
📖
Gdy więc odbyły się obrzędy pogrzebowe, ten czcigodny biskup krakowski Pełka, założywszy wpierw z panami naradę o następstwie w królestwie, zwołuje wszystkich na wiec. [...]
I wtedy wzbił się ku niebu zgodny okrzyk ogólnej radości: "Niech żyje! niech żyje książę Lestek na wieki!" I wszystkich ogarnęła ogromna radość i tak podniosły nastrój, jak gdyby przedtem wcale nie zaznali udręki bólu. Tak wielką słodycz, tak wielką miłość, tak wielkie przywiązanie wszyscy okazywali sierotom, że ani [cudze] względy, ani nienawiść, ani utrapienie, ani miecz, ani chęć zysku, ani okolicznościowa potrzeba nie odwiodłyby ich od ich boku ani od uległości. Dlatego pierwszy z dostojników, ów komes Mikołaj, gorąco wszystkim dziękując, przypomina wszystkim i poucza o stałości i obowiązku wierności; aby zaś nikt nie mógł zmienić swego zdania, zobowiązuje wszystkich uroczystą przysięgą. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(5 V) Śmierć
Kazimierza Sprawiedliwego.
- (V) Biskup krakowski Pełka zwołuje wiec w sprawie następstwa tronu w Krakowie.
- Nieletni Leszek obejmuje tron krakowski (pozostając pod opieką matki Heleny oraz wojewody Mikołaja i biskupa Pełki).
- Mieszko III zagarnia Kujawy.
1195
-(lato)
Mieszko III z synem
Bolesławem i
Mieszko Laskonogi z bratankiem
Jarosławem wyprawiają się na Kraków.
- (13 IX) Bitwa nad Mozgawą (przy wsparciu księcia włodzimierskiego, Romana).
- Wojska wielkopolskie i śląskie wycofują się z Małopolski.
1196/1198
📖
[Mieszko] mówi, że wcale nie uwodzi go zaszczyt panowania, lecz zatroskany jest o spokój królestwa, a nawet o nią samą i o większe bezpieczeństwo jej synów. I na razie nie pragnie nic innego, jak tylko tyle, aby za jego życia doszczętnie wygasło zarzewie wszelkich waśni i aby na przyszłość przy jakiej bądź sposobności nie powstał zapłon. Twierdzi, że to nie może stać się inaczej jak tylko tym sposobem: "Niech syn twój odstąpi mi pryncypat, a ja przybiorę go za syna. I gdy następnie odznaczę go pasem rycerskim, przywrócę mu go, a jego samego ustanowię prawomocnym obyczajem dziedzicem tak, aby godność krakowska, ba, pryncypat nad całą Polską utwierdził się w twoim rodzie przez nieprzerwane następstwo. [...]
A ponieważ niepodejrzliwa jest łatwowierność niewiast i latorośle dają się nagiąć jak wosk, [więc] matka i synowie tym upojeni postanawiają na jakiś czas ustąpić z panowania: bezpieczniej będzie szanować stryja jak ojca niż stale mieć w nim wroga; i lepiej rządzić z łaski stryja niż być wciąż zależnym od upodobania pospólstwa. [...] Tak więc Mieszko osiąga godność zwyczajowo i uroczyście. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
1195. [...] następnie Mieszko zdobył Kraków. - Rocznik kapituły krakowskiej
---
1196. Książę Mieszko objął władzę w Krakowie. - Rocznik krótki-Rokowania
Mieszka III z księżną Heleną.
- Mieszko III odzyskuje Kraków (z tytułu opieki nad małoletnim Leszkiem).
📖
Ponieważ bowiem zaczął [Mieszko] czyhać i dybać na cudze bogactwa i dostatki, żeby je sobie pod jakimkolwiek pozorem przywłaszczyć, nie mogący tego ścierpieć obywatele wypędzają go z Krakowa i z powrotem przyjmują księcia Lestka. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Wygnanie
Mieszka III z Krakowa (m.in. z powodu niewywiązania się z obietnicy pasowania Leszka na rycerza i ustanowienia go swoim dziedzicem w Krakowie).
1199
📖
Atoli widząc, że siły jego nie sprostają innym, [Roman] usilnie błaga księcia Lestka, aby zobowiązał go na zawsze do służby sobie, aby ta jego podległość jemu samemu oddała władzę nad wszystkimi książętami Rusinów i krainą Partów, byleby tylko nie ustanawiał go księciem Halicza, lecz swoim namiestnikiem. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Roman, książę włodzimiersko-wołyński zabiega u Leszka i możnowładców małopolskich o militarne wsparcie w swych dążeniach do objęcia władzy w Haliczu.
📖
Nadciągają tedy oddziały, łączą się w szyki, wojsko wyrusza na Halicz. [...]
Najważniejsze [...] grody nie poddały się potulnie, lecz powstając stawiły hardy opór. Gdy je tedy zniszczyli i podbili, postanowili ścisnąć oblężeniem Halicz. Atoli napotkali tam nieprzeliczone siły wroga, zgromadzone i kłębiące się niby piasek. Książę Lestek rozkazał przez swoich [ludzi] ich wezwać, aby natychmiast wyszli z granic Halicza albo byli gotowi do bitwy. Oni odpowiedzieli: "Bitwy, bitwy [żądamy] natychmiast!" Jednakże ta ich zuchwałość trwała krótko jak dym. Skoro tylko zabłysły żelazne zastępy Polaków, cała zapalczywość owego tłumu do cna ostygła, tak iż wcale już nie myśleli o bitwie, lecz o ucieczce, ucieczce natychmiast! [...] Haliczanie jeszcze niżej niż przedtem ścielą się do stóp Lestka. I już nie z obłudą, lecz z największą czołobitnością domagają się, aby im mianował księcia, ponieważ widzą, że siły ich książąt, w których potędze pokładali ufność, całkiem zmarniały, i muszą przyjąć księcia Romana, którego z bliska więcej się bali niż gromu. [...]
Tak przeto mimo ogólnego oporu wielmożów Rusinów książę Lestek mianuje Romana księciem Halicza. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Wyprawa na Ruś Halicką w celu intronizacji Romana.
- Wojska Leszka zdobywają Halicz i osadzają Romana na tamtejszym tronie.
1199/1200
📖
[Mieszko] ucieka się do matki młodzieńców krokami tej samej przebiegłości, doszukuje się u niej i doprasza rady i pomocy. [...] I dlatego [księżna] nakłania wszystkich, aby dali przyzwolenie życzeniom starca, aby niewinny mąż skazany został na wieczne wygnanie. Znowu więc układają się w ten sposób, że [Mieszko] natychmiast zwróci Kujawy, do końca życia będzie panował w Krakowie, atoli książę Lestko nastąpi po nim podług jego ustanowienia. [...]
[Mieszko] objął panowanie nad dzielnicą krakowską, lecz z taką samą sumiennością dotrzymywał wiary drugiej ugodzie jak i pierwszej. Ani bowiem Lestka nie ustanowił dziedzicem Krakowa, ani mimo przyrzeczenia o zwrócenie Kujaw nie zadbał. Owszem, zajął nawet niektóre grody synowców, mianowicie Wiślicę i trzy inne, twierdząc, że należą do prowincji krakowskiej i że nie powinno się było oddzielać członków od głowy. Te grody dzięki długim naradom i usiłowaniom panów z trudem zostały wreszcie oddane i Kujawy zwrócone. Tak więc Mieszko Stary opanował Kraków. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Ponowienie rokowań
Mieszka III z księżną Heleną.
- Powrót Mieszka III do władzy w Krakowie w zamian za zwrot Kujaw.
-(11 VIII 1199/11 VIII 1200) Podział władztwa z bratem
Konradem.
- Leszek przejmuje ziemię sandomierską.
1202
📖
Panowie krakowscy wysyłają przeto posłów do księcia Lestka ofiarowując mu najwierniejsze posłuszeństwo i pryncypat. Lecz wmieszała się odrobina kwasu, który zakwasił całe ciasto. Był bowiem pewien mąż szlachetnego rodu, nieskazitelnego charakteru, dzielny w radzie, powabem wszelkich cnót znakomity, imieniem Goworek, który wtedy sprawował u księcia Lestka godność palatyna, a nawet na jego orzeczenie poruszały się zawiasy wszystkich godności. Między nim a palatynem Mikołajem nie wiem jaki złowrogi los wzniecił nieubłaganą niezgodę, spowodowaną może przez podstępnych zauszników, którzy starają się [okazywać] zawiść cnotom i zasiewać między zboże zgubny kąkol. Pod tym więc tylko warunkiem Mikołaj przyrzeka swą uległość i wyraża zgodę na wprowadzenie księcia Lestka na tron, że oddali od siebie i wygna komesa Goworka. [...]
Na to książę Lestek: " [...] Z dala niech jednak będą od księcia wszelkiego rodzaju targi! Z dala niech będzie nieuczciwe kupczenie. [...] Innego więc niż księcia Lestka niech sobie szukają krakowianie, który by odpowiadał ich żądaniom!". Gdy to usłyszeli, wysyłają posłów do Władysława, syna Mieszka, jak gdyby dotąd nigdy jeszcze nie naradzali się nad elekcją. Zapewniają, że wierność przyrzeczoną ojcu winni okazać synowi. [...]
Tak więc w obliczu całej Polski, za zgodą książąt i wielmożów oraz całego rycerstwa, od pieszego woja aż po najwyższego [dowódcę], pryncepsem Krakowa ustanowiono księcia Władysława. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(13 III) Śmierć
Mieszka III.
- Leszek odrzuca propozycję uzyskania tronu krakowskiego za cenę oddalenia swego palatyna Goworka.
- Władzę nad Krakowem (zaproszony przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Gryfitę) obejmuje Władysław Laskonogi.
1202 albo 1206
📖
Po śmierci Mikołaja, komesa kasztelana krakowskiego, ktory dowolnie książąt usuwał, a innych na ich miejsce wyznaczał, możnowładcy ziemi krakowskiej wraz z ich biskupem Pełką odmawiają księciu Władysławowi wiernej uległości i stanowczo wzbraniają się od uznania go za księcia. Wkrótce zaś wyprawiają posłów do Leszka do Sandomierza prosząc go, aby nie uchylał się od przyjęcia pryncypatu krakowskiego. On przybywszy do Krakowa przez wszystkich dostojników z honorami został przyjęty jako książę Krakowa, Władysława zaś usunięto i zupełnie wygnano z ziemi krakowskiej. - Kronika wielkopolska
---
1202. Książę Mieszko, brat Kazimierza, zmarł. Książę Leszek syn tegoż Kazimierza nastąpił w Krakowie. - Rocznik kapituły krakowskiej-Śmierć wojewody krakowskiego Mikołaja Gryfity.
1205
📖
W tym czasie Roman, zwany często najpotężniejszym księciem Rusi, odmawia danin księciu Leszkowi i zuchwale zebrawszy niezliczone wojsko potężnym oddziałem niespodziewanie najeżdża granice Polski. Gdy wieść o tym doszła do uszu Leszka, natychmiast zebrawszy niewielką gromadę zbrojnych zabiega mu [Romanowi] drogę pod Zawichostem i rzuca się na niego, porywa [go] i obala. Widząc to Rusini, którzy najpierw z butną przyszli miną, w wielkiej liczbie ranni i zabici, wraz z księciem swym Romanem śmiercią polegli. - Kronika wielkopolska-Najazd Romana halicko-włodzimierskiego na ziemię sandomierską (sprowokowany zapewne przez
Władysława Laskonogiego).
- (19 VI) Zwycięstwo połączonych wojsk Leszka i Konrada mazowieckiego pod Zawichostem.
- Śmierć Romana halicko-włodzimierskiego.
1206
-Spotkanie z królem Węgier, Andrzejem II pod Włodzimierzem (na Wołyniu).
- Podział stref wpływów na Rusi halicko-włodzimierskiej.
- Leszek odzyskuje wpływ na księstwo włodzimierskie.
-Światosław Igorewic zajmuje Włodzimierz Wołyński.
- Leszek udziela schronienia wdowie (z dziećmi) po Romanie halicko-włodzimierskim.
1207
-(4 I) Papież Innocenty III zatwierdza rządy Leszka w Krakowie.
📖
1207. Fulko biskup krakowski umiera.
1208. Wincenty [Kadłubek] wybrany kanonicznie, przez papieża Innocentego [III] zatwierdzony i przez Henryka [Kietlicza] arcybiskupa na biskupstwie krakowskim konsekrowany. - Rocznik kapituły krakowskiej-(11 IX) Śmierć biskupa krakowskiego Pełki (Fulka).
- Leszek rezygnuje z inwestytury świeckiej biskupa krakowskiego.
- (1208) Pierwszy kanoniczny wybór biskupa (kapituła wybiera mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem).
📖
Tegoż roku Aleksander Wsiewołodowicz Bełski przywiódł sobie na pomoc Leszka, króla polskiego, prosząc, aby go posadził we Włodzimierzu. Leszko zaś przyszedłszy z Lachami, wziął gród Włodzimierz pod Światosławem Igorewiczem i wiele w nim zła wyrządził, grabiąc i zabijając, i posadził w nim Aleksandra na władaniu. - Latopis hustyński-(jesień) Wyprawa zbrojna Leszka i
Konrada na Włodzimierz Wołyński.
- Osadzenie wdowy po Romanie halicko-włodzimierskim i jej dzieci w Brześciu.
- Wprowadzenie Aleksandra Wsiewołodowicza na tron książęcy we Włodzimierzu Wołyńskim.
- Pojmanie Światosława Igorewica i wspierającego go księcia pińskiego, Włodzimierza.
- Zawarcie układu sojuszniczego z księciem łuckim, Ingwarem Jarosławowiczem.
- Usunięcie Aleksandra Wsiewołodowicza z tronu włodzimierskiego i osadzenie na nim Ingwara.
- Małżeństwo/zaręczyny (?) z nieznaną z imienia córką Ingwara (?).
przed 1210 (?)
-(/jesień 1209) Leszek oddala żonę/narzeczoną (?).
1207 (albo 1208/1210)
-Małżeństwo z Grzymisławą, córką Ingwara Jarosławowicza łuckiego albo Jarosława Włodzimierzowicza,
b. księcia nowogrodzkiego.
1210
📖
Powiadomił nas kochany syn książę Śląska, że gdy Bolesław [Krzywousty], niegdyś książę Polski, dał każdemu z synów określoną dzielnicę w Polsce, zarządził zastrzegłszy główny gród Kraków dla najstarszego wiekiem by zawsze ten, który z jego rodu będzie starszy urodzeniem, dzierżył tenże gród, tak że jeśliby najstarszy umarł lub zrzekł się prawa tego, ma wejść w posiadanie tego grodu ten, kto po nim będzie najstarszy z całego rodu. [...]
Dlatego wam bracia, polecamy tym pismem apostolskim, byście przeprowadzili przy pomocy klątwy apostolskiej bez możności apelacji ścisłe przestrzeganie zarządzenia dotyczącego senioratu [...] - fragment bulli Innocentego III z 9 czerwca 1210 roku-Starania
księcia Śląska (prawdopodobnie
Mieszka Laskonogiego) w Rzymie o odnowienie senioratu.
- (9 VI) Papież Innocenty III wydaje bullę nakazującą przestrzeganie zasady senioratu (tzw. bulla Significavit nobis).
-(29 VII) Synod i zjazd książąt piastowskich w Borzykowej.
- Przywilej borzykowski dla Kościoła polskiego.
- (21 IV 1211) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju.
-Zajęcie Krakowa przez
Mieszka Laskonogiego.
1211
-(16 V) Śmierć
Mieszka Laskonogiego.
- Leszek powraca na tron krakowski.
📖
Stąd poszli ku Zwienigrodowi. Zwienigrodcy zaś krzepko walczą z nimi i nie puszczają ich ku grodowi ani ku ostrogowym wrotom. Oni tedy stoją obok grodu. [...] A od Lestka z Lachów, Sydusław Bernatowicz z licznymi Polanami [...] - Kronika halicko-wołyńska-(lato) Leszek wysyła wojska (pod dowództwem Sulisława Bernatowicza) na Ruś Halicką, wspierając wyprawę węgierską przeciwko książętom halickim, synom Igora Światosławowicza.
- (/IX) Oblężenie Zwienigrodu.
1212
📖
W tymże roku przyszedł Leszko do Bełza nakłoniony przez Aleksandra. Aleksander bowiem chciał zła dla Romanowiczów. I zajął Bełz [Leszko] i dał Aleksandrowi. - Kronika halicko-wołyńska-Wyprawa interwencyjna na Ruś.
- Leszek zajmuje Bełz i osadza w nim Aleksandra Wsiewołodowicza.
- Zajęcie grodów w Ugrowsku, Wereszynie, Stołpiu i Kumowie.
-(24 V) Wiec w Mąkolnie z
Konradem mazowieckim i
Mściwojem I gdańskim.
1214
📖
Lestko zaś wziął Daniela z Kamieńca, a Aleksandra z Włodzimierza, a Wsiewołoda z Bełza, każdego ze swoimi wojami. [...] Zamknęli się Jaropełk i Jawołod w Haliczu, a Władysław wyszedł z Węgrami i Czechami swoimi i zebrali się Haliczanie i przyszedł do rzeki Boberki i dowiedziawszy się [o tym], posłał Leszko na niego Lachów [...] Była rzeź wielka i zwyciężyli Lachowie i Ruś. [...] A Władysław uciekł i liczni zabici byli z wojów jego. Potem Leszko nie mógł zdobyć Halicza, lecz szedłszy wojował wokół Trembowli i wokół Moklewowa i Zbaraża. I Bykowien zdobyty był przez Lachów i Ruś. I wziął zdobycz wielką i wrócił z Lachy. Potem Daniel i Wasylko z pomocą Lestkową przejęli Tychoml i Peremyl od Aleksandra i panowali z matką swoją w nim [...] - Kronika halicko-wołyńska-Leszek wyprawia się na Ruś Halicką (wspierany przez książąt ruskich: Daniela i Wasylka Romanowiczów oraz Aleksandra i Wsiewołoda Wsiewołodowiczów).
- Pokonanie namiestnika węgierskiego, Władysława Kormiliczyca w bitwie nad Boberką.
- Nieudana próba zdobycia Halicza.
-Traktat (pokojowy) polsko-węgierski na Spiszu w sprawie Rusi Halickiej.
- Leszek wydaje (zaręcza) córkę Salomeę za Kolomana, królewicza węgierskiego.
- Władzę w Haliczu obejmuje Koloman.
- Przejęcie ziemi lubaczowskiej i przemyskiej.
-Osadzenie Daniela Romanowicza w księstwie włodzimierskim, bez zgody Węgrów.
1215
📖
[...] król węgierski rozgniewał się na Leszka, króla polskiego, że bez jego woli dał Włodzimierz Danielowi, i dlatego odebrał od Leszka Przemyśl i Lubaczów. - Latopis hustyński-Król węgierski Andrzej II zajmuje ziemię lubaczowską i przemyską.
-Synod w Wolborzu.
- Przywilej wolborski dla Kościoła polskiego.
- (29 XII) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju.
- Leszek podejmuje śluby krucjatowe (?), zobowiązując się do udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
1216
📖
Leszko rozżalił się z powodu hańby swojej i posłał do Nowogrodu po Mścisława, powiadając: "Bratem mi jesteś, pójdź zasiądź w Haliczu". Mścisław zaś poszedł do Halicza za radą Lestkową. Haliczanie wszyscy i Sudysław, posłali po Daniela. Daniel zaś nie zdołał pojechać, a Benedykt zbiegł na Węgry z Sudysławem, a Mścisław siadł w Haliczu. - Kronika halicko-wołyńska-Leszek, wobec wrogiej postawy Węgrów, udziela wsparcia Mścisławowi Udałemu, księciu nowogrodzkiemu w jego walce o Halicz.
-Utworzenie przez Chrystiana biskupstwa pruskiego podległego bezpośrednio papiestwu.
1217
📖
Niespokojny zaś Daniel, nie pamiętając wielkiej dobroci Leszkowej dla siebie, którą mu zawsze czynił, zebrawszy się bez wiedzy Mścisława, teścia swojego, poszedł i pobrał pod Leszkiem grody, to jest Brześć, Ugrowsk, Wereszyn, Stołpie, Kumów i inne, uważając te grody za ojcowiznę swoją. - Latopis hustyński-Utrata grodów w Brześciu, Ugrowsku, Wereszynie, Stołpiu i Kumowie na rzecz Daniela Romanowicza.
-Zjazd z
Władysławem Laskonogim i
Henrykiem Brodatym w Dankowie.
1218
📖
Lestko wielki gniew miał na Daniela. Gdy była wiosna, przyjechali Lachowie wojować i wojowali po Bugu. Posłał na nich Daniel Gawryła Duszyłowicza i Siemiona Ołujewicza, Wasylka Gawryłowicza. I bili się do Suchej Dorogwi i jeńców ujęli i wrócili z wielką czcią do Włodzimierza. [...] Lachów licznych zabili i gnali za nimi do rzeki Wieprz. - Kronika halicko-wołyńska-(wiosna) Nieudana wyprawa odwetowa przeciwko Danielowi Romanowiczowi.
- Porażka w starciu nad Bugiem.
📖
Król Leszko zaś posłał znów do króla węgierskiego, aby posłał Kolomana, syna swojego, a zięcia jego, na królestwo halickie, przyrzekając pomagać mu. - Latopis hustyński-Zawarcie porozumienia z Andrzejem II w sprawie ponownej intronizacji Kolomana w Haliczu.
1218-1227
-Ordynacja górnicza dla kościoła krakowskiego.
1219
-(jesień) Polsko-węgierska wyprawa na Ruś.
- Opanowanie Przemyśla, Gródka i Halicza.
- (X) Koloman zostaje osadzony w Haliczu przez koalicję polsko-węgierską.
1220
📖
[...] poszedł z królem Leszkiem za Mścisławem Halickim Mścisławowiczem, a Mścisław już uszykował się z wielką siłą, mając za sobą Daniela Romanowicza, zięcia swojego, i jego brata Wasylka, i Włodzimierza Rurykowicza, rościsława Dawidowicza, i Rościsława, syna Mścisława Kijowskiego, wnuka Romanowego, i Połowców mnóstwo, i zwarłszy się, bili się krzepko. I poraził Mścisław Węgrów i Lachów, a inni w rzekach potopili się [...] - Latopis hustyński
---
Roku pańskiego 1220 Polacy byli zabijani przez Prusów i mordowani przez Rusinów rozszalałymi mieczami [...] - Rocznik Krasińskich
---
I przywiódł do nich [Daniel Romanowicz] Litwę. I wojowali Lachów i wiele zabójstw uczynili u nich. - Kronika halicko-wołyńska-Nieudana wyprawa na Ruś Włodzimierską.
- Odwetowa wyprawa Prusów, Litwinów i Rusinów na ziemie Leszka i Konrada.
ok. 1220
-(1 V 1220?) Śmierć
Mściwoja I Spokojnego, wielkorządcy Pomorza Gdańskiego.
📖
Potem książę Leszek Biały wkroczył na Pomorze i tam przez wszystkich pomorskich dostojników jako ich prawowity władca i pan z uszanowaniem został przyjęty i wspaniale przywitany. Załatwiwszy sprawy należycie i przezornie, ustanowił zastępcą swoim wielkorządcę imieniem Świętopełk, męża wpływowego i dzielnego, lecz nie bardzo wiernego swemu panu. Doznawszy wielkiego powodzenia, wraca do siedziby swego królestwa. - Kronika wielkopolska
---
Udał się potem Leszek do Pomeranii jako prawy pan, którego wszyscy panowie pomorscy z uszanowaniem przyjęli. Ustanowiwszy namiestnikiem czyli starostą Świętopełka, możnego także męża, i urządziwszy wszystko przyzwoicie powrócił do stolicy królestwa swojego [...] - Kronika Dzierzwy-Wyprawa Leszka na Pomorze Gdańskie.
1221
-(20 IV) Papież Honoriusz III zatwierdza plan krucjaty pruskiej, w zastępstwie poczynionych przez Leszka ślubów dotyczących udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
📖
[...] rano w wigilię świętej Bogurodzicy, przyszedł Mścisław wcześnie na hardego Filię i na Węgrów i na Lachów i był bój ciężki między nimi i przeważył Mścisław. Uciekających Węgrów i Lachów zabito było ich mnóstwo. [...] I zwyciężywszy Mścisław poszedł ku Haliczowi. Bili się o bramę grodową i wbiegli na górne pomieszczenia cerkiewne, inni zaś podciągnęli się na górę, a rumaki ich pojmano. Były bowiem umocnienia stworzone na cerkwi. Oni zaś strzelali i kamienie miotali na grodzian i nie wytrzymywali od pragnienia wody. Nie było bowiem wody u nich. I przyjechał Mścisław i poddali się jemu, wywiedzeni byli z cerkwi. [...] Wszyscy Węgrzy i Lachowie zabici byli, a inni pochwyceni byli, a inni biegając po ziemi potonęli. Inni zaś smerdowie zabici byli i nikt z nich nie uciekł. - Kronika halicko-wołyńska
---
Na polecenie Mścisława wyprowadzono panów węgierskich z żonami oraz wiele znakomitych osób, kobiet i dostojnych niewiast oraz niektórych rycerzy polskich. Wszystkich ich [Mścisław] albo rozdzielił Połowcom, albo dał swoim dworzanom. Jako ostatniego ze wszystkich wyprowadzono syna królewskiego Kolomana z żoną. Jego otrzymał Mścisław. Posłano go do Torczeska, a Mścisław polecił go bardzo pilnie strzec. - Kronika Jana Długosza-(24 III) Mścisław Udały (przy wsparciu Daniela Romanowicza oraz Połowców) zdobywa Halicz, usuwając całkowicie z księstwa węgierskie i polskie oddziały wojskowe.
- Koloman i Salomea Leszkówna dostają się do niewoli.
📖
Po zwycięstwie Mścisławowym i po litewskim wojowaniu Lachów zawarł pokój Lestko z Danielem i Wasylkiem [...] Odstąpił [wówczas] Lestko od Aleksandra [Wsiewołodowicza]. - Kronika halicko-wołyńska-Zawarcie układu pokojowego z Romanowiczami: Danielem i Wasylkiem.
- Rezygnacja przez Leszka z ziem pomiędzy Wieprzem a Bugiem, w zamian za zerwanie przez Daniela porozumienia z Prusami (?).
1222
-Wiec nad rzeką Szreniawą.
1222-1223
-Wyprawy chrystianizacyjne do Prus.
- (5 VIII 1222) Wiec w Lonyz.
- (VII 1223) Krzyżowcy organizują "stróżę", której zadaniem jest obrona ziem polskich przed najazdami pruskimi.
- (6 VIII 1223) Wiec w Wierdzelewie.
1223
-(3 I) W Wieliczce zostają odkryte pokłady soli kamiennej.
1224
-(23 V) Wiec w Korytnicy.
📖
A kiedy we wsi Rozegroch wyznaczono sąd wiecowy, który w Polsce jest powszechnym i uświęconym sądem, nie dopuszczającym żadnego odwołania, książę krakowski i sandomierski, monarcha polski Leszek Biały przez cały czas, jak długo odbywał się sąd, sam mu przewodniczył i bardzo rozsądnie rozwiązywał zawiłe sprawy, budząc podziw wszystkich. Tam zastał go biskup jagierski Klet wysłany przez króla węgierskiego Andrzeja. - Kronika Jana Długosza-(12-13 VI) Wiec w Rozegrochu.
- Leszek przyjmuje poselstwo węgierskie Kleta, biskupa z Egeru.
-Wiec w Suchedniówku.
📖
Tego roku Aleksander Wsiewołodowicz bełski, mając gniew na Daniela Romanowicza, przewrotnością swoją powadził go z Mścisławem halickim, teściem jego. I wezwał sobie Daniel na pomoc Leszka króla polskiego, Mścisław Włodzimierza Rurykowicza kijowskiego i Kotiana, kniazia połowieckiego, teścia swojego, i bili się krzepko. Potem poznawszy fałsz Aleksandrowy, pogodzili się i spustoszyli koło Bełzu włość Aleksandrową. - Latopis hustyński-Leszek udziela militarnego wsparcia Danielowi Romanowiczowi w wojnie z Mścisławem Udałym, księciem halickim.
-(IX) Zjazd Leszka i
Konrada z biskupem Chrystianem w Prądowie.
1224/1225
📖
[...] książę krakowski Leszek pozbawił rycerza Jana, rodzonego brata wymienionego kanonika krakowskiego, magistra Andrzeja i niektórych jego krewnych piastowanych przez nich stanowisk, godności i urzędów z tego powodu, że kiedy przebywali na Mazowszu z synem Abrahama Dziersławem i synem Krzesława Budzisławem postawieni tam na straży dla obrony ziemi w czasie napadu Prusów, wymienieni krewni wojewody Marka ratowali ucieczką życie, a Dziersław, Budzisław i wielu innych dla obrony ojczyzny oddało życie w walce. - Kronika Jana Długosza-Prusowie zdobywają i niszczą "stróżę" wzniesioną w roku 1223 podczas wyprawy krzyżowej.
1225
📖
Landgraf [...] najechawszy ziemie polskie zdobywa i zajmuje zamek i miasto Lubusz.
Książę śląski i wrocławski Henryk Brodaty doszedłszy do przekonania, że go dotkliwie hańbi i obraża to, że syn Kazimierza Leszek Biały zajął tron monarszy w Polsce i księstwo krakowskie, które się należały jemu jako księciu seniorowi i starszemu wiekiem, przygotowuje wojsko złożone zarówno ze swoich żołnierzy, jak i najętych za pieniądze obcych i namówiony przez wojewodę krakowskiego Marka i innych rycerzy z jego stronnictwa, maszeruje w kierunku Krakowa, chcąc usunąć Leszka Białego z tronu monarszego. [...]
Ten [Henryk] zebrał wojsko, przybył pod Kraków i stał tam osiem dni. Leszek Biały znając dobrze jego zamysły, uzbroił przeciw księciu Henrykowi ogromną liczbę wojska ze swoich ziem i dla pomszczenia tej krzywdy wezwał na pomoc swego rodzonego brata, księcia mazowieckiego Konrada ze wszystkimi wojskami z Mazowsza i Kujaw, chcąc odeprzeć wypowiedzianą mu przez Henryka wojnę podwójnymi siłami, nie szczędząc żadnych wysiłków i starań. Książę śląski Henryk Brodaty przybył już nad rzekę Dłubnię, niedaleko od Krakowa i miał tam postój, kiedy obaj książęta Leszek Biały i Konrad przyjmują go z ustawionymi hufcami, gotowi całkowicie do podjęcia walki. [...]
[...] za pośrednictwem biskupa krakowskiego Iwona i wszystkich panów zawierają układ pokojowy i uzgadniają na nowo, że książę Wrocławia i Śląska Henryk rezygnuje na rzecz Leszka Białego z wszelkich praw i roszczeń do tronu polskiego i przelewa na Leszka wszystkie prawa, jakie mu do niego przysługują. - Kronika Jana Długosza-(VIII)
Henryk Brodaty przybywa z wojskami do Krakowa.
- Odwrót Henryka z Małopolski (spowodowany najazdem Ludwika, landgrafa turyńskiego na Lubusz).
- Układ nad Dłubnią.
przed 1227
-Lokacja Sandomierza na prawie magdeburskim.
1227
📖
I poszedł król węgierski na Mścisława z wielką siłą, Mścisław zaś poszedł na niego z Danielem, zięciem swoim, i zwyciężył go, tak że wrócił król węgierski ze wstydem do swojej ziemi. Król Leszko zaś chciał pomagać Węgrom, lecz Daniel zagrodziwszy mu drogę, nie puścił go. - Latopis hustyński-(zima) Leszek udziela militarnego wsparcia królowi węgierskiemu Andrzejowi II w jego zbrojnej wyprawie na Ruś Halicką i Włodzimierską.
- Nieudana próba opanowania Włodzimierza Wołyńskiego przez oddziały polskie.
📖
[...] Świętopełk zaniedbywał [okazywania] mu [Leszkowi] wiernej uległości i składania danin w należnym czasie. Leszko rozważywszy to i naradziwszy się z Henrykiem Brodatym, księciem Śląska, postanowił zwołać wielkorządców innych ziem swoich dla pokonania wspomnianego wielkorządcy Świętopełka i nakazał, aby w pewnym dniu zeszli się w Gąsawie, opodal Żnina - była to posiadłość ziemska klasztoru w Trzemesznie - dla omówienia z nim spraw dotyczących pomyślności państwa; chciał też odzyskać gród Nakło, który podlegał władzy księcia Władysława Odowica. Świętopełk przybywszy tam ośmielił się wypowiedzieć wojnę panu swemu, księciu Leszkowi. Gdy książę Leszko uchylił się od tej wojny uciekając do wsi Marcinkowo, zdrajca Świętopełk podle zamordował go podczas ucieczki. [...] Potem Świętopełk, najpodlejszy zdrajca, przywłaszczył sobie księstwo na Pomorzu. - Kronika wielkopolska-(XI) Wiec książęcy w Gąsawie.- (23/24 XI) Zabójstwo Leszka Białego.
- Świętopełk obejmuje samodzielne rządy książęce w ziemi gdańskiej.
- Zanik formalnych pozostałości pryncypatu.
- Władzę regencyjną w księstwie krakowsko-sandomierskim obejmuje księżna-wdowa Grzymisława.